Nudge theory là gì
Lời giới thiệu Show
Phần I: Nền tảng của kinh tế học hành vi và tâm lý học nhận thức Phần II: Các nguyên tắc phổ biến của kinh tế học hành vi Phần III: Bắt đầu sử dụng kinh tế học hành vi nhằm tác động vào xã hội Phần IV: 8 bước để áp dụng kinh tế học hành vi vào tác động xã hội Phần V: Những cuốn sách, video và blog hay nhất để tìm hiểu thêm về kinh tế học hành vi * * * Lời giới thiệuViệc nghiên cứu và quan tâm đến kinh tế học hành vi và tâm lý học đã phát triển rất nhanh chóng trong vài thập kỷ qua, một phần được thúc đẩy bởi những tiến bộ trong khoa học thần kinh. Các khái niệm từng bị giới hạn trong giới hàn lâm giờ đã trở nên phổ biến trong giới doanh nghiệp và ngay cả trong cuộc sống hàng ngày: các thuật ngữ như ác cảm mất mát (loss aversion), thiên kiến định khung (framing bias) và định giá theo giá neo (anchor pricing) thậm chí còn được đề cập trong các bộ phim Hollywood như Crazy Rich Asians [Con nhà siêu giàu châu Á]. Các bài nói chuyện nổi tiếng nhất mọi thời đại của TED đề cập đến các chủ đề này nhiều hơn bất kỳ chủ đề nào khác (các chủ đề mà bạn cũng sẽ tìm thấy trong mục MBA TED Talk của chúng tôi). Càng ngày, các lĩnh vực dân sự, phi lợi nhuận, trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp và có tác động xã hội nói chung đang sử dụng kinh tế học hành vi và tâm lý học để khởi động tốt hơn các chương trình, chính sách, dịch vụ, và chúng đều hướng đến một mục tiêu là cải thiện các kết quả. Vào năm 2019, Abhijit Banerjee, Esther Duflo và Michael Kremer đã đạt được giải Nobel cho “cách tiếp cận thực nghiệm để xóa đói giảm nghèo trên toàn cầu”, và bằng cách đó, họ đã đưa sức mạnh của kinh tế học hành vi và xã hội học trở thành khuynh hướng chủ đạo. Cuốn sách đầu tiên của Abhijit Banerjee và Esther Duflo, Poor Economics: A Radical Rethinking of the Way to Fight Global Poverty [Kinh tế học về Nghèo khó: Một Tư duy Tiến bộ về Con đường Chống lại tình trạng Đói nghèo trên Toàn cầu] ngay từ đầu đã được trang MovingWorlds đưa vào danh sách buộc phải đọc và đây cũng là một phần cốt lõi trong chương trình giảng dạy của Học viện MovingWorlds kể từ khi được thành lập.
Trong bản hướng dẫn này, để hiểu về kinh tế học hành vi và tâm lý học nhằm tác động đến xã hội, chúng tôi sẽ hướng dẫn bạn tìm hiểu lịch sử của những khái niệm này, các nguyên tắc cốt lõi mà chúng tôi đã học được trong suốt thời gian dài tìm hiểu, những cuốn sách, những video và các khóa học hay nhất mà chúng tôi biết để giúp bạn áp dụng những nguyên tắc đó nhằm tạo ra sự thay đổi về lâu về dài. Tương tự như trong tất cả những bản hướng dẫn của chúng tôi, chúng tôi không tự cho mình là những chuyên gia ưu việt, mà đúng hơn, chúng tôi sẽ chỉ ra cho bạn những nguồn thông tin tốt nhất có thể, dựa trên vấn đề mà bạn đang cố gắng giải quyết. Dưới đây là những điều bạn có thể tìm thấy trong bản hướng dẫn này:
(Nếu bạn thích bản hướng dẫn này, hãy nhớ xem phần sơ lược của chúng tôi về primer on human-centered design [thiết kế lấy con người làm trung tâm], cũng như bản hướng dẫn đầy đủ của chúng tôi về việc phát triển và mở rộng quy mô của những doanh nghiệp xã hội).
