Bị mục đóng đinh phải trị như thế nào năm 2024
Gãy xương đòn (gãy xương quai xanh) là một trong những chấn thương thường gặp nhất do nguyên nhân tai nạn giao thông, tai nạn sinh hoạt và thể thao. Gãy xương đòn nếu được điều trị sớm và đúng cách có thể lành rất nhanh và không để lại biến chứng. Có hai phương pháp điều trị phổ biến khi gãy xương đòn đó là điều trị bảo tồn và phẫu thuật. Show
Gãy xương đòn hay gãy xương quai xanh là gì?Gãy xương đòn (gãy xương quai xanh) là tổn thương mất liên tục tại xương đòn sau một tai nạn thể thao, sinh hoạt hoặc tai nạn giao thông. Xương đòn hay xương quai xanh là một xương nằm dài nằm ngay dưới da vùng vai, nối giữa xương ức và hệ thống đai vai – cánh tay, có tác dụng như một thanh chống, giằng giữa thân mình và khớp vai, cho phép khớp vai hoạt động với cường độ tối ưu. Xương đòn cũng có chức năng bảo vệ các cấu trúc quan trọng phía dưới như bó mạch dưới đòn, đám rối cánh tay, phổi,… Gãy xương đòn chiếm khoảng 2,6% trong tất cả các trường hợp gãy xương. Đối tượng có nguy cơ cao gãy xương đòn là trẻ em và người trẻ tuổi, những người thường xuyên có các hoạt động mạnh với cường độ cao. Tại Việt Nam, tỉ lệ gãy xương đòn trái có xu hướng cao hơn so với gãy xương đòn phải. Điều này có thể lý giải là người tham gia lưu thông bằng xe máy, xe đạp phải chạy bên lề phải nên có xu hướng chống xe bằng chân trái và khi xảy ra tai nạn thì thường sẽ ngã về phía bên trái. Xương đòn (xương quai xanh) khi gãy thường không quá nguy hiểm và tương đối nhanh lành vì xương đòn có màng xương dày và nằm tại vị trí lồng ngực là nơi được cung cấp nguồn máu dồi dào, do đó xương đòn rất dễ liền. Tuy nhiên, trong một số trường hợp phức tạp hơn do chấn thương mạnh hoặc tai nạn nghiệm trọng, các mảnh xương gãy ra có thể đâm vào các bó thần kinh hoặc mạch máu quan trọng dưới xương đòn, đám rối cánh tay hay đâm vào đỉnh phổi gây tràn khí hoặc tràn máu màng phổi có thể đe dọa tới tính mạng. Phân loại gãy xương đònPhân loại gãy xương đòn theo Allman được sử dụng phổ biến nhất dựa theo vị trí gãy trên xương đòn:
Theo đó, có tới gần 70% các trường hợp gãy tại thân xương đòn, gần 30% gãy tại đầu ngoài xương đòn và khoảng 2-3% gãy tại đầu trong xương đòn. Trong đó, gãy đầu trong xương đòn tuy hiếm gặp nhất nhưng lại mang tới những biến chứng nghiêm trọng do đầu gãy dễ chọc vào các cấu trúc trong trung thất và bó mạch dưới đòn và đám rối cánh tay, dẫn tới nguy cơ liệt cánh tay nếu không được phẫu thuật. Cơ chế, nguyên nhân gãy xương đònHầu hết các trường hợp gãy xương đòn là do ngã chống tay, phần vai va chạm mạnh trực tiếp gây gãy hoặc gián tiếp gãy trong tư thế duỗi khuỷu, dạng vai. Tai nạn giao thông, hay lao động, chấn thương thể thao là các nguyên nhân hàng đầu gây gãy xương đòn. Gãy xương đòn tương đối phổ biến trong những môn thể thao dễ va chạm mạnh như bóng đá, đua xe đạp, trượt ván, bóng rổ, bóng bầu dục… Ngoài ra, một lực tác động nhẹ cũng có thể gây gãy xương trong các trường hợp gãy xương bệnh lý do u xương hoặc gãy xương mỏi ít gặp, có thể bỏ sót. Xương đòn không thực sự cứng và chắc cho tới khi trưởng thành, chính bởi lý do đó mà trẻ em là đối tượng phổ biến trong các trường hợp gãy xương đòn. Trẻ em thường rất hiếu động và dễ bị ngã, va đập trong quá trình hoạt động, vui chơi nên các tai nạn dẫn tới gãy xương có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Tỷ lệ gãy xương đòn (xương quai xanh) giảm xuống ở tuổi trưởng thành nhưng lại bắt đầu tăng lại ở người cao tuổi do mật độ xương giảm dần theo thời gian. Một trường hợp hiếm gặp khác là gãy xương đòn ở trẻ sơ sinh, do trong quá trình sinh nở gặp khó khăn do các bất lợi về ngôi thai khiến trẻ bị chèn ép gây ra gãy xương đòn. Triệu chứng nhận biết gãy xương đònSau một tai nạn hay một chấn thương, người bệnh sẽ cảm thấy đột ngột xuất hiện những triệu chứng sau đây và các mức độ của các dấu hiệu có thể tăng lên sau một vài ngày:
