Mâu thuẫn là gì trong triết học

Mâu thuẫn là gì?

Mâu thuẫn là sự thống nhất và sự đấu tranh giữa các mặt đối lập. Như vậy mỗi một mâu thuẫn cũng phải bao gồm hai mặt đối lập, hai mặt này vừa thống nhất với nhau đồng thời hai mặt đó đấu tranh qua lại với nhau.

>>> Xem thêm: Quy luật mâu thuẫn

 Mâu thuẫn là gì? Với nghĩa như vậy, mâu thuẫn đóng vai trò gì đối với quá trình vận động, phát triển? Tại sao? Ý nghĩa phương pháp luận của việc nghiên cứu vai trò đó? Cho một số ví dụ tương ứng

–   Khái niệm mâu thuẫn với tưcách là phạm trù cơ bản của phép biện chứng duy vật

Khái niệm mâu thuẫn dùng để chỉ mối liên hệ thống nhất, đấu tranh và chuyển hoá của các mặt đối lập trong mỗi sự vật hoặc giữa các sự vật trong quá trình vận động, phát triển của chúng [vắn tắt: là mối liên hệ thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập]. Với nghĩa như vậy, mâu thuẫn là cái tồn tại khách quan, vốn có của bất cứ một sự vật, hiện tượng, quá trình nào trong tự nhiên, xã hội và tư duy.

Ví dụ, mối quan hệ giữa điện tích âm và điện tích dương của một dòng điện; giữa đồng hoá và dị hoá của cơ thể sống; giữa chân lý và sai lầm trong quá trình nhận thức; giữa cung và cầu trên thị trường hàng hoá,…

Khái niệm mặt đối lập dùng để chỉ những gì trái ngược nhau [tính chất, xu hướng vận động,…]

Khái niệm thống nhất của các mặt đối lập dùng để chỉ sự quy định lẫn nhau; sự tương đồng; tác dụng ngang nhau giữa các mặt đối lập trong quá trình đấu tranh giữa các mặt đối lập.

Khái niệm đấu tranh của các mặt đối lập dùng để chỉ sự tác động theo khuynh hướng bài xích, gạt bỏ, thủ tiêu,… lẫn nhau giữa [của] các mặt đối lập.

–      Vai trò của mâu thuẫn đối với quá trình vận động, phát triển

Mâu thuẫn giữ vai trò là nguồn gốc, động lực cơ bản của quá trình biến đổi, phát triển, bởi vì:

+ Biến đổi, phát triển chính là một quá trình sự vật này chuyển thành sự vật khác, giai đoạn này chuyển sang giai đoạn khác của một sự vật. Mỗi sự vật đều thường bao hàm trong nó nhiều mâu thuẫn: bên trong và bên ngoài, cơ bản và không cơ bản, chủ yếu và thứ yếu,… giữa các mặt đối lập đó vừa có tính thống nhất với nhau vừa diễn ra quá trình đấu tranh với nhau [trong sự thống nhất có sự đấu tranh và đấu tranh trong tính thống nhất].

+ Tính chất thống nhất giữa các mặt đối lập trong mỗi mâu thuẫn có tác dụng làm cho sự vật còn ổn định tương đối ở một chất nhất định, chưa biến đổi thành cái khác.

+ Nhưng giữa chúng không chỉ có sự thống nhất tương đối mà còn luôn diễn ra sự đấu tranh giữa các mặt đối lập – đấu tranh giữa chúng là tuyệt đối. Chính sự đấu tranh đó đã dẫn tới sự chuyển hoá giữa các mặt đối lập. Sự chuyển hoá này trực tiếp làm cho sự vật chuyển hoá thành cái khác [giai đoạn khác, sự vật khác]. Theo ý nghĩa ấy, phát triển được hiểu là cuộc đấu tranh của [giữa] các mặt đối lập.

Ví dụ, quá trình phát triển của các giống loài [thực vật, động vật] là quá trình làm phát sinh giống loài mới từ giống loài cũ nhờ kết quả tất yếu của quá trình thống nhất, đấu tranh và chuyển hoá của các mặt đối lập: đồng hoá và dị hoá, di truyền và biến dị; giữa các giống loài vừa nương dựa vào nhau để tồn tại, vừa đấu tranh sinh tồn khốc liệt với nhau và dẫn đến sự loại bỏ tự nhiên đối với những nhân tố không phù hợp với hoàn cảnh môi trường.

–   Ý nghĩa phương pháp luận:

+ Để nhận thức đúng nguồn gốc và động lực cơ bản của các quá trình ra đời, vận động, phát triển của một sự vật cần phải phân tích quá trình hình thành và vận động của mâu thuẫn vốn có của sự vật ấy.

Ví dụ, giải thích nguyên nhân vận động của các hành trình từ 2 loại lực hút và đẩy giữa chúng, giải thích quá trình xuất hiện dòng điện từ mối quan hệ giữa điện tích âm và điện tích âm,…

+ Để tạo động lực cho sự phát triển nào đó cần nhận thức và chủ động tạo ra các điều kiện cần thiết để thực nên quá trình vận động của mâu thuẫn theo chiều hướng tích cực.

