Bởi Nam H Nguyen
Giới thiệu về cuốn sách này
Page 2
Bởi Nam H Nguyen
Giới thiệu về cuốn sách này
I. KHÍ QUYỂN
- Khí quyển là lớp không khí bao quanh Trái Đất, chịu ảnh hưởng của Vũ Trụ, trước hết là Mặt Trời.
- Khí quyển là lớp vỏ bảo vệ Trái Đất, có vai trò quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của sinh vật trên Trái Đất.
- Thành phần khí quyển: Khí nitơ 78,1%; ôxi 20,43%; hơi nước và các khí khác 1,47%.
1. Cấu trúc của khí quyển
- Gồm 5 tầng với đặc điểm khác nhau về giới hạn, độ dày, khối lượng không khí, thành phần.
a] Tầng đối lưu
- Nằm sát bề mặt đất, bề dày không đồng nhất: ở xích đạo 16km, ở cực khoảng 8km.
- Tập trung 80% khối lượng không khí của khí quyển, 3/4 lượng hơi nước và tro bụi, muối, vi sinh vật…
- Không khí chuyển động theo chiều thẳng đứng.
- Hấp thu bức xạ Mặt Trời $ \rightarrow$ mặt đất ban ngày đỡ nóng, ban đêm đỡ lạnh.
- Là hạt nhân ngưng tụ hơi nước $ \rightarrow$ tạo sương mù, mây, mưa…
- Nhiệt độ giảm theo độ cao.
b] Tầng bình lưu
- Phần lớn là ôzôn, không khí khô và chuyển động theo chiều ngang, nhiệt độ tăng dần theo độ cao.
c] Tầng giữa
- Nhiệt độ giảm mạnh theo độ cao [xuống còn khoảng –700C $ \rightarrow$ –800C ở đỉnh tầng].
d] Tầng ion
- Không khí loãng, chứa nhiều ion mang điện tích dương hoặc âm $ \rightarrow$ có tác dụng phản hồi sóng vô tuyến điện từ mặt đất truyền lên.
e] Tầng ngoài
- Chủ yếu là khí hêli và hiđrô, không khí rất loãng.
2. Các khối khí
- Trong tầng đối lưu có 4 khối khí cơ bản [2 bán cầu]:
+ Khối khí cực [rất lạnh]: A
+ Khối khí ôn đới [lạnh]: P
+ Khối khí chí tuyến [rất nóng]: T
+ Khối khí xích đạo [nóng ẩm]: E
- Mỗi khối khí chia ra 2 kiểu: kiểu hải dương [ẩm]: m; kiểu lục địa [khô]: c .
- Riêng không khí xích đạo chỉ có Em.
- Các khối khí khác nhau về tính chất, luôn luôn chuyển động, bị biến tính.
3. Frông
- Là mặt ngăn cách hai khối khí khác biệt nhau về tính chất vật lí.
- Trên mỗi bán cầu có hai frông:
+ Frông địa cực [FA].
+ Frông ôn đới [FP].
- Ở khu vực xích đạo có dải hội tụ nhiệt đới cho cả hai bán cầu [FIT]. Dải hội tụ nhiệt đới là mặt tiếp xúc của các khối khí xích đạo bán cầu Bắc và Nam, đây đều là 2 khối khí có cùng tính chất nóng ẩm.
II. SỰ PHÂN BỐ CỦA NHIỆT ĐỘ KHÔNG KHÍ TRÊN TRÁI ĐẤT
1. Bức xạ và nhiệt độ không khí
- Bức xạ Mặt Trời là các dòng năng lượng và vật chất của Mặt Trời tới Trái Đất, được mặt đất hấp thụ 47%, khí quyển hấp thụ một phần, còn lại phản hồi vào không gian.
- Nhiệt cung cấp chủ yếu cho không khí ở tầng đối lưu là nhiệt của bề mặt Trái Đất được Mặt Trời đốt nóng.
- Góc chiếu của tia bức xạ Mặt Trời càng lớn, lượng nhiệt thu được càng lớn và ngược lại.
2. Sự phân bố nhiệt độ của không khí trên Trái Đất
a] Phân bố theo vĩ độ địa lí
- Nhiệt độ trung bình năm giảm dần từ xích đạo đến cực [vĩ độ thấp lên cao] do càng lên vĩ độ cao, góc chiếu sáng của Mặt Trời [góc nhập xạ] càng nhỏ dẫn đến lượng nhiệt ít.
- Biên độ nhiệt lại tăng dần [chênh lệch góc chiếu sáng, thời gian chiếu sáng càng lớn].
b] Phân bố theo lục địa, đại dương
- Nhiệt độ trung bình năm cao nhất và thấp nhất đều ở lục địa:
+ Cao nhất 300C [hoang mạc Xa-ha-ra].
