Nhân văn vs Khoa học xã hội
Có những lĩnh vực nghiên cứu liên quan đến khía cạnh con người và cuộc sống thường được gọi là nhân văn. Cũng có những lĩnh vực nghiên cứu liên quan đến xã hội loài người và các mối quan hệ rất giống với các môn học nhân văn. Mọi người thường vẫn nhầm lẫn giữa nhân văn và khoa học xã hội vì sự tương đồng của chúng. Thậm chí có những trường Đại học và Cao đẳng có một khoa được đặt tên là khoa học xã hội và nhân văn để tạo ra sự nhầm lẫn trong tâm trí của các sinh viên. Mặc dù có nhiều sự chồng chéo, có những khác biệt giữa nhân văn và khoa học xã hội sẽ được nói đến trong bài viết này.
Nhân văn
Khoa học và các nhà khoa học dự kiến sẽ khám phá sự thật và nâng cao kiến thức của chúng tôi. Tuy nhiên, rất nhiều người cảm thấy rằng khoa học cũng phải đưa ra giải pháp cho những vấn đề mà xã hội loài người phải đối mặt. Các môn học hoặc lĩnh vực nghiên cứu cung cấp kiến thức của sinh viên về các khái niệm và kỹ năng trí tuệ hơn là nghề nghiệp được phân loại theo nhân văn. Nghiên cứu về các nền văn hóa là một trong những phần quan trọng của lĩnh vực nghiên cứu rộng lớn này bao gồm ngôn ngữ, văn học, tôn giáo, triết học, nghệ thuật thị giác và biểu diễn, vv Các môn học được ghép lại với nhau dưới nhân văn không phải là khoa học. Tuy nhiên, những môn học này nhằm mục đích tập trung vào các khía cạnh con người hoặc xã hội của khoa học. Những chủ đề này được mô tả và di chuyển về phía trước thông qua phân tích và một số suy đoán. Âm nhạc, nghệ thuật thị giác, sân khấu, vv cũng là những môn học nhân văn. Lịch sử mà theo truyền thống là một chủ đề thuộc về nhân văn ngày nay được bao gồm trong các ngành khoa học xã hội.
Khoa học Xã hội
Khoa học xã hội là khoa học, và lĩnh vực nghiên cứu rộng lớn này bao gồm các môn học áp dụng phương pháp khoa học để nghiên cứu. Tuy nhiên, những môn học này gần với cả cuộc sống của con người và khoa học tự nhiên. Các môn học như luật, khoa học chính trị, lịch sử, giáo dục, kinh tế học tâm lý, vv phân loại để được gọi là khoa học xã hội. Nghiên cứu về chính trị được gọi là khoa học xã hội. Điều cần nhớ là các môn học bao gồm trong khoa học xã hội là những môn học theo cách này hay cách khác liên quan đến xã hội loài người và bản chất con người.
Mặc dù theo truyền thống chỉ có tâm lý học, nhân chủng học, xã hội học và kinh tế học được đưa vào khoa học xã hội, nó đã bao gồm nhiều môn học nhân văn trước đây như luật, khoa học chính trị và ngôn ngữ học.
Sự khác biệt giữa Khoa học Xã hội và Nhân văn là gì??
Cả nhân văn, cũng như khoa học xã hội, quan tâm đến cuộc sống của con người và bản chất con người. Sự khác biệt nằm ở cách tiếp cận của họ vì khoa học xã hội là khoa học và áp dụng cách tiếp cận khoa học hơn, trong khi nhân văn là mô tả và sử dụng các phương pháp phân tích để giải thích các khái niệm. Đây là lý do tại sao người ta tìm thấy nhiều lời giải thích trong khoa học xã hội nhưng hiểu biết nhiều hơn về nhân văn.