Phần I: Nền tảng của Kinh tế học Hành vi và Tâm lý học Nhận thứcHãy bắt đầu với một ví dụ giả định. Hãy tưởng tượng bạn đang mua một chiếc ô tô mới. Nó có giá 20.000 đô. Khi ở đại lý bán xe, bạn biết rằng nếu gắn thêm một chiếc radio nhỏ trên xe sẽ phải cộng thêm 150 đô vào tổng chi phí. Bạn thực hiện một cuộc tìm kiếm nhanh trên mạng để xem xét liệu đây có phải là một giao dịch hời hay không, và bạn biết rằng ở một nơi khác cách thị trấn 15 phút, một đại lý khác chỉ tính 15 đô để gắn thêm một chiếc radio y như vậy còn giá xe thì không đổi. Bạn sẽ lái xe qua thị trấn để tiết kiệm 135 đô? Một nhà kinh tế học sẽ dự đoán rằng sau khi tính toán chi phí về thời gian di chuyển, tiền xăng, và so sánh nó với lợi ích của việc tiết kiệm 135 đô, bạn sẽ quyết định thực hiện chuyến đi ra khỏi thị trấn để mua hàng. Trên thực tế, một người nào đó sẽ nói rằng, “thêm 135 đô trong khi bạn đang chi hơn 20.000 đô ư?” và sau đó người ấy chẳng phải bõ công cố gắng ra khỏi thị trấn nữa. Bây giờ, cùng một người đó, 3 tháng sau, hiện đang mua một chiếc loa thông minh trị giá 150 đô cho ngôi nhà của mình. Người này biết được rằng một cửa hàng khác cách đó 60 phút đang bán một chiếc loa y như vậy với giá 15 đô. Liệu người ấy có đi mua chiếc loa đó không? Một nhà kinh tế học sẽ nói rằng việc tiêu tốn thời gian và xăng xe sẽ khiến tiết kiệm ròng bằng không, và do đó người ấy sẽ chẳng đi mua đâu. Nhưng rất có thể, người này sẽ đi xa hơn để tiết kiệm 90% giá mua và đổi lấy một món hời như vậy (ngay cả khi chi phí liên quan đến thời gian và tiền xăng đồng nghĩa với việc họ chẳng tiết kiệm được gì).
Một ví dụ hay ho khác đến từ Dilip Soman, giáo sư tại Đại học Toronto (Canada) và là tác giả của một trong những cuốn sách Kinh tế học Hành vi yêu thích của chúng tôi, The Last Mile [Chặng cuối cùng]. Trong đó, ông chia sẻ: “Một điều gây chú ý đối với tôi vài năm trước đây ở Canada là chính phủ Canada của chúng tôi đã giới thiệu một chương trình phúc lợi mang tên là Canada Learning Bond [Trái phiếu Học tập Canada]. Không đi sâu vào chi tiết, về cơ bản, đó là 500 đô cho các gia đình có thu nhập thấp đủ điều kiện, với mục tiêu giáo dục con cái của họ. Khi chương trình đang được thực hiện, tôi nhớ lại rõ ràng lời của một nhà kinh tế học, ‘Ai sẽ là người không chấp nhận Trái phiếu Học tập Canada?’ Tỷ lệ chiếm dụng thoạt nhìn lên đến 100%. Nhưng hóa ra tỷ lệ chiếm dụng chỉ là 16% trong vài năm đầu tiên. Điều thách thức ở đây không phải là mọi người không muốn có tiền, đó là một sản phẩm rất tuyệt, nhưng bạn cần có tài khoản ngân hàng, và một loại tài khoản ngân hàng đặc biệt để có thể nhận tiền. Những người có thu nhập thấp này, những người mà nó [Trái phiếu Học tập Canada] được thiết kế dành cho họ, lại không có thời gian đến ngân hàng hoặc không muốn đến ngân hàng. Do đó giải pháp không phải là đẩy mạnh trái phiếu hay tăng lượng tiền đô lên, giải pháp thực sự là giúp cho mọi người dễ dàng đăng ký ở bước cuối cùng. Về bản chất, ý của chúng tôi khi nói về bước cuối cùng chính là — một thực tế rằng cơ chế tổ chức bên trong con người có một khoảng thời gian đặc biệt khó khăn liên quan đến những gì sẽ xảy ra ở bước cuối