Tác phẩm đoạt giải nobel văn học 2023 năm 2024

Giải Nobel Văn học năm 2023 được trao cho tác giả người Na Uy Jon Fosse cho "những vở kịch và áng văn xuôi sáng tạo đã lên tiếng cho những điều không thể nói thành lời".

Nhà văn Na Uy Jon Fosse thắng giải Nobel Văn học 2023. Ảnh: Nobel Prize

Nobel Văn học 2023 do Viện Hàn lâm Thụy Điển (Svenska Akademien) công bố lúc 13h ngày 5.10, giờ địa phương (tức 18h cùng ngày, giờ Việt Nam).

Theo Ủy ban trao giải Nobel, khối lượng tác phẩm đồ sộ của nhà văn Jon Fosse được viết bằng tiếng Nynorsk của Na Uy. Những tác phẩm của nhà văn đoạt giải Nobel 2023 thuộc nhiều thể loại, bao gồm kịch, tiểu thuyết, tuyển tập thơ, tiểu luận, sách thiếu nhi và bản dịch.

Ủy ban trao giải Nobel Văn học 2023 ca ngợi phong cách của tác giả người Na Uy, thường được gọi là “Chủ nghĩa tối giản Fosse”.

Viện Hàn lâm Thụy Điển lưu ý, Jon Fosse là một trong những nhà viết kịch nổi tiếng nhất trên thế giới, đồng thời đang ngày càng được công nhận trong lĩnh vực văn xuôi.

Jon Fosse 64 tuổi, sinh trưởng ở Haugesund, bờ biển phía tây Na Uy.

Theo website của giải Nobel, có 115 giải Nobel Văn học đã được trao từ năm 1901-2022.

Cho đến nay, người đoạt giải Nobel Văn học trẻ nhất là Rudyard Kipling - tác giả cuốn sách The Jungle Book - nhận giải Nobel Văn học năm 1907 khi 41 tuổi. Người lớn tuổi nhất đoạt giải Nobel Văn học là Doris Lessing. Bà đã 88 tuổi khi được trao giải năm 2007.

Trong lịch sử, có 17 phụ nữ được trao giải Nobel Văn học. Tác giả Thụy Điển Selma Lagerlöf (1858-1940) là người phụ nữ đầu tiên được trao giải Nobel Văn học năm 1909.

Trong lĩnh vực văn chương, nhiều tác giả cùng nhận giải Nobel là hiện tượng ít thấy hơn so với các giải Nobel còn lại. Trong lịch sử, có 4 lần 2 cá nhân cùng nhận giải Nobel Văn học được chia cho 2 cá nhân là các năm 1904 (Frédéric Mistral, José Echegaray), 1917 (Karl Gjellerup, Henrik Pontoppidan), 1966 (Shmuel Agnon, Nelly Sachs), 1974 (Eyvind Johnson, Harry Martinson).

Jon Fosse, 64 tuổi, nổi tiếng với số lượng đồ sộ các tác phẩm được viết bằng ngôn ngữ Nynorsk của Na Uy thuộc nhiều thể loại như kịch, tiểu thuyết, tập thơ, tiểu luận, sách thiếu nhi và nhiều bản dịch

Nhà văn người Na Uy Jon Fosse được trao giải Nobel Văn học 2023. (Nguồn: Clarin)

Tối 6/10 (giờ Việt Nam), Viện Hàn lâm Thụy Điển đã công bố giải Nobel Văn học 2023 thuộc về nhà văn, nhà viết kịch người Na Uy Jon Fosse, vì "những vở kịch và tác phẩm văn xuôi mang tính sáng tạo, lên tiếng cho những điều không thể nói thành lời."

Jon Fosse, 64 tuổi, nổi tiếng với số lượng đồ sộ các tác phẩm được viết bằng ngôn ngữ Nynorsk của Na Uy thuộc nhiều thể loại như kịch, tiểu thuyết, tập thơ, tiểu luận, sách thiếu nhi và nhiều bản dịch.

Ngày nay, ông là một trong những nhà viết kịch có tác phẩm được biểu diễn rộng rãi nhất trên thế giới, đồng thời các tác phẩm văn xuôi của ông cũng ngày càng được đánh giá cao.

Trong sự nghiệp của mình, ông Fosse là tác giả của khoảng 40 vở kịch cũng như tiểu thuyết và các thể loại văn học khác.

Một số ý kiến đánh giá các tác phẩm của ông bắt nguồn từ ngôn ngữ và bản chất của con người Na Uy trong ông.

Nhà văn Fosse sẽ nhận phần thưởng trị giá 11 triệu crown Thụy Điển (986.000 USD).

Đây là giải Nobel thứ tư được công bố trong mùa giải Nobel năm 2023. Các giải thưởng còn lại của mùa Nobel 2023 là Hòa bình và Kinh tế sẽ lần lượt được công bố vào các ngày 6 và 9/10 tới.

[Nobel Hóa học tôn vinh công trình cách mạng hóa các ngành công nghiệp]

Năm 2022, Giải Nobel Văn học đã được trao cho nữ nhà văn người Pháp Annie Ernaux. Bà Ernaux, 82 tuổi, được biết đến với các tác phẩm tự truyện phản ánh cuộc đời cá nhân dưới góc nhìn xã hội học, đã được trao Giải Nobel Văn học vì “lòng can đảm, sự nhạy bén sắc lạnh mà bà sử dụng để khám phá căn nguyên, sự bất hòa và những hạn chế của ký ức cá nhân."

