Cán cân thanh toán toán quốc tế là gì năm 2024
|
Cán cân thanh toán quốc tế – Balance of Payment (BOP) là một khái niệm thường xuất hiện trong các bài giảng về kinh tế học. BOP được sử dụng để xác định sự thay đổi trong các dòng vốn nước ngoài. Đồng thời, nó tác động trực tiếp đến tỷ giá hối đoái – một yếu tố làm tăng rủi ro trong các khoản đầu tư quốc tế. Vậy cán cân thanh toán quốc tế là gì? Bài viết sau đây sẽ bật mí cho bạn những kiến thức tổng hợp nhất về định nghĩa này. Show
Khái niệm cán cân thanh toán là gì?Cán cân thanh toán (Balance of Payment) là tổng hợp tất cả các giao dịch dưới hình thức tiền tệ của quốc gia này với quốc gia khác. Trong đó:
Tổng hợp của những giao dịch này có trong bản báo cáo của mỗi quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định. Phân loại cán cân thanh toán quốc tếCán cân thanh toán được chia thành 4 loại chính:
Vai trò của cán cân thanh toán
Ví dụ: Khi cán cân thanh toán (BOP) thâm hụt, lượng cầu lớn hơn cung trên thị trường ngoại hối. Lúc này, đồng nội tệ sẽ bị mất giá. Để giải quyết vấn đề này, Chính phủ thường thực hiện chính sách thắt tiền tệ để hạn chế tiêu dùng và nhập khẩu tiêu dùng. Các thành tố của cán cân thanh toán quốc tếCán cân thanh toán gồm 4 thành tố sau:
Cán cân vãng lai (Current Account)Cán cân vãng lai trong cán cân thanh toán là khoản mục ghi chép những giao dịch về hàng hóa và dịch vụ giữa người cư trú trong nước với người cư trú ngoài nước. Cán cân vãng lai sẽ ghi chép các giao dịch xuất nhập khẩu thương mại hàng hóa, dịch vụ. Đồng thời, nó cũng ghi nhận các khoản thu nhập như: tiền lương, lãi suất, và lợi nhuận chuyển về nước. Cùng với đó là các khoản chuyển giao như: quà biếu, viện trợ đóng góp,… Cán cân vãng lai gồm 4 khoản mục sau: Cán cân thương mại (Trade Balance)Là một thành phần trọng yếu trong tài khoản vãng lai của cán cân thanh toán. Nó ghi lại những thay đổi trong xuất – nhập khẩu của một quốc gia trong thời gian nhất định. Đồng thời, cán cân thương mại cũng thể hiện mức chênh lệch giữa xuất khẩu và nhập khẩu. Cán cân thương mại sẽ thặng dư khi giá trị xuất khẩu lớn hơn nhập khẩu. Nếu xuất khẩu nhỏ hơn nhập khẩu, thì cán cân thương mại thâm hụt. Khi xuất khẩu và nhập khẩu bằng nhau, cán cân thương mại ở trạng thái cân bằng. Cán cân thương mại chịu sự tác động của các yếu tố như lạm phát, tỷ giá, chính sách thương mại quốc tế, giá thế giới, và thu nhập của người tiêu dùng. Ngược lại, cán cân thương mại ảnh hưởng đến cán cân thanh toán quốc tế. Đồng thời, nó tác động trực tiếp đến cung – cầu giá cả hàng hóa, biến động tỷ giá, lạm phát. Cán cân dịch vụ (Service Balance)Cán cân dịch vụ phản ánh toàn bộ các khoản thu chi từ hoạt động dịch vụ giữa người cư trú và không cư trú trên một quốc gia hoặc vùng lãnh thổ. Nó bao gồm các khoản thu – chi từ các hoạt động dịch vụ vận tải, du lịch, xây dựng, tài chính, ngân hàng, bưu chính viễn thông, bảo hiểm,… Cách tính và ghi nhận cán cân dịch vụ tương tự với cán cân thương mại. Cụ thể:
Cán cân dịch vụ chịu sự ảnh hưởng bởi các yếu tố như thu nhập, tỷ giá, giá cả dịch vụ, chính trị – xã hội. Các quốc gia có chất lượng dịch vụ thấp thường phải nhập khẩu dịch vụ từ nước ngoài. Chính vì vậy, cán cân dịch vụ luôn thâm hụt tại các quốc gia này. Cán cân thu nhập (Income Balance)Cán cân thu nhập bao gồm những khoản thu nhập của người lao động (tiền lương, thưởng), thu nhập từ đầu tư và tiền lãi của người cư trú và không cư trú. Cán cân thu nhập chịu sự tác động của các yếu tố như quy mô thu nhập, môi trường kinh tế, chính trị xã hội. Cán cân chuyển giao vãng lai một chiều (Unilateral Transfer)Cán cân vãng lai một chiều là danh mục ghi nhận các khoản viện trợ không hoàn lại, quà tặng. Ngoài ra nó cũng bao gồm các chuyển giao bằng tiền hay hiện vật cho mục đích tiêu dùng. Tất cả hành động trên đều xảy ra giữa người cư trú và không cư trú trên một vùng lãnh thổ hoặc quốc gia. Cán cân chuyển giao vãng lai một chiều bị tác động bởi nhiều yếu tố kinh tế, chính trị, xã hội,… Cán cân vốn (Capital Account)Cán cân vốn là một bộ phận của cán cân thanh toán. Nó ghi lại tất cả những giao dịch về tài sản bao gồm tài sản thực hay tài sản tài chính giữa người cư trú trong nước với người cư trú nước ngoài. Trong đó, tài sản thực bao gồm các loại hàng hóa, dịch vụ, thiết bị,… Còn tài sản tài chính bao gồm tiền gửi, cổ phiếu, trái phiếu,… Cán cân vốn phản ánh các giao dịch kinh tế giữa người cư trú với người không cư trú về chu chuyển vốn trong đầu tư trực tiếp, đầu tư danh mục, vay và trả nợ nước ngoài, chuyển giao vốn một chiều và nhiều hình thức khác. Cán cân vốn gồm:
Nhầm lẫn và sai sót (Errors and Omissions)Sự tồn tại của các khoản mục nhầm lẫn và sai sót có thể tới từ các nguyên nhân sau:
Cán cân bù đắp chính thức (Official Reserves)Cán cân bù đắp chính thức là loại hình cân đối tài khoản kế toán nhằm mục đích đưa các khoản mục ở các bên CÓ và Nợ có tổng bằng 0. Cán cân bù đắp chính thức bao gồm 3 khoản mục bao gồm:
Phân tích cán cân thanh toánMối quan hệ giữa các thành tố trong cán cân thanh toán được thể hiện như sau:
Các yếu tố ảnh hưởng đến cán cân thanh toán quốc tếCó rất nhiều yếu tố kinh tế tác động đến sự chênh lệch của cán cân thanh toán quốc tế. Chúng bao gồm: Lạm phát, tỷ giá hối đoái, GDP, tình hình chính trị,… Dưới đây, DNSE sẽ liệt kê ra 2 yếu tố mà các bạn dễ nhận thấy nhất. Lạm phátNếu tỷ lệ lạm phát của một quốc gia A cao hơn tỷ lệ lạm phát của quốc gia B (B có quan hệ thương mại với A) thì cán cân thanh toán giữa hai quốc gia sẽ bị chênh lệch. Bởi, năng lực cạnh tranh của hàng hóa tại quốc gia A trên thị trường quốc tế kém hơn B. Như vậy, khối lượng xuất khẩu hàng hóa cũng sẽ bị kém hơn so với B. Tỷ giá hối đoáiNếu xét trong điều kiện các yếu tố kinh tế không chênh lệch, tiền của nước A tăng giá so với tiền của nước B. Như vậy, tài khoản vãng lai của nước A sẽ giảm sút. Hàng hóa nhập khẩu từ nước A lúc này cũng sẽ đắt hơn so với nhập khẩu từ nước B. Kết quả dẫn đến nhu cầu về hàng hóa của A cũng sẽ giảm trên thị trường quốc tế. Ví dụ: Việt Nam là nước xuất khẩu cà phê nổi tiếng trên thế giới. Trước kia, một doanh nghiệp ở Mỹ nhập khẩu cà phê Việt Nam với mức giá 100 nghìn/1kg. Nhưng hiện nay, tỷ giá VND/USD tăng, doanh nghiệp Mỹ mất tới 120.000 đồng để nhập khẩu được 1kg. Điều này khiến cà phê Việt Nam giảm năng lực cạnh tranh về giá tại thị trường Mỹ. Kết luậnCó thể nói, các thành tố trong cán cân thanh toán quốc tế tác động rất lớn đến tỷ giá, lạm phát,… Chính vì vậy, những kiến thức về chủ đề này rất hữu ích đối với các nhà đầu tư. DNSE mong rằng bài viết này sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan hơn về cán cân thanh toán. Đồng thời, bạn có thể áp dụng nó thật hiệu quả vào công việc đầu tư của mình. |