cùng.” Đây chính xác là lý do tại sao kinh tế học hành vi lại quan trọng như vậy. Nếu chúng ta thực sự có thể hiểu được mọi người, chúng ta có thể thiết kế các giải pháp trong quan hệ đối xử với họ thật hiệu quả. Dưới đây là một vài ví dụ khác về các giải pháp được xây dựng dựa trên kinh tế học hành vi, chúng không tuân theo quan niệm kinh tế về “tác nhân duy lý” nhưng lại cực kỳ hiệu quả: Daniel Kahneman, tác giả cuốn Thinking, Fast and Slow [Tư duy nhanh và chậm] và là người tiên phong trong lĩnh vực nghiên cứu này, cho biết ”Có vẻ như kinh tế học truyền thống và kinh tế học hành vi đang mô tả hai loài [người] khác nhau”. Phần II và III sẽ giúp bạn suy nghĩ nhiều hơn về cách sử dụng các nguyên tắc chủ lực của kinh tế học hành vi trong các chương trình tác động xã hội và các sáng kiến kinh doanh xã hội. Nhưng trước tiên, chúng ta hãy dành một chút thời gian để hiểu rõ hơn về những nền tảng của kinh tế học hành vi. Định nghĩa Kinh tế học Hành viTheo Tiến sĩ Shahram Heshmat, “Kinh tế học hành vi cố gắng tích hợp sự hiểu biết của các nhà tâm lý học về hành vi con người vào việc phân tích kinh tế”. Điều này khác với kinh tế học truyền thống, vốn có nguồn gốc từ một mô hình lựa chọn duy lý, trong đó một người sẽ cân nhắc chi phí và lợi ích của mọi quyết định và sau đó tính toán sự lựa chọn tốt nhất. Mô hình kinh tế học truyền thống giả định rằng con người có khả năng kiểm soát chính mình hoàn hảo và họ luôn luôn có thể chế ngự các phản ứng có cảm xúc. Tất nhiên, chúng ta biết rằng không phải mọi trường hợp đều như vậy. Điều đó không đúng với chúng ta và cũng không đúng với những người đang trải qua những thách thức về xã hội, kinh tế, tài chính, sức khỏe hoặc các thách thức khác.
Trường Đại học Harvard định nghĩa kinh tế học hành vi là “các biến thể của những giả định trong kinh tế học truyền thống (thường là các giả định với một động cơ về tâm lý) để giải thích và dự đoán về hành vi và đưa ra các khuyến nghị về chính sách”. Ranh giới giữa những khái niệm này có thể bị xóa nhòa, đặc biệt khi xem xét những việc như kêu gọi mọi người hành động để giải quyết tình trạng nghèo đói, cải thiện sức khỏe hoặc giảm tác động tiêu cực của họ đối với môi trường. Trên thực tế, để giải quyết những vấn đề phức tạp như vậy cần có nhiều trường phái tư tưởng khác nhau và cần có sự chồng chéo của những cách tư duy khác nhau này. Kinh tế học hành vi cũng có mối quan hệ chặt chẽ với các lĩnh vực tâm lý học nhận thức và tâm lý học xã hội, một số nhà tư tưởng hàng đầu thậm chí đã chuyển đổi giữa các lĩnh vực này. Theo Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ [American Psychological Association], tâm lý học xã hội “là bộ môn nghiên cứu xem các cá nhân sẽ tác động và bị tác động như thế nào bởi những người khác và bởi môi trường xã hội, môi trường vật chất của họ.” Kinh tế học Hành vi áp dụng những khái niệm này cho các quyết định kinh tế của con người, bên cạnh mô hình tư duy duy lý. Trên thực tế, kinh tế học hành vi giúp bạn hiểu con người sẽ thực sự làm gì trong một số tình huống nhất định và tại sao họ làm như vậy. Lịch sử kinh tế học hành viTrong bài báo Social Psychology v. Behavioral Economics: 