Bắt đầu được tổ chức từ năm 1901, đến nay giải Nobel Văn học đã được trao 116 lần nhưng có đến 120 tác giả nhận giải, do có 4 lần có hai người đồng đoạt giải. Trong số này, có 17 tác giả được vinh danh là nữ.

Giải Nobel Văn học đầu tiên được trao cho nhà thơ Pháp Sully Prudhomme năm 1901.

Người đoạt giải Nobel Văn học trẻ tuổi nhất cho đến nay là nhà báo-nhà văn Rudyard Kipling (người Anh) - được vinh danh vào năm 1907, ở tuổi 41.

Trong khi đó, người cao tuổi nhất từng nhận giải thưởng này là tiểu thuyết gia Doris Lessing, ở tuổi 88 (năm 2007)./.

Thứ Hai 09/10/2023 | 10:31 GMT+7

VHO- Giải Nobel Văn học năm 2023 đã thuộc về nhà văn và nhà viết kịch Na Uy Jon Fosse, vì “những vở kịch và văn xuôi sáng tạo của ông đã lên tiếng cho những điều không thể nói ra”, theo công bố Viện Hàn lâm Thụy Điển. Đặc biệt Jon Fosse viết bằng Nynorsk - thứ tiếng ít phổ biến trong hai ngôn ngữ chính thức của Na Uy. Ông xếp hạng thứ 83 trong danh sách 100 thiên tài còn sống.

Nhà văn Jon Fosse

Fosse 64 tuổi, sinh ra ở bờ biển phía tây Na Uy. Kho tàng tác phẩm của ông bao gồm khoảng 40 vở kịch, cùng với vô số tiểu thuyết, thơ, tiểu luận, sách thiếu nhi và bản dịch. Ông học tại Đại học Bergen và nghiên cứu văn học so sánh, sau đó bắt tay vào sự nghiệp văn chương. Cuốn tiểu thuyết đầu tay của ông là Raudt, svart (Đỏ, Đen), được xuất bản năm 1983. Vở kịch đầu tiên của ông là Og aldri skal vi skiljast (Và chúng ta sẽ không bao giờ chia tay), được biểu diễn và xuất bản năm 1994. Bên cạnh tiểu thuyết, Fosse còn viết truyện ngắn, thơ, sách thiếu nhi, tiểu luận và kịch. Các tác phẩm của ông đã được dịch sang hơn 40 thứ tiếng và các vở kịch của ông đã có hơn 1.000 phiên bản. Ông cũng chơi nhạc và sáng tác lời bài hát cho các bản nhạc.

Năm 2003, Fosse được trao Huân chương Quân công của Tổng thống Pháp. Ông được báo Daily Telegraph xếp hạng thứ 83 trong danh sách 100 thiên tài còn sống. Năm 2011, Fosse được trao tặng toà nhà Grotten, nơi ở danh dự thuộc sở hữu của nhà nước Na Uy, nằm trong khuôn viên Cung điện Hoàng gia ở trung tâm thành phố Oslo. Đây là vinh dự được Vua Na Uy đặc biệt ban tặng vì những đóng góp cho nghệ thuật và văn hóa Na Uy. Năm 2015, Fosse được trao Giải thưởng Văn học của Hội đồng Bắc Âu cho bộ ba phim Andvake (Sự tỉnh táo), Olavs draumar (Những giấc mơ của Olav) và Kveldsvævd (Sự mệt mỏi).

Tháng 4.2022, tiểu thuyết A New Name: Septology VI-VII của Fosse lọt vào vòng trong Giải thưởng Sách quốc tế. Cuốn sách này cũng lọt vào vòng chung kết Giải thưởng của Hội Phê bình sách quốc gia về tiểu thuyết năm 2023. Ngoài viết truyện, Fosse dịch nhiều tác phẩm của các tác giả Na Uy khác. Cuốn sách mới nhất của ông, Septology là một kiệt tác bán tự truyện về một người gặp một phiên bản khác của chính mình với 1.250 trang mà không có một dấu chấm câu nào. Phần ba của cuốn sách này đã được chọn vào danh sách chọn giải Booker Quốc tế năm 2022.

Nhà văn Fosse cho biết, khi hay tin giành giải Nobel Văn học, ông “choáng ngợp và có phần sợ hãi”. Ông tuyên bố: “Tôi coi đây là một giải thưởng dành cho văn học mà mục tiêu trước hết là bản thân văn học mà không cần cân nhắc gì khác”. Ông Fosse viết bằng Nynorsk - thứ tiếng ít phổ biến trong hai ngôn ngữ chính thức của Na Uy. Nhà văn 64 tuổi nói, ông coi giải Nobel là sự công nhận đối với Nynorsk và phong trào quảng bá ngôn ngữ này. Được biết đến với cái tên “tiếng Na Uy mới” và chỉ được khoảng 10% dân số cả nước sử dụng, phiên bản ngôn ngữ Fosse sử dụng được phát triển vào thế kỷ 19 với các phương ngữ nông thôn làm nền tảng.

Ông Anders Olsson, Chủ tịch Ủy ban Nobel về văn học, nhận định: “Các tác phẩm văn học lớn của Jon Fosse đa dạng về thể loại, gồm khoảng 40 vở kịch và vô số tiểu thuyết, tuyển tập thơ, tiểu luận, sách thiếu nhi và các bản dịch. Ông kết hợp giữa ngôn ngữ và bản chất của nền tảng Na Uy với các kỹ thuật nghệ thuật theo chủ nghĩa hiện đại”.