Ví dụ, thực hiện chế độ dân chủ trong học thuật chính là tạo ra những điều kiện thuận lợi cho việc phát huy những trao đổi, tranh luận giữa các ý kiến không chỉ khác nhau mà còn là đối lập nhau trong việc giải quyết một vấn đề, nhờ đó có thể làm sáng tỏ chân lý. Hoặc để thực hiện quá trình phát triển kinh tế thị trường cần phải tạo môi trường pháp lý và văn hoá thuận lợi để các chủ thể kinh doanh có thể thực hiện sự hợp tác và cạnh tranh,…

Mâu thuẫn là thuật ngữ thường xuất hiện trong cuộc sống hàng ngày nhưng không phải ai cũng hiểu được nguồn gốc cũng như sự hình thành và phát triển của nó. Mâu thuẫn là gì trong triết học được thể hiện thông qua một quy luật có tính chất riêng và quá trình vận động riêng của nó. Những vấn đề này được hiểu như thế nào? Công ty luật ACC sẽ thông tin đến bạn đọc những nội dung liên quan đến mâu thuẫn này trong bài viết dưới đây.

Theo quan niệm duy vật biện chứng

– Mâu thuẫn là gì là sự thống nhất và sự đấu tranh giữa các mặt đối lập cả các sự vật, hiện tượng với nhau. 

Theo quan niệm siêu hình

– Mâu thuẫn được định nghĩa như sau: “Mâu thuẫn là cái đối lập phản logic, không có sự thống nhất, không có sự chuyển hóa biện chứng giữa các mặt đối lập. Nhân tố tạo thành mâu thuẫn biện chứng là mặt đối lập. Khái niệm mặt đối lập dùng để chỉ những mặt, những thuộc tính, những khuynh hướng vận động trái ngược nhau nhưng là điều kiện, tiền đề tồn tại của nhau”.

– Theo đó, mỗi mâu thuẫn luôn có hai mặt đối lập với nhau và trong đó nó vừa thống nhất với nhau lại vừa đấu tranh qua lại với nhau.

Như định nghĩa về mâu thuẫn là gì chúng ta có thể thấy mâu thuẫn vận động và tồn tại bằng sự thống nhất và đấu tranh trong chính bản thân nó.

– Sự thống nhất là được Lê nin nhận định rằng: “Sự đồng nhất của các mặt đối lập[sự thống nhất của chúng, nói như vậy có lẽ đúng hơn, tuy ở đây sự phân biệt giữa các từ đồng nhất và thống nhất không quan trọng lắm. theo một nghĩa nào đấy, cả hai đều đúng]”.

– Sự đấu tranh là sự phủ định lẫn nhau nhằm mục đích loại trừ giữa các mặt đối lập. Có nhiều hình thức đấu tranh khác nhau, được quy định dựa vào các yếu tố về tính chất của sự vật, hiện tượng; mối quan hệ giữa các sự vật, hiện tượng; điều kiện tồn tại của sự vật, hiện tượng.

– Sự chuyển hóa giữa mặt đối lập là hệ quả tất yếu của hai quá trình trên, đây là lúc mâu thuẫn được giải quyết. Nhưng, mâu thuẫn mới được hình thành và quá trình thống nhất, đấu tranh và chuyển hóa lại lặp lại và cứ thế không ngừng vận động. Từ đó làm động lực để sự vật, hiện tượng được phát triển.

Khái niệm quy luật mâu thuẫn là gì

– Quy luật mâu thuẫn là một quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật và biện chứng duy vật lịch sử nhằm khẳng định rằng mọi sự vật và hiện tượng đều tồn tại mâu thuẫn bên trong nó để làm động lực phát triển.

Nội dung của quy luật mâu thuẫn

– Mặt đối lập: Là những đặc điểm, thuộc tính tồn tại khách quan ở trong mỗi sự vật, hiện tượng trong xã hội.

– Mâu thuẫn biện chứng: Là một trạng thái mà khi đó các mặt đối lập có sự tác động lẫn nhau. Trạng thái này tồn tại một cách khác quan trong sự vật, hiện tượng trong xã hội.

– Sự thống nhất của các mặt đối lập: Đây là sự tồn tại thống nhất, không tách rời nhau của các mặt đối lập. Nếu không có sự tồn tại của mặt này thì mặt còn lại sẽ thiếu cơ sở tồn tại. Kết quả của sự thống nhất này là yếu tố đồng nhất của chúng và là căn cứ để tạo nên quá trình chuyển đổi để mâu thuẫn được giải quyết.

– Sự đấu tranh của các mặt đối lập: Đây là sự tác động qua lại lẫn nhau của các mặt đối lập với xu hướng là để loại trừ lẫn nhau. Tuy nhiên, khi phát triển đến một giai đoạn nào đó thì đây lại là yếu tố kết hợp cùng sự đồng nhất để chấm dứt mâu thuẫn.

Công ty luật ACC đã tổng hợp và phân tích về mâu thuẫn là gì để gửi đến bạn đọc trên đây. Chúng ta có thể thấy rằng mâu thuẫn luôn trái ngược nhau nhưng lại không thể tách rời nhau mà chúng luôn tồn tại song song với nhau và cứ mâu thuẫn này mất đi thì mâu thuẫn mới hình thành. Đây chính là động lực phát triển các sự vật, hiện tượng có chứa mâu thuẫn nói riêng và đối với toàn xã hội nói chung. 

Lấy từ “//vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Mâu_thuẫn&oldid=65343485”