3 Key Differences [Tâm lý học Xã hội và Kinh tế học Hành vi: 3 Điểm Khác biệt Chính] Tiến sĩ Alain Samson đã chia sẻ một hình ảnh rất hay cho thấy mức độ phổ biến của kinh tế học hành vi đã gia tăng nhanh chóng kể từ năm 2008. Vào năm 1955, Herbert Simon đã đưa ra khái niệm về tính “duy lý hạn chế” [bounded rationality], nó làm nảy sinh ý tưởng rằng con người không hề có tính duy lý một cách nhất quán, nhưng ông đã bị các đồng nghiệp của mình chế giễu vì khái niệm này (mặc dù sau đó ông đã được trao giải Nobel kinh tế). Nhưng phải đến khi Amos Tversky và Daniel Kahneman giới thiệu “lý thuyết triển vọng” [prospect theory] vào năm 1979, lĩnh vực kinh tế học hành vi mới bắt đầu tham gia vào những cuộc thảo luận chính thống hơn (sau đó họ tiếp tục xuất bản cuốn sách nổi tiếng Thinking, Fast and Slow [Tư duy Nhanh và Chậm]). Trong những năm 1970 và 1980, chúng ta dễ dàng tiếp cận hình ảnh não và dây thần kinh (sử dụng chụp MRI và chụp CT) hơn rất nhiều, điều đó dẫn đến việc có thêm những đột phá trong việc hiểu con người phản ứng như thế nào ở một số tình huống nhất định và bộ não của chúng ta hoạt động ra sao. Năm 1988, Hersh Shefrin và Richard Thaler (tác giả tương lai của cuốn Nudge [Cú hích] cùng với Cass Sunstein) đã tiến hành các nghiên cứu về việc các hành vi tác động đến những quyết định kinh tế (như quyết định về việc tiết kiệm) như thế nào, từ đó đưa đến khái niệm “vòng đời của hành vi” [behavior life cycle] mà trong đó tài sản được giả định chia thành ba tài khoản tâm lý (thu nhập hiện tại, tài sản hiện tại và thu nhập tương lai) và các quyết định tiết kiệm của chúng ta phụ thuộc vào loại tài khoản tâm lý mà chúng ta gán cho nó. Năm 1994, trường đại học Harvard đã bổ nhiệm Giáo sư kinh tế học hành vi đầu tiên, và vào năm 1999, Tạp chí hàng Quý về Kinh tế học [The Quarterly Journal of Economics] đã dành toàn bộ một số báo để nói về kinh tế học hành vi. Vào năm 2006, Daniel Gilbert đã công bố cuốn Stumbling on Happiness [Tình cờ gặp hạnh phúc], năm 2008, Dan Ariely công bố cuốn Predictably Irrational [Phi lý trí] và Tversky và Kahneman cuốn Thinking, Fast and Slow [Tư duy nhanh và chậm]. Cuối năm đó, một bài báo nổi tiếng đã được xuất bản với tựa đề “Only Winner in Madoff’s Scheme: Behavioral Economics” [Kẻ Chiến thắng Duy nhất trong Cơ chế của Madoff: Kinh tế học Hành vi]. Năm 2010, Chip và Dan Heath đã công bố cuốn Switch: How to Change Things When Change is Hard [Thay đổi: Bí quyết thay đổi khi thay đổi trở nên khó khăn], đưa những khái niệm này đến tay các nhà lãnh đạo doanh nghiệp và nhà tiếp thị. Trong một bài báo trên trang ForeignPolicy.com, Anthropology of an Idea: Behavioral Economics [Một Ý tưởng của Nhân học: Kinh tế học Hành vi] có một dòng thời gian trực quan thú vị về sự tiến triển của kinh tế học hành vi như sau: Vào năm 2019, Esther Duflo và Abhijit Banerjee đã đạt được giải Nobel cho công trình nghiên cứu của họ về Kinh tế học về Nghèo khó [Poor Economics], và xuất bản cuốn sách thứ hai, Good Economics for Hard Times [Kinh tế học Tốt cho Mùa Khó] nhằm đưa các nguyên tắc của Kinh tế học Hành vi lên vị trí hàng đầu trong việc thực hành tác động xã hội.