VE KHÀI NIÈM VA OÀC OlÉM CÙA KHOA HOC XÀ HÒI VA NHÀN VÀN NGÒ THIPHUONG Khoa Triét hoc - DHKHXH&NV 1. Khài niém ve khoa hoc xà hòi va nhàn vàn Nhiing nàm gàn day, thuàt ngCr "KHXH&NV" duge dùng nhiéu hon trong eàe vàn kién quan trgng cùa Dàng va Nhà nude, de chi mot nhdm ngành khoa hgc nghién cóu ve con ngudi, ve mdi quan he gifla con ngudi vdi con ngudi, gifla con ngudi vdi xà bòi, bao gdm càc bd mdn khoa hgc xà boi va càc bd mdn khoa hgc nhàn vàn. Khoa hgc xd hòi [Social sciences] là khoa hgc nghién cóu ve nhùng quy luàt vàn ddng va phàt trién cùa xa hòi - dd cùng là nhiing quy luàt phàn ành mdi quan he giùa ngudi va ngudi, quan he giiJa con ngudi vdi xà bòi, ma ddi tugng cùa nd là càc hién tugng xà bòi này ninh tu mdi quan he gifla ngudi va ngudi. Bdi vi, theo C.Màc: "Xà bòi - cho dù nd ed hinh thùc nào di nfla - là cài gì? là san phàm cùa su tàc ddng qua lai gifla nbflng con ngudi" [4, tr.657]. Nhu Chù tich Hd Chi Minh dà khang dinh: "Hiéu biét dà'u tranh dàn toc va dà'u tranh xà bòi. Khoa hgc xà bòi do dd ma ra"[7, tr.235]. Khoa hgc nhàn vàn [Humanities] là khoa hoc nghién ciiu ve con ngudi, tuy nhién, chi nghién cùu ddi song tinh thàn cùa con ngudi, nbflng càch xù su, boat ddng cùa cà nhàn va tàp thè, bao gdm càc bd mdn: Triét hgc, Vàn hgc, Tàm ly hgc, Dao due hgc, Ngdn ngfl hgc Khoa hgc nhàn vàn chinh là khoa hgc nghién cùu viéc phàt trién nhàn càch ve dao due, tri tue, thàm my, tu tudng, tình càm cùa con ngudi. Day là diéu phàn biét khoa hgc nhàn vàn vdi mot so bd mòn khàc cùa khoa hgc tu nhién, khi nghién ciiu ve con ngudi. 663 Khoa hgc nhàn vàn gdp phàn hinh thành va phàn ành thè gidi quan, nhàn sinh quan, nàng lue tu duy cùa con ngudi, cùa mdt cdng ddng, giai cap Dùng nhu y kién cùa GS. Nguyén Khành Toàn, khi dành già cbùc nàng cùa Vàn hgc: "Vàn hgc nàng cao phàm già dàn toc va phàm già con ngudi. Hon bàt cu llnh virc nào trong nén vàn boa, vàn hgc là thudc do chinh xàc cudc sdng tinh thàn cùa mdt dàn toc, trình dd trudng thành cùa ho ve tình càm, tu duy va thàm my. Nhìn vào nén vàn hgc giàu dep cùa mdt dàn tdc, ngudi ta biét dàn toc ày ed tàm hdn Idn, ed chi cao " [8, tr.l33]. Nhàn dinh này hoàn toàn dùng vdi càc bd mòn khàc cùa khoa hgc nhàn vàn. Gifla khoa hgc xà bòi va khoa hgc nhàn vàn tuy ed su phàn biét vdi nbau, song lai ed quan he gàn gùi, rat khd ed thè phàn dinh mdt càch rach rdi, dàc biét trong xu thè càc khoa hgc thàm nhàp, giao tboa, dan xen vào nbau hién nay. Khoa hgc xà boi bao gid cQng bao hàm trong nd nbflng ndi dung, muc dìch nhàn vàn. Bàt cu mdt vàn de nào cùa xà boi cùng déu dung cham dèn nhu càu, Igi ìch, nguyén vgng, dao due, Idi sdng, tu tudng cùa con ngudi, tue lién quan dén nbflng van de nhàn vàn. Khoa hgc xà bòi bao gid cùng hudng tdi nbflng già tri nhàn vàn là con ngudi phàt trién tu do va toàn dién. Cdn khoa hgc nhàn vàn thì luón mang bàn chat xà bòi, vi tbitc té, con ngudi là mdt sinh vat - xà bòi. Su hiéu biét ve con ngudi, dàn tdc va nbflng già tri tinh thàn cùa con ngudi cho khoa hgc xà