Thế nào là vắc xin nhược độc và vắc xin chết
1. Khái quát về vắc xin- Vắc xin là chế phẩm sinh học dùng để phòng bệnh được chế từ chính mầm bệnh gây ra bệnh cần phòng. Trong vắc xin có 2 thành phần:+ Kháng nguyên (là thành phần chủ yếu): gồm có một hoặc một số mầm bệnh đã bị giết chết hoặc làm yếu đi.+ Chất bổ trợ: gồm hóa chất để giết mầm bệnh và hóa chất để giữ kháng nguyên ổn định hoặc tồn tại lâu trong cơ thể, tăng hiệu lực và thời gian miễn dịch ở vật nuôi. Thường dùng là keo phèn (gọi là vắc xin keo phèn), dầu khoáng, dầu thực vật (gọi là vắc xin nhũ hóa). 2. Phân loại vắc xin 2. Vắc xin vô hoạt (hay còn gọi là vắc xin chết) - Là loại vắc xin được chế từ vi khuẩn, virut đã bị giết chết. Đây là loại vắc xin an toàn, ổn định và dễ sử dụng, nhưng hiệu lực thường kém và thời gian sử dụng ngắn.- Sử dụng các tác nhân vật lý để giết chết vi khuẩn hoặc virut (tia cực tím, các chất hóa học như axit phenic, formol, crystal violet,... )- Gồm các loại vắc xin tụ huyết trùng trâu bò, tụ huyết trùng lợn, vắc xin ung khí thán...
- Tiêm vắc xin còn có thể gây phản ứng dị ứng (phản ứng xảy ra nhanh sau khi tiêm). Vật nuôi thể hiện: sốt, run rẩy, nôn mửa, thở gấp, nổi mẫn trên mặt da (thường gặp ở heo). Nếu phản ứng ở mức độ nhẹ thì sau một thời gian sẽ hết, nếu phản ứng ở mức độ nặng thì vật nuôi có thể bị chết. Để tránh phản ứng ở mức độ nặng thì sau khi tiêm ta cần theo dõi cẩn thận trạng thái sức khỏe của đàn vật nuôi trong vài giờ liền. Khi có hiện tượng dị ứng nên sử dụng các loại thuốc chống Histamin như: Dimadron, Epharin, Phenergan, Adrenalin.
Vắc-xin sống giảm độc lực cần thận trọng khi sử dụng cho phụ nữ đang mang thai, tuy nhiên nguy cơ thực sự đối với bào thai vẫn chỉ là trên lý thuyết. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy ngay cả khi phụ nữ đang mang thai (không biết mình có thai) tiêm vắc xin rubella thì cũng không làm tăng nguy cơ dị tật thai nhi. Vắc-xin sống giảm độc lực được sản xuất từ các tác nhân gây bệnh (là virus hoặc vi khuẩn). Những tác nhân này đã được làm giảm độc lực (làm yếu đi), và có nhiều cách khác nhau để làm giảm độc lực, phổ biến nhất là nuôi cấy lặp đi lặp lại nhiều lần với môi trường nuôi cấy là tế bào nuôi cấy hoặc phôi động vật (thường sử dụng phôi gà). Số lần nuôi cấy có thể lên tới 200 lần, khiến cho tác nhân thích nghi với sự nhân lên ở môi trường nuôi cấy và giảm (hoặc mất đi) khả năng nhân lên trong môi trường tế bào con người, đảm bảo an toàn để sản xuất vắc xin sử dụng cho người. Ví dụ như đối với vắc xin sởi, virus sởi đã được phân lập từ một bệnh nhân trẻ em năm 1954, trải qua gần 10 năm nuôi cấy mới tạo được thành virus sống giảm độc lực để chế tạo vắc-xin. Để gây được đáp ứng miễn dịch, vắc-xin sống giảm độc lực phải còn khả năng nhân lên bên trong cơ thể người được sử dụng vắc xin. Do đó, việc sử dụng vắc-xin sống giảm độc lực thực chất là đưa một liều rất nhỏ virus hoặc vi khuẩn (đã giảm hoặc mất độc lực) vào trong cơ thể, để chúng nhân lên và tạo thành một quần thể đủ để khởi động đáp ứng miễn dịch của cơ thể. Bất kỳ tác nhân nào tác động lên vắc xin (ánh sáng, nhiệt độ,...) hoặc tác động lên quá trình nhân lên bên trong cơ thể đều khiến vắc xin bị giảm hoặc mất hiệu quả (do đó vắc-xin sống giảm độc lực yêu cầu điều kiện bảo quản, vận chuyển rất nghiêm ngặt, và những nơi có trang thiết bị hạn chế sẽ không phù hợp để sử dụng vắc-xin sống giảm độc lực). Đáp ứng miễn dịch đạt được từ vắc-xin sống giảm độc lực gần như hoàn toàn giống với khi mắc bệnh tự nhiên (vắc xin sống giảm độc lực là loại vắc xin tạo đáp ứng miễn dịch hiệu quả nhất). Tuy nhiên một số loại vắc xin cần phải sử dụng liều nhắc lại để củng cố đáp ứng miễn dịch. Vắc-xin sống giảm độc lực được sản xuất từ các tác nhân gây bệnh (là virus hoặc vi khuẩn) Về lý thuyết, tác nhân trong vắc xin có thể chuyển ngược lại dạng gốc ban đầu (đầy đủ độc lực), tuy nhiên hiện tượng này chỉ ghi nhận được ở vắc xin bại liệt sống giảm độc lực (đường uống). Mặc dù nhân lên trong cơ thể nhưng người sử dụng vắc xin sẽ không mắc bệnh bởi tác nhân gây bệnh trong vắc xin không còn giống như ban đầu. Nếu người sử dụng thực sự bị bệnh thì mức độ bệnh cũng nhẹ hơn rất nhiều so với mắc bệnh tự nhiên, và đây là một phản ứng bất lợi của việc sử dụng vắc-xin sống giảm độc lực. Bên cạnh đó, vắc-xin sống giảm độc lực có thể xảy ra các phản ứng nghiêm trọng hơn hoặc đe dọa tính mạng, mà một phần trong số đó bắt nguồn từ sự nhân lên không kiểm soát của tác nhân có trong vắc xin (tuy nhiên điều này chỉ gặp khi người sử dụng vắc xin bị suy giảm miễn dịch). Các phản ứng bất lợi và nguy cơ khi sử dụng vắc-xin sống giảm độc lực bao gồm:
Vắc-xin sống giảm độc lực cần thận trọng khi sử dụng cho phụ nữ đang mang thai Các vắc-xin sống giảm độc lực hiện có bao gồm vắc-xin sởi, quai bị, rubella, bại liệt (uống), đậu mùa, thủy đậu, BCG, thương hàn (uống), sốt vàng, rota virus, và cúm. Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec sử dụng nguồn vắc-xin chất lượng cao, có xuất xứ rõ ràng, phù hợp theo độ tuổi cần tiêm chủng, đảm bảo an toàn từ khâu kiểm nhập, bảo quản đến khi sử dụng.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để được giảm ngay 15% phí khám khi đặt hẹn khám lần đầu trên toàn hệ thống Vinmec (áp dụng từ 17/10 - 31/12/2022). Quý khách cũng có thể quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn tư vấn từ xa qua video với các bác sĩ Vinmec mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng. Bài viết tham khảo nguồn: WHO
XEM THÊM: |