Phần II: Các Nguyên tắc Phổ biến của Kinh tế học Hành viCác nguyên tắc của kinh tế học hành vi chắc chắn đã trở thành khuynh hướng chủ đạo, và chúng tôi sẽ trình bày rõ hơn về các nguyên tắc này trong phần sau. Trước khi bắt đầu, hãy đọc bài báo sau của tờ The Atlantic, The Cognitive Biases Tricking Your Brain [Những Thiên kiến Nhận thức Đánh lừa Bộ não] để có một dẫn nhập tốt nhất về chủ đề này. Sau đây, bạn sẽ tìm thấy 6 nguyên tắc chính của kinh tế học hành vi và 31 thiên kiến nhận thức minh họa cho sự vận động của những nguyên tắc này. 1Nguyên tắc: Con người cố gắng chọn phương án khả thi nhất, nhưng đôi khi họ không thành công.Những thiên kiến minh họa cho nguyên tắc này bao gồm:
2 Nguyên tắc: Mọi người quan tâm (một phần nào đó) về việc các tình huống của họ sẽ như thế nào khi so sánh với các điểm tham chiếu. Những thiên kiến minh họa cho nguyên tắc này bao gồm:
3 Nguyên tắc: Con người có vấn đề về tự kiểm soát. Những thiên kiến minh họa cho nguyên tắc này bao gồm:
4 Nguyên tắc: Mặc dù chúng ta chủ yếu quan tâm đến sự đền đáp vật chất của chính mình, nhưng chúng ta cũng quan tâm đến những hành động, những ý định và những sự đền đáp của người khác, thậm chí là cả những người ngoài gia đình của chúng ta. Những thiên kiến minh họa cho nguyên tắc này bao gồm:
5 Nguyên tắc: Đôi khi trao đổi thị trường khiến cho các yếu tố tâm lý không còn là vấn đề nữa, thế nhưng ngay cả trên thị trường đó, nhiều yếu tố tâm lý [khác] vẫn là vấn đề. Những thiên kiến minh họa cho nguyên tắc này bao gồm:
6 Nguyên tắc: Về lý thuyết, việc hạn chế những sự lựa chọn của con người có thể phần nào đó bảo vệ họ tránh những thiên kiến về hành vi của chính họ, nhưng trên thực tế, chủ nghĩa gia trưởng độc đoán có một hồ sơ theo dõi phức tạp và thường không phổ biến. Những thiên kiến minh họa cho nguyên tắc này bao gồm:
Phần III: Bắt đầu Sử dụng Kinh tế học hành vi cho Tác động Xã hộiNhằm hỗ trợ bạn thực hiện những bước đầu tiên trong việc sử dụng kinh tế học hành vi để tác động đến xã hội, chúng tôi đã tập hợp một số khuôn khổ hàng đầu và sẽ hướng dẫn chúng cho bạn cũng như tổ chức của bạn. Trong cuốn Nudge [Cú hích] năm 2008, các tác giả Richard Thaler và Cass Sunstein nhấn mạnh rằng những ai sử dụng kinh tế học hành vi nhằm cải thiện các kết quả chính là một nhà “kiến trúc sư lựa chọn” – người giúp mọi người có thể lựa chọn điều mà họ muốn làm một cách dễ dàng hơn. Thực hiện Kiến trúc cho sự Lựa chọnTrong Nudge, Thaler và Cass có 6 nguyên tắc về kiến trúc cho một sự lựa chọn tốt, có thể sắp xếp chúng theo cách nhớ về NUDGES.