+ Thấp nhất –30,20C [đảo Grơn-len].
- Đại dương có biên độ nhiệt nhỏ, lục địa có biên độ nhiệt lớn, do sự hấp thụ nhiệt của đất, nước khác nhau $ \rightarrow$ Càng xa đại dương, biên độ nhiệt năm càng tăng do tính chất lục địa tăng dần.
c] Phân bố theo địa hình
- Nhiệt độ không khí thay đổi theo độ cao, trung bình cứ 100m giảm 0,60C [không khí loãng, bức xạ mặt đất yếu].
- Nhiệt độ không khí thay đổi theo độ dốc và hướng phơi sườn núi:
+ Sườn cùng chiều, lượng nhiệt ít.
+ Sườn càng dốc góc nhập xạ càng lớn.
+ Hướng phơi của sườn núi ngược chiều ánh sáng Mặt Trời, góc nhập xạ lớn, lượng nhiệt nhiều.
[*] Ngoài ra nhiệt độ không khí cũng thay đổi do sự tác động của dòng biển nóng, lạnh, lớp phủ thực vật, hoạt động sản xuất của con người.
Page 2
SureLRN
Trong thành phần của không khí, thành phần nào chiếm phần lớn thể tích?
Đặc điểm của khí oxy trong không khí là:
Hậu quả nghiêm trọng nhất của sự gia tăng nhanh khí CO2 trong không khí là?
Điền từ thích hợp vào chỗ trống:
Chọn các đáp án sai khi nói đến thành phần của không khí:
Tầng bình lưu không có các đặc điểm sau:
Dụng cụ để do nhiệt độ không khí là?
Nhiệt độ không khí không thay đổi theo
Tại sao vùng cực thường có nhiệt độ thấp?
Tại sao vào mùa đông, khi múc nước từ dưới giếng khoan, ta thấy nước ấm?
Nhiệt độ trên bề mặt Trái Đất thay đổi như thế nào từ xích đạo về hai cực?
Nhiệt độ không khí được hình thành từ:
Khi thực hiện 4 lần đo nhiệt độ, ta thường đo vào những khung giờ nào?
Để tính nhiệt độ không khí chính xác, tại sao không đo lúc 12 giờ trưa?
Tại sao càng lên vĩ độ cao, nhiệt độ càng giảm?
Khu vực có nhiệt độ trung bình năm cao nhất là
Ánh sáng và nhiệt trên Trái Đất được cung cấp bởi_____.
Càng lên vĩ độ cao nhiệt độ không khí càng______
Khi đo nhiệt độ không khí người ta phải đặt nhiệt kế:
Nhiệt độ không khí tăng thì thủy ngân trong nhiệt kế:
Thời điểm không khí trên mặt đất nóng nhất là:
Nhiệt độ trên đất liền và biển khác nhau do_____.
Nhiệt độ không khí không thay đổi theo_______.
Dụng cụ dùng để đo độ ẩm không khí là
Nguồn cung cấp hơi nước chính cho khí quyển là
Hơi nước chính cho khí quyển không được cung cấp bởi:
Khi độ ẩm không khí đạt 100% mà vẫn được cung cấp thêm hơi nước thì_______.
Khu vực nào sau đây có lượng mưa thấp nhất _______.
Nơi khô hạn nhất thường phân bố ở ___________
Đặc điểm mưa khác nhau ở hai bên cánh núi ảnh hưởng chủ yếu của __________.
Lượng hơi nước tối đa mà không khí chứa được khi có nhiệt độ 20oC là:
Lượng hơi nước tối đa mà không khí chứa được khi có nhiệt độ 0oC là:
Lượng hơi nước tối đa mà không khí chứa được khi có nhiệt độ 30oC là:
Tổng lượng mưa năm được tính bằng công thức:
Lượng mưa trung bình năm được tính bằng công thức:
Mùa mưa được xác định là:
Không khí chứa được thêm nhiều hơi nước khi:
Hà Nội ngày 20/12/2021 độ ẩm ................ đạt 60%.
Nước ta có độ ẩm tương đối lớn, trên:
Từ xích đạo về cực, lượng mưa có xu hướng_______
Nơi có lượng mưa nhỏ nhất trên thế giới ở____
Nguyên nhân nào sau đây không gây ra mưa lớn?
Người ta đo lượng mưa bằng công cụ:
Tại sao khu vực cực mưa ít?
Độ ẩm không khí có được do___
Lượng mưa trung bình của nước ta là:
Đơn vị đo độ ẩm tuyệt đối là:
Đơn vị đo độ ẩm tương đối là:
Lượng mưa được đo bằng đơn vị