bdi mdt cài nhìn cu thè - lich su. Mat khàc, nbflng già tri tinh thàn cùa con ngudi bao gid cùng thè hién va phàt trién trong boi cànb xà bdi lich su cu thè. Càu trùc tinh thàn cùa con ngudi duge tao nén bdi nbflng tàc ddng cùa càc quan he xà bòi. Con ngudi vùa là san phàm cùa xà boi vfla là chù thè cùa xà bòi. Nghién cùu con ngudi, khdng thè tàcb kbdi xà bdi va khi nghién ciiu xà bdi, khdng thè tàch kbdi con ngudi, tàcb kbdi chù thè cùa nd. Vày nén, phàn biét khoa hgc xà bdi va khoa hgc nhàn vàn chi mang tinh tuong ddi. Do mdi quan he gàn gui, "khdng thè rach rdi" gifla khoa hgc xà bòi va khoa hgc nhàn vàn, nén d nude ta chùng duge xép chung vào mdt nhdm ngành - KHXH&NV. Trong phàn loai khoa hgc, KHXH&NV là mot bd phàn, tuong duong vdi càc ngành khoa hgc khàc: khoa hoc tu nhién, khoa hgc cdng nghé. 664 Nhu vày, KHXH&NV là nhóm ngành khoa hgc nghién ciai ve xà hòi va con ngudi, ve nhiing diéu kién sinh hogt cùa con ngUdi, nlnùig quy luàt phàn ành lich su hinh thành va phàt trién cùa xà hòi, nghiin cim ed chi'vàn dung quy luàt dò, nham thùc day xà ligi vàn dgng, phdt trién. Khàc vdi KHXH&NV, khoa hgc tu nhiin là khoa hgc ve gidi tu nhién, ma "ddi tugng cùa nd là càc dang vàt chat va càc hinh thùc vàn ddng cùa cùa nbflng dang vàt chat dd, duge thè hién trong gidi tu nhién, là nbflng mdi lién he va quy luàt cùa chùng" [9, tr.280]. Con ngudi là mdt thuc thè sinh vàt - xà bdi, là mdt dang cùa vàt chat. Chinh vi vày, con ngudi cùng là ddi tugng nghién cùu khoa hgc tu nhién. Khoa hgc cóng nghi là khoa hgc ve nbflng phuong phàp, quy trình, ky nàng, bi quyé't, cdng cu, phuong tién de bién ddi càc ngudn lue thành san phàm, nhd dd con ngudi ed thè "ndi dai" ddi tay cùa mình trong qua trình lao ddng. De ed duge "cdng nghé", ddi hòi pbài trén co sd su hiéu biét ve tu nhién va ve chinh bàn thàn con ngudi, nhd tri tue va thdng qua lao ddng ma con ngudi tflng bude cài tién cdng nghé. Vày, cùng nhu khoa hgc tu nhién, khoa hgc cdng nghé lién quan màt thièt dèn con ngudi. Tuy nhién, nbflng bd mdn cùa khoa hgc tu nhién [Sinh hgc, Nhàn chùng hgc, Giài phàu hgc.] nghién cùu càc dàc dièm, thudc tinh tu nhién [màt tir nhién] cùa con ngudi nhu là nhflng diéu kién, tién de khàch quan de hinh thành nàng lue cùa con ngudi; nghién cùu mdi quan he gifla con ngudi vdi tu nhién, qua dd cho tbày khà nàng thich nghi va chinh phuc tu nhién cùa con ngudi. Thành tuu cùa khoa hgc tu nhién va khoa hgc cdng nghé cung càp luàn cu cho su hinh thành nhflng chù truong, bién phàp diéu chinh boat ddng cùa con ngudi, dàm bào su bài boa trong mdi quan he gifla con ngudi vdi tu nhién, de con ngudi thuc su là mot "bd phàn" cùa tu nhién chù khdng thè là lue lugng ddi làp vdi tu nhién. Con KHXH&NV di sàu nghién cùu màt xà hòi cùa con ngudi, nghién cùu nhflng quy luàt ve mdi quan he gifla con ngudi vdi con ngudi, gifla con ngudi vdi xà bòi, nhflng quy luàt ve su hinh thành, tdn tai va phàt trién cùa xà bòi loài ngudi. Khoa hgc tu nhién, khoa hgc cdng nghé va KHXH&NV tuy ed su khàc biét, song lai ed mdi quan he chat che vdi nhau. Bòi vi, aiiJa con 665 ngudi va tu nhién khdng ed su tàch rdi tuyét ddi. Lich su tu nhién va lich su nhàn loai gàn bd vdi nhau, quy dinh làn nhau. Nhu kbàng dinh cùa C.Màc va Pb.