Thiết kế một Cú hích Hành viĐể thiết kế một cú hích hiệu quả, Thaler và Cass đưa ra hướng dẫn sau:
Một Khuôn khổ Giúp Thay đổi Hành viTrong cuốn Switch: How to Change Things When Change is Hard [Thay đổi: Bí quyết thay đổi khi thay đổi trở nên khó khăn], anh em nhà Heath đưa ra một khuôn khổ rất hữu ích nhằm giúp bạn nghĩ về những điều cần thiết để thay đổi hành vi của chính bạn, hoặc để hỗ trợ người khác nếu họ quan tâm đến việc thay đổi chính mình. Anh em nhà Heath yêu cầu bạn tưởng tượng về một người cưỡi voi đang cố gắng đưa con voi đi đâu đó. Để làm điều này, bạn cần:
Giúp Ý tưởng được Lan toảTrong cuốn Contagious [Hiệu ứng lan truyền], Jonah Berger chia sẻ 6 BƯỚC để giúp các ý tưởng được lan tỏa: Quy trình Thiết kế những sự Can thiệp nhằm Thay đổi Hành vi Hiệu quả Hơn
Phần IV: 8 Bước để Áp dụng Kinh tế học Hành vi nhằm Tác động đến Xã hội“Mọi người đều nghĩ đến việc thay đổi thế giới, nhưng không ai nghĩ đến việc thay đổi chính mình.” (Leo Tolstoy) Tại Học viện MovingWorlds, chúng tôi sử dụng thuật ngữ “tư duy doanh nghiệp xã hội” [social enterprise thinking] để xác định một phương pháp chia thành nhiều giai đoạn nhằm tạo ra những giải pháp bền vững cho các vấn đề.
Trong 8 giai đoạn dưới đây, chúng tôi đề xuất các nguyên tắc kinh tế học hành vi quan trọng nhất nên được sử dụng, cũng như một số sách, bài báo và bài nói chuyện hay để giúp bạn tìm hiểu thêm về từng giai đoạn. 1 Hiểu chính mình “Hầu hết mọi người đều muốn thay đổi thế giới để cải thiện cuộc sống của họ, nhưng thế giới mà họ cần thay đổi trước hết chính là thế giới bên trong mình.” (John C. Maxwell) Nếu bạn đang bắt tay vào một hành trình tạo ra tác động tích cực đến người khác, bạn phải bắt đầu bằng cách nhìn lại chính mình. Những thiên kiến, câu chuyện và trải nghiệm của chúng ta sẽ ảnh hưởng đến lý do và cách chúng ta tham gia vào công việc phát triển toàn cầu, và không phải lúc nào những thiên kiến, câu chuyện và trải nghiệm đó cũng giúp mọi việc trở nên tốt hơn. Dành thời gian để tìm hiểu xem chúng ta có những động lực nào để tham gia vào công việc tác động xã hội là bước đầu tiên cần thiết để tránh các dự án quá vị kỷ, chỉ mang lại lợi ích cho một số nhóm người không đúng đối tượng. Làm sao để bạn khám phá chính mình với việc sử dụng các nguyên tắc của kinh tế học hành vi? Các nguyên tắc kinh tế học hành vi chính (được định nghĩa ở trên) sẽ hữu ích để xem xét sâu hơn trong giai đoạn này:
Để hiểu rõ hơn về chính mình và động lực của bạn sẽ ảnh hưởng như thế nào đến công việc bạn làm để tạo ra tác động xã hội, hãy xem xét các nguồn thông tin sau: 2 Xây dựng đội nhóm để thực hiện công việc có tác động Các dự án tạo tác động xã hội vốn dĩ đòi hỏi nhiều tổ chức và cá nhân cùng tham gia. Với sự phát triển của các hệ thống khởi nghiệp [systems entrepreneurship] và mạng lưới lãnh đạo [network leadership], xu hướng này sẽ tiếp tục. Với tư cách là người lãnh đạo hoặc là người đóng góp của một đội nhóm, việc áp dụng các nguyên tắc kinh tế học hành vi có thể giúp bạn và nhóm của bạn hoạt động tốt nhất. Các nguyên tắc kinh tế học hành vi chính (được định nghĩa ở trên) sẽ hữu ích cho bạn trong giai đoạn này:
