Gdp và HDI là gì

HDI, chỉ số phát triển con người, viết tắt theo tiếng Anh : Human Development Index; là thước đo tổng hợp phản ánh sự phát triển của con người trên các phương diện thu nhập (thể hiện qua GDP bình quân đầu người); tri thức (thể hiện qua chỉ số học vấn) và sức khoẻ (thể hiện qua tuổi thọ bình quân tính từ lúc sinh); đồng thời chỉ số này đánh giá trình độ phát triển kinh tế, xã hội của các quốc gia và vùng lãnh thổ. Đây là chỉ số quan trọng tổng hợp để mỗi quốc gia tự nhận thức được tình thế - xu thế của mình trong đời sống toàn cầu, từ đó có căn cứ vạch ra chính sách chiến lược phát triển phù hợp với bước tiến của thời đại.

 Chỉ số HDI được tính theo công thức: HDI=1/3 (HDI1+HDI2+HDI3)

Trong đó:

- HDI1 là chỉ số GDP bình quân đầu người tính theo sức mua tương đương “PPP”, đơn vị tính là USD;

- HDI2 là chỉ số học vấn (chỉ số tri thức) được tính bằng cách bình quân hóa giữa chỉ số tỷ lệ người lớn biết chữ (dân cư từ 15 tuổi trở lên biết đọc, biết viết) với quyền số là 2/3 và chỉ số tỷ lệ nhập học các cấp giáo dục (phổ thông, trung học, cao đẳng, đại học,...) với quyền số là 1/3;

- HDI3 là chỉ số tuổi thọ bình quân tính từ lúc sinh.

Chỉ số HDI có giá trị từ 0 đến 1. HDI càng gần 1 có nghĩa là trình độ phát triển con người càng cao, trái lại càng gần 0 nghĩa là trình độ phát triển con người càng thấp. Trên bình diện quốc tế, Liên hiệp quốc phân loại những nước có HDI từ 1,0 đến 0,9 là những nước có mức độ phát triển con người cực cao; từ dưới 0,9 đến 0,8 là những nước có mức độ phát triển con người cao; từ dưới 0,8 đến 0,5 là những nước có mức độ phát triển con người trung bình; và dưới 0,5 là những nước có mức độ phát triển con người thấp.

Từ 1990, Chương trình phát triển của Liên hiệp quốc (UNDP) đều đặn công bố các báo cáo phát triển con người của các quốc gia. Qua các báo cáo cho thấy, HDI của Việt Nam tăng liên tục qua các năm. Năm 1990 là 0,439 đến năm 2012 là 0,617, xếp thứ 7 trong 10 nước ở khu vực Đông Nam Á; xếp thứ 127  trong số 187 nước và vùng lãnh thổ trên thế giới và thuộc nhóm có HDI trung bình. Như vậy, từ năm 1990 đến năm 2012, HDI của Việt Nam tăng 0,178 (17,8%).

Trên cơ sở các dữ liệu "sẵn có" từ Niên giám Thống kê (quốc gia hoặc tỉnh Quảng Ngãi) và các báo cáo của các cơ quan, đơn vị trên địa bàn tỉnh, tính toán chỉ số HDI của tỉnh Quảng Ngãi 2010-2013, như sau:

Nhìn chung, chỉ số HDI của tỉnh Quảng Ngãi cao hơn chỉ số HDI của Việt Nam do Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc công bố hàng năm, nhưng vẫn ở mức độ “phát triển trung bình” theo phân loại của Liên hiệp quốc. Phân tích các yếu tố thành phần của chỉ số HDI cho thấy, chỉ số GDP (HDI1) và chỉ số tuổi thọ trung bình (HDI3) năm 2013 đều tăng khá rõ rệt; chỉ số học vấn lại có xu  hướng giảm.

Dự báo chỉ số HDI của tỉnh Quảng Ngãi đến năm 2020

Để đạt được chỉ số HDI là 0,775 theo dự báo trên (mức trung bình cao) vào năm 2020 cần thực hiện các giải pháp một cách quyết liệt, đồng bộ như phát triển công nghiệp và dịch vụ theo hướng hiện đại, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới; phát