Ànggben: "Cd thè chia lich su thành lich su tu nhién va lich su nhàn loai. Tuy nhién, bai màt dd khdng tàch rdi nhau. Chùng nào ma loài ngudi con tdn tai thì lich su cùa bg va lich su tu nhién quy dinh làn nbau" [6, tr.25]. Trong mdi quan he dò, khoa hgc tu nhién, khoa hgc cdng nghé cung càp co sd va phuong tién cho su khài quàt tri thùc KHXH&NV. Ngugc lai, KHXH&NV - Triét hgc, Chinh tri hgc, Xà bòi hgc, Tàm ly hgc dinh hudng, md dudng, thùc day cho su phàt trién khoa hgc tu nhién, khoa hgc cdng nghé. KHXH&NV cung càp cóng cu nhàn thùc cho khoa hgc tu nhién, khoa hgc cóng nghé ma trudc hèt là phép bién chùng duy vàt. Lich su phàt trién cùa khoa hgc cho tbày: khoa hgc tu nhién, khoa hgc cdng nghé va KHXH&NV ngày càng gàn bd màt thièt vdi nhau. Dùng nhu tién doàn cùa C.Màc: "Ve sau khoa hgc tu nhién bao hàm trong nò khoa hgc ve con ngudi cùng nhu khoa hgc ve con ngudi bao hàm trong nd khoa.hgc tu nhién: dd se là mdt khoa hgc"[5, tr.l79]. Su phàt trién cùa khoa hgc tu nhién, khoa hgc cdng nghé luón dàt loài ngudi trudc vàn de ùng dung nbflng thành tuu ày theo hudng nào. Nhùng thành tuu dd duge àp dung ed thè se tao nén mot xà bdi nhàn vàn, tién bd boàc phàn nhàn vàn, phàn con ngudi. Bdi vày, dòi hòi pbài ed nhflng thành tuu tuong ùng cùa KHXH&NV de cho nhflng thành tuu cùa khoa hgc tu nhién, khoa hgc cdng nghé déu hudng tói xày dung mdt xà bòi vàn minh, tién bd, vi su phàt trién con ngUdi. Hién nay, KHXH&NV càn di tdi gàn hon vdi khoa hgc tu nhién, àp dung nhùng thành tuu cóng nghé bién dai de nghién cùu, khài quàt su phàt trién cùa xà bòi. Cbàng han, Toàn hgc dà di vào KHXH&NV, làm cho khoa hgc này ngày càng duge "lugng boa". Nhiéu bg mòn cùa KHXH&NV nhu: Kinh tè hoc, Tàm ly hgc, Xà bòi hgc, Khoa hgc quàn ly, Khào ed hgc su dung nhiéu phuong phàp cùa khoa hgc tu nhién, cóng nghé hién dai de tìm hiéu, khàm phà càc van de pbùc tap cùa xà bòi nhu: phuong phàp phàn tich dinh lugng, phàn tich quang phó, nghién cùu thach hgc, nghién cùu ky thuàt ed, v.v CQng do khoa hoc tu nhién, khoa hgc cóng nghé phàt trién, ma nhiéu vàn de luàn ly, dao 666 due, vàn boa này sinh tu nhflng thành tuu ma con ngudi dat duge nhu: sinh san vó tinh, eày ghép eàe co quan cùa co thè con ngudi, lào khoa, cài chèt an lae, vàn de di truyén Gòp phàn giài quyé't nhflng và'n de dò pbài co su hgp tàc, can thiép cùa càc bg mòn KHXH&NV nhu: Xà bòi hgc, Tàm ly hgc, Luàt hgc, Dao due hgc, v.v. 2. Dac diem cùa khoa hoc xà hòi va nhàn vàn Càn cu vào ddi tugng nghién cùu, ta tbày KHXH&NV ed nhflng dàc dièm: ThH nhà't, KHXH&NV là khoa hgc mang tình chinh tri, tinh giai càp rò net. Khi xà bòi ed su phàn chia giai càp, càc khoa hgc déu mang tình chinh tri, tinh giai càp. Ddi vdi khoa hgc tu nhién va khoa hgc cdng nghé, do ddi tugng nghién cùu cùa nd là càc hién