Để hiểu rõ hơn về cách xây dựng đội nhóm tốt nhất nhằm tạo ra tác động xã hội, hãy xem xét các nguồn thông tin sau: 3 Hiểu những người bạn đang tìm cách phục vụ và thực trạng của môi trường mà bạn đang bước vào Trước khi bắt đầu bất kỳ dự án nào, điều quan trọng là phải dành thời gian để hiểu thực trạng của hệ thống bạn muốn vận hành và vấn đề mà bạn muốn giải quyết. Chúng tôi nghĩ rằng các khuôn khổ chẳng hạn như Phát triển Cộng đồng Dựa trên Tài sản (Asset Based Community Development – ABCD), Lập bản đồ hệ thống [Systems Mapping] và Thiết kế lấy Con người làm Trung tâm [Human-Centered Design] thì đặc biệt hữu ích trong việc hiểu rõ thực trạng của mọi vấn đề. Tuy nhiên, trong quá trình nghiên cứu và tìm hiểu, bạn sẽ muốn xem xét kinh tế học hành vi có thể ảnh hưởng đến hành vi như thế nào. Các nguyên tắc kinh tế học hành vi chính (được định nghĩa ở trên) sẽ hữu ích để xem xét ở giai đoạn này:
Để hiểu rõ hơn về việc làm thế nào để thực sự hiểu những người bạn đang phục vụ với kinh tế học hành vi, hãy xem xét các nguồn thông tin sau: 4 Phát triển các giải pháp Khi bạn hướng tới việc phát triển các chương trình, sản phẩm, dịch vụ và/hoặc các giải pháp khác có tác động xã hội tích cực, bạn nên sử dụng quy trình thiết kế lấy con người làm trung tâm [human-centered design process]. Thông qua quá trình này, bạn sẽ có nhiều cơ hội sử dụng các nguyên tắc kinh tế học hành vi và thử nghiệm các cách tiếp cận khác nhau để xem thị trường thực sự phản ứng với điều gì. Các nguyên tắc kinh tế học hành vi chính (được định nghĩa ở trên) sẽ hữu ích cho bạn trong giai đoạn này:
Để hiểu rõ hơn về cách áp dụng kinh tế học hành vi để phát triển các giải pháp hiệu quả, hãy xem xét các nguồn sau: 5 Triển khai các ý tưởng Khi bạn và các đối tác của bạn tiếp tục công việc, cuối cùng bạn sẽ đạt đến một điểm trong quy trình thiết kế lấy con người làm trung tâm mà tại điểm đó bạn bắt đầu triển khai và thử nghiệm các ý tưởng. Điều quan trọng là tránh để những điều tích cực giả tạo làm hỏng công việc của bạn. Một giải pháp có vẻ như là hiệu quả lại sụp đổ chỉ ngay sau đó hoặc một giải pháp dường như là thất bại trong một thí nghiệm nhất định, nhưng cuối cùng đó mới thực sự là giải pháp đúng đắn. Các nguyên tắc kinh tế học hành vi chính (được định nghĩa ở trên) sẽ hữu ích để xem xét ở giai đoạn này:
Để hiểu rõ hơn về cách thực hiện các giải pháp tạo ra tác động xã hội thực sự, hãy xem xét các nguồn thông tin sau: 6 Duy trì và phát triển các chương trình tác động xã hội Khi một chương trình được triển khai, bạn phải tiếp tục đầu tư vào sự gắn kết của chương trình và không ngừng cải tiến nó. Điều này bao gồm nhiều việc chẳng hạn như đo lường sự thành công, tiếp nhận thông tin từ người dùng về việc làm thế nào để cải tiến, và tiếp tục tối ưu hóa chương trình để đạt được kết quả tốt hơn. Các nguyên tắc kinh tế học hành vi chính (được định nghĩa ở trên) sẽ hữu ích để xem xét ở giai đoạn này:
Để hiểu rõ hơn về những điều cần thiết để tăng quy mô các ý tưởng, đây là một số nguồn thông tin bổ sung dành cho bạn: 7 Thúc đẩy các hệ thống bắt đầu một phong trào Thước đo thực sự cho sự thành công của một doanh nghiệp xã hội là liệu nó có tạo áp lực để khiến cho các hệ thống xung quanh nó trở nên tốt hơn hay không. Để giúp giải pháp hoặc sáng kiến của bạn có sức hút cần thiết để truyền cảm hứng cho những người khác thay đổi, hãy ghi nhớ các nguyên tắc sau của kinh tế học hành vi liên quan đến xây dựng phong trào:
Để hiểu rõ hơn về cách sử dụng kinh tế học hành vi để biến giải pháp hoặc sáng kiến của bạn thành một phong trào rộng lớn hơn, hãy xem xét các nguồn thông tin sau: 8 Rà soát và xem xét khía cạnh đạo đức liên quan đến dự án Nếu được áp dụng sai và/hoặc không thích hợp khi làm việc với những cộng đồng thống nhất và có nguồn lực hạn chế, kinh tế học hành vi có thể được sử dụng để lợi dụng mọi người. Các tổ chức hoạt động vì lợi nhuận thường sẽ sử dụng “sự thấu suốt về hành vi” để cố gắng và thậm chí giành được nhiều lợi nhuận hơn hay tăng doanh số bán hàng. Với tư cách là một người thay đổi xã hội, bạn có nghĩa vụ về mặt đạo đức là phải thực hiện các rà soát cần thiết để áp dụng các nguyên tắc kinh tế học hành vi một cách có trách nhiệm và có đạo đức, đảm bảo rằng bạn đang tạo ra giá trị được chia sẻ thực sự và tạo ra sự tiến bộ xã hội, không chỉ là vì lợi nhuận. Vui lòng đọc những điều quan trọng sau đây về đạo đức khi sử dụng kinh tế học hành vi:
Phần V: Sách, Video, Blog và Infographics hay nhất để tìm hiểu thêm về kinh tế học hành viSách phải đọc về kinh tế học hành vi và tác động xã hội
Các blog kinh tế học hành vi được yêu thích nhất mọi thời đại của chúng tôi Những podcast kinh tế học hành vi hay nhất Các video, bài nói và bài giảng yêu thích của chúng tôi về kinh tế học hành vi Các Infographic giúp bạn hiểu kinh tế học hành vi trong từng ngữ cảnh Kinh tế học hành vi là gì? Infographic từ B2B International Khuôn khổ 4-P của Đại học Yale về kiến trúc lựa chọn và ảnh hưởng Mật mã Thiên kiến Nhận thức từ trang Better Humans Những cân nhắc về mặt đạo đức khi sử dụng các cú hích trong khuôn khổ Nudge ‘FORGOOD’ từ Viện Chính sách Công của UCD Geary. —- Chúng tôi là MovingWorldsMovingWorlds, SPC là một Doanh nghiệp Định hướng Xã hội. Tại MovingWorlds, chúng tôi xây dựng những nhà lãnh đạo và những người thực hiện đằng sau những ý tưởng gốc rễ, thay đổi thế giới. Nhiệm vụ của chúng tôi là hỗ trợ các Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên hợp quốc bằng cách đưa người tài đến những nơi cần họ nhất trên thế giới, đồng thời đảm bảo một trải nghiệm thay đổi cho những ai chia sẻ kỹ năng của họ. Thông qua chương trình phát triển năng lực lãnh đạo của chúng tôi, Học bổng Toàn cầu của Viện MovingWorlds, chúng tôi giúp các chuyên gia tìm thấy mục đích trong công việc và tạo ra tác động lớn hơn trong sự nghiệp của họ. Ngoài ra, chúng tôi hợp tác với các tập đoàn để thiết kế và quản lý các chương trình tình nguyện của các công ty quốc tế từng đạt giải thưởng. Chúng tôi cũng hợp tác với các nhà đầu tư có tác động, các quỹ và các công ty thúc đẩy để xây dựng năng lực thông qua sự hỗ trợ chuyên sâu vì mục đích cộng đồng. MovingWorlds có văn phòng tại bang Seattle, Hoa Kỳ; Thành phố Lisbon của Bồ Đào Nha; và tỉnh Medellin, Colombia. Nguyễn Thị Thanh Trúc & Nguyễn Việt Anh dịch Nguồn: How to Use Behavioral Economics for Social Impact, Moving Worlds, 2019. |