Nếu bạn nhận thấy những dấu hiệu trên, hãy đến gặp bác sĩ tại các cơ sở Y tế uy tín để chẩn đoán và điều trị sớm. Việc trì hoãn hay tự chẩn đoán và điều trị sai cách có thể để lại các di chứng nghiêm trọng. Nguy hiểm hơn, nếu gãy xương đòn kèm biến chứng mà không được phát hiện sớm có thể để lại các biến chứng nguy hiểm, có thể ảnh hưởng tới tính mạng. Chẩn đoán gãy xương quai xanhViệc chẩn đoán gãy xương đòn (xương quai xanh) được các bác sĩ thực hiện dựa trên các triệu chứng lâm sàng và thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng khác trước khi đưa ra phương pháp điều trị phù hợp nhất cho người bệnh dựa trên mức độ chấn thương và thể trạng của người bệnh:
Điều trị gãy xương đònĐiều trị bảo tồn gãy xương đònPhần lớn các trường hợp gãy xương đòn được chỉ định điều trị bảo tồn, không phẫu thuật. Hầu hết bệnh nhân đều đạt được kết quả tốt khi điều trị bảo tồn với loại gãy ⅓ giữa xương đòn không hoặc ít di lệch. Mục tiêu của điều trị bảo tồn kiểm soát cơn đau và giảm vận động tại vai và vị trí gãy xương cho đến khi liền xương vững trên lâm sàng và X-quang. Chườm lạnh càng sớm càng tốt trong 3 ngày đầu tiên giúp kiểm soát cả đau và sưng. Các thuốc giảm đau thông thường như paracetamol hoặc giảm đau chống viêm NSAID được bác sĩ chỉ định phù hợp trong từng mức độ đau của bệnh nhân. Các biện pháp bất động vai bao gồm:
Nhược điểm chung của phương pháp điều trị bảo tồn là thời gian chờ đợi lâu, thời gian bất động cần từ 4-6 tuần, ảnh hưởng đến tâm lý và nhu cầu vận động sớm của bệnh nhân. Điều trị phẫu thuật gãy xương đònCác chỉ định phẫu thuật gãy xương đòn bao gồm:
Lợi ích rõ ràng nhất của phẫu thuật là giúp người bệnh có thể nhanh chóng khôi phục vận động vai, trở lại sinh hoạt hằng ngày sớm nhất. Trước khi điều trị, bác sĩ sẽ cân nhắc lợi ích và nguy cơ giữa 2 hướng điều trị phẫu thuật và bảo tồn để có phương án phù hợp nhất với trường hợp của bạn. Tại bệnh viện đa khoa Tâm Anh, với các ca mổ kết hợp xương, các bác sĩ sẽ đưa vào ứng dụng công nghệ dựng hình 3D bằng robot Artis Pheno ngay trong mổ, toàn bộ ổ gãy được đánh giá đầy đủ, và can thiệp tối thiểu nhưng vẫn giúp tăng độ chính xác kết hợp xương ổ gãy, tạo điều kiện tối đa liền xương, giúp người bệnh nhanh chóng quay trở lại cuộc sống sinh hoạt hằng ngày. Biến chứngBiến chứng ở bệnh nhân gãy xương đòn có thể do tác động của vị trí gãy xương với các tổ chức thần kinh và phần mềm xung quanh hoặc cũng có thể do phương pháp điều trị không đúng hay quá trình phục hồi sai nguyên tắc. Các biến chứng thường gặp của gãy xương đòn như:
Cách chăm sóc người bệnhNgay sau khi bắt đầu điều trị bảo tồn bằng đai, túi treo tay hoặc ngay sau phẫu thuật, bệnh nhân được khuyến khích vận động khuỷu, cổ, bàn tay nhưng nên tránh các hoạt động gắng sức. Các bài tập bắt đầu bằng vận động thụ động, tăng dần lên chủ động và có kháng trở. Bệnh nhân thực hiện bài tập con lắc theo Codman: Cúi gập người khoảng 90 độ, tay lành tì lên bàn, tay tổn thương để thõng tự do đu đưa như con lắc. Mức độ hoạt động cụ thể nên được cân nhắc và được tư vấn từ các bác sĩ phẫu thuật và các chuyên gia phục hồi chức năng. Bệnh nhân nên được tái khám 1 tuần/1 lần trong 2 tuần đầu và 2 tuần/ 1 lần trong 4 tuần tiếp theo hoặc cho đến khi hết đau, chức năng vai đạt yêu cầu. Thăm khám thường xuyên và điều chỉnh tập luyện là chìa khóa để đạt được kết quả tốt nhất. Trong quá trình điều trị, bệnh nhân nên đặc biệt lưu ý tới chế độ dinh dưỡng để có thể mau chóng bình phục. Thực đơn đầy đủ dinh dưỡng, giàu canxi và vitamin D như các chế phẩm từ sữa, hải sản, các loại hạt… sẽ giúp quá trình liền xương được diễn ra nhanh hơn. Phòng ngừa gãy xương đòn vaiĐể phòng ngừa chấn thương gãy xương đòn, trong sinh hoạt thường ngày bạn cần lưu ý:
Gãy xương đòn sẽ không để lại biến chứng nghiêm trọng nếu được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Ngoài ra, bạn nên trang bị cho mình đầy đủ kiến thức sơ cứu cơ bản khi bị chấn thương và chọn cho mình phòng khám uy tín để chắc chắn vết thương được phục hồi tốt nhất. |