tugng tu nhién, quy luàt tu nhién, nén tinh chinh tri, tinh giai càp thè hién giàn tièp boàc khdng rd net. Chi khi thành tuu cùa nd duge su dung vi muc dich gì, vi Igi ich cùa giai càp nào,.thì tinh chinh tri, tinh giai càp cùa nd mdi bdc Id nhiéu hon. Khoa hgc tu nbièn, khoa hgc cdng nghé tbudng it gàn vdi he tu tudng, ma gàn vdi san xuàt. Cdn KHXH&NV lai gàn rat chat vdi càc vàn de chinh tri, dèn he tu tudng. Bdi vi, KHXH&NV nghién cùu càc hién tugng xà bdi, tue càc hién tugng do boat dgng cùa con ngudi tao ra. Mdi con ngudi déu thudc ve mdt giai càp va boat ddng cùa hg déu bi chi phdi bdi he tu tudng, Igi ich cùa giai càp dd. Nhu V.I Lenin dà tùng nhàn manh, trong xà bdi ed giai càp, khdng thè ed mdt quan he xà bòi "vd tu", ma déu là quan he ed tình giai càp. Do dà, tinh chinh tri cùa KHXH&NV thè hién truc tièp, rd net. Diéu này khdng chi bdc Id d ebd càc thành tuu cùa khoa hgc này duge su dung de giài quyé't càc vàn de xà hdi cùa mdt che dd xà bòi nhà't dinh, ma tri thùc KHXH&NV phàn nào dà phàn ànhu thè gidi quan, nhàn sinh quan, he tu tudng chinh tri cùa ngudi nghién cùu, sàng tao ra nd. Vi vày, dd "rùi ro" ddi vdi ngudi nghién cùu KHXH&NV cao hon, néu két qua nghién cùu, sàng tao cùa hg khdng phù hgp vdi he tu tudng cùa giai càp càm quyén. Sinh mang cùa hg khdng chi là sinh mang cùa nhà khoa hgc ma là sinh mang chinh tri. Chinh diéu này, nhiéu khi dà han che khà nàng sàng tao cùa hg. 667 Ngoài ra, tinh chinh tri cùa KHXH&NV con bièu hién rò khi tri thùc khoa hgc dd lién quan truc tièp dèn viéc hoach dinh dudng Idi, chù truong, chinh sàch phàt trién xà bòi. Néu dudng Idi, chinh sàch, chù truong khdng dira chàc trén nhùng luàn chùng, luàn cu khoa hgc, nhà't là KHXH&NV déu tbiéu tinh khà thi, thàm chi trai vdi quy luàt phàt trién. Màt khàc, càc két qua, thành tuu cùa KHXH&NV duge vàn dung vào thuc tién ed hiéu qua bay khdng, mùc dd hiéu qua dd ra sao phu thudc Idn vào dudng Idi chinh tri cùa mdt chédd xà bdi nhà't dinh. Tuy nhién, se là sai làm néu hiéu mdt càch thuàn tuy KHXH&NV là khoa hgc chinh tri. Khoa hgc chinh tri chi là mdt bd phàn cùa nò. Ngoài tinh chinh tri, tinh giai càp, ngành khoa hgc này cdn ed nhflng già tri mang tinh nhàn loai, tinh phd quàt. Nhiéu thành tuu trong KHXH&NV, nhiéu tàc phàm vàn hgc, nghé thuàt ed già tri trong mgi thdi dai, sdng mài vdi thdi gian, vdi nhàn loai, làm cho KHXH&NV ed già tri tuyét ddi. Tinh chinh tri, tinh giai càp cùa KHXH&NV lai làm cho nd ed già tri tuong ddi. Tinh nhàn loai, phd quàt va tinh chinh tri, giai càp d khoa hgc này gàn quyén chat che vdi nhau, nén nhiéu khi KHXH&NV bi hiéu va ddi xù nhu là khoa hgc chinh tri. Ngugc lai, cùng sé là khdng dùng néu nhu chi nhàn thùc duge tinh nhàn loai, phd quàt, ma khdng tbày tinh chinh tri, giai càp cùa nd. Cà hai xu hudng nhàn thùc dd déu thu hep rat nhiéu pham vi, vai trd cùa KHXH&NV. Thù hai, KHXH&NV là khoa hgc mang tinh trùu tugng, khài quàt cao han. Càc khoa hgc déu mang tinh trìm tugng, khài quàt. Song, ò KHXH&NV tinh trùu tugng, khài quàt ndi trdi hon, nhiéu khi bi coi là chung chung, vd dinh hinh. Nhflng su vat, hién tugng cùa ddi sdng xà bòi ma KHXH&NV nghién cùu, khdng bdc lo mot càch day dù, rò ràng trong mot khóng gian, thdi gian nhà't dinh, ma tbudng chi bdc lo mdt kbia canh nào dd cùa nd. Nghién cùu KHXH&NV ddi bòi pbài co su khài quàt boa, trùu tugng hoà cao mdi ed thè di dén bàn chat cùa su vàt, hién tugng, qua trình. San phàm khoa hgc cùa KHXH&NV khdng mang lai hiéu qua kinh tè truc tièp va nhanb chdng nhu khoa hgc tu nhién bay khoa hgc cóng nghé. Hiéu qua cùa nò là hiéu qua kinh tè - xà hòi co y nghla 668 ròng Idn, duge thè hién thdng qua nhiéu dang boat ddng thuc tién khàc nhau va nhiéu khi, pbài sau mot thdi gian nhà't dinh, thàm chi là làu dai mdi cho tbày day dù. CQng do tình trùu tugng, khài quàt cao nén boat ddng nghién cùu KHXH&NV de roi vào tình trang càm tình, chù quan, duy y chi, sai làm khi ngudi nghién cùu chua dù mdt "tàm khài quàt", chua ed "vdn sdng" va su trai nghiém thuc tién nhà't dinh. Tình chat cu thè, chinh xàc, de dinh lugng cùa khoa hgc tu nhién, cdng nghé cho phép ngudi ta thành làp càc pbòng thì nghiém trong nghién cùu de tìm tdi, phàt hién, kiém tra càc két qua nghién cùu trudc khi dua ra su dung. Chinh trong càc phdng thi nghiém, càc sai làm trong nghién cùu cùa khoa hgc tu nhién, khoa hgc ky thuàt duge phàt hién va sua chfla. Trong phdng nghién cùu, thì nghiém sai ed y nghla nhu thi nghiém chùng minh chàn ly. Dùng nhu nhà vàn Alexandre Kron ndi: mot thi nghiém gat bò su làm lae, cùng co già tri nhu mot thì nghiém chùng minh cho chàn ly. Nbung tinh trùu tugng cùa KHXH&NV kbòng cho phép thành làp pbòng thì nghiém nhu vày. Nhflng két luàn cùa KHXH&NV chi sau mot thdi gian àp dung vào cudc sdng, mdi duge thuc tién kiém nghiém, chùng minh. Do vày, nhflng sai làm trong nghién cùu cùa KHXH&NV tbudng gay nén bau qua nàng né hon, bang chinh cudc sdng cùa con ngudi, dòi khi bang su sup dd cùa mot che dò xà bòi. Thù ba, dói tugng nghiin cùu cùa KHXH&NV bién ddi nhiéu hcn trong khóng gian va thdi gian khdc nhau. Ddi tugng nghién cùu cùa khoa hgc tu nhién là vàt chat va càc hinh thùc vàn dgng cùa nò, ddi tugng này tdn tai khàch quan, khóng phu thuòe vào y thùc con ngudi. Càc quy luàt tii nhién dién ra khóng càn ed su tàc ddng cùa con ngudi. Cdn ddi tugng cùa KHXH&NV là nhflng hién tugng xà bòi. Càc hién tugng này khdng tdn tai dòc làp ben ngoài ma bao gid cùng gàn lién vdi boat ddng cùa con ngudi. Càc quy luàt xà bòi dién ra thóng qua boat dgng ed y thùc cùa con ngudi. Hoat ddng cùa con ngudi lai bi chi phdi bdi yéu td tàm ly nhu nhàn thùc, tình càm, y ehi, nguyén vgng Càc yéu td dd ed the dùng dàn bay sai làm, ed y thùc hoàe khdng, hay làn lòn cà hai. Tàm ly cùa ngudi này va ngudi kia lai rat khàc nhau va cùng rat hay thay ddi ngay trong bàn thàn mdi con ngudi. Chinh vi vày, ddi tugng nghién cùu cùa 669 KHXH&NV bién ddi nhiéu hon. Bàn thàn nhflng ngudi nghién cùu càc hién tugng xà bdi cùng de khdng khàch quan nhu nhflng ngudi nghién cùu càc hién tugng tu nhién, vi càc hién tugng xà bòi bao gid cùng dung cham dén quyén Igi, tình càm, thién kién cùa ngùdi nghién cùu, nén làm cho bg ed thè màt tinh khàch quan, de ddng tình boàc tìm càch phàn ddi, ed thè dùng ve phia ngudi này hay ngudi khàc de quan sàt va phàn tich hién tugng. Pb.Ànggben dà vié't: "Tu thdi A-ri-xtdt dèn nay, ndi chung càc loài hflu co vàn khdng thay ddi. Trai lai, trong lich su xà hdi, mdt khi chùng ta vugt qua trang tbài nguyén thuy cùa nhàn loai, vugt qua cài ggi là thdi dai dd dà thì su làp lai càc hién tugng chi là ngoai le chù khdng pbài là thdng le; va d noi nào co su làp lai nhu vày thi diéu dò cùng kbòng bao gid xày ra trong hoàn cànb bét nhu cQ" [l,tr.l30]. Xà bòi nhu mot ddng sdng kbòng ngùng chày, dùng nhu kbàng dinh cùa C.Màc: "Xà bòi ngày nay hoàn toàn khóng pbài là mot kbdi két tinh vflng chàc, ma là mot co thè co khà nàng bién ddi va luón luón d trong qua trình bién ddi" [3, tr.22]. Xà bòi cùa ngày bdm nay kbòng gidng ngày hdm qua, mdi ngày qua di lai ed biét bao su kién mdi này sinh. CNTB d thè ky XVI chàc chàn se khdng hoàn toàn gidng vdi nd d thè ky XIX va hién nay. CQng nhu vày, phong trào dà'u tranh cùa giai càp cóng nhàn d thè ky XIX, thè ky XX va bién nay, màc dù déu chdng àp bue bdc Idt cùa giai càp tu san, song khdng gidng nbau ve bình thùc, diéu kién, noi dung dà'u tranh. Trong nghién cùu ve con ngudi Viét Nam, chùng ta nhàn tbày, yéu nude là mot truyén thdng, nbung trong dà'u tranh giài phdng dàn tdc va cdng cudc xày dung chù nghla xà bòi, truyén thdng dd duge thè hién d nhflng bành ddng khàc nhau, nói dung khàc nbau. Do vày, nguyén tàc thdng nhà't gifla lich su va logie là yéu càu khóng thè tbiéu trong nghién cùu cùa KHXH&NV. Thù tu, KHXH&NV co tdc dgng trite tiép, to Idn va Idu dai dén hogt dgng cùa toàn xd ligi. Tri thùc KHXH&NV phàn ành quy luàt vàn dgng va phàt trién cùa xà bòi nén nò eò khà nàng dir bào tuong lai, hudng dàn bành ddng cài tao xà hdi cQ, xày dung xà hdi mdi. KHXH&NV cdn dinh hudng cho khoa hgc cdng nghé phàt trién vi muc dich tién bd. Nd tàc ddng 670 dén he tu tudng, thè gidi quan, nhàn sinh quan cùa toàn xa hgi, dinh hudng cho tu duy, Idi sò'ng, bành vi cùa càc thành vién trong cgng ddng. Ddng thdi, KHXH&NV cdn phuc vu cdng tàc chinh tri, tu tudng; xày dung nén tàng tinh thàn cùa ddi sdng con ngudi; là ddng lue truc tièp cùa su phàt trién kinh té - xà bòi. Dùng nhu kbàng dinh cùa GS. Nguyén Khành Toàn: "Càc ngành khoa hgc xà boi nhu triét hgc, chinh tri kinh té hgc, su hgc, khào ed hgc, dàn tdc hgc, luàt hgc, vàn hgc nghé thuàt, ngdn ngù hoc, v.v ed tràch nhiém triic tièp trong càch mang tu tudng vàn boa, trong su nghiép xày dung kién trùc thugng tàng cùa xà hdi, déu càn thièt va ed thè gdp phàn tich cuc cùa mình vào viéc xày dung con ngudi mdi [8, tr.208]. Tu vai trd quan trgng nhu vày, bà't cu lue nào, néu KHXH&NV khóng duge quan tàm, coi trgng ed nghìa là dà triét tiéu ddng lue cho su phàt trién ben vflng, toàn diéii cùa xà bdi. Dò cùng là bài hgc cùa nude ta trong qua trình xày dung CNXH. GS.TS Le Quy An dà viét: "Mdt bài hgc rat ed y nghìa, do khdng coi trgng vai trd khoa hgc xà bdi nén trong mot thdi gian dai cùa thdi ky vàn hành co che quàn ly tàp trung bao càp, càc ngành khoa hgc xà bòi chua duge tao diéu kién thuàn Igi de tàp trung nghién cuù nbflng luàn cu khoa hgc cho viéc hoach dinh càc chinh sàch phàt trién kinh té - xà hdi trong thdi ky qua dd, do dd nén kinh té Viét Nam dà ed lue gap kbùng hoàng gay gàt" [2, tr.21]. Ngày nay, cùng vdi thành tuu to Idn cùa khoa hgc tu nhién, khoa hgc cdng nghé, KHXH&NV dang ed bude phàt trién vugt trdi. Su phàt trién dd bàt ngudn tu dòi hòi cùa cuóc song, tu su phàt trién cùa khoa hgc tu nhién, khoa hgc cóng nghé. Nhùng thành tuu cùa khoa hgc tu nhién, khoa hgc cóng nghé co thè dem dén cho loài ngudi su tién bd, nbung cùng ed thè dem dén su buy boai mdi trudng, de doa su sdng cùa con ngudi, boàc tàc dung phàn nhàn vàn khàc tuy theo muc dich su dung cùa con ngudi ddi vdi chùng. Ndi dau ma con ngudi pbài chiù dung khi hai qua bom nguyén tu ném xudng Hirdsima va Nagazaki cùa Nhàt Bàn là bang chùng hùng hdn ve diéu dd. Vi vày, vai trd dinh hudng cùa KHXH&NV ddi vdi su phàt trién cùa khoa hgc tu nhién va khoa hgc cdng nghé càng khdng thè tbiéu duge trong su phàt trién cùa xà bòi hién dai va tuong lai. Nhflng nói dung trén cho tbày KHXH&NV là ngành rat "khd tinh", ddi hòi ngudi làm KHXH&NV vùa pbài ed su trai nghiém thuc 671 tién, vùa pbài ed nàng lue tu duy khài quàt, tdng hgp cao. Dành già hiéu qua cùa KHXH&NV tbudng khdng de dàng va nhanb chdng. Tràch nhiém xà hdi trong càc két qua nghién cùu cùa nd ddi hòi mgi két luàn co lién quan truc tiép dèn viéc hoach dinh chinh sàch, chù truong, ebuong trình, ké hoach phàt trién xà bòi déu pbài thàn trgng, càn nhàc ky ludng. Tal lièu tham khào 1. Pb.Ànggben [1994], "Chdng Duy-rinh", C.Màc vd Angghen toàn tàp, [tàp 20], Nxb. Chinh tri Qude già - Su thàt. Ha Nói, tr. 15-450. 2. Bg Khoa hgc, Cóng nghé va Mòi trudng[1995], 50 nàm khoa hgc va cóng nghi Viét Nam 1945- 199], Nxb. Khoa hgc va Ky thuàt. Ha Nói. 3. C.Màc [1993],"Pbé phàn khoa kinh tè chinh tri", C.Màc va Ph.Àngghen, toàn tàp, [tàp 23], Nxb. Chinh tri Qude già - Su thàt, HàNdi, tr.1-1232. 4. C.Màc [1996], "Màc gùi Paven Va-xi-li-é-vich An-nen-cdp d Pari", C.Màc va Ph.Àngghen, toàn tàp, [tàp 27], Nxb. Chinh tri Qude già - Su thàt. Ha Nói, tr.655-673. 5. C.Màc [2000], "Bàn thào kinh tè triét hgc nàm 1844", C.Màc va Ph.Àngghen, toàn tàp, [tàp 42], Nxb. Chinh tri Qude già - Su thàt. Ha Nói. 6. C.Màc va Ph.àngghen [1995], "He tu tudng Due", C.Màc va Ph.Àngghen, toàn tàp, [tàp 3], Nxb. Chinh tri Qude già - Su thàt, HàNdi, tr. 19-793. 7. Hd Chi Minh [2000], "Sua ddi Idi làm viéc", Ho Chi Minh. Toàn tàp, [tàp 5], Nxb. Chinh tri Qude già. Ha Ndi, tr.229-306. 8. Nguyén Khành Toàn, Vién Khoa hgc xà bdi Viét Nam [1992], Mot so vàn de cùa khoa hgc nhàn vàn, Nxb. Khoa hgc Xà bòi. Ha Ndi. 9. Tu dién Triét hgc [1986], Nxb. Tién bg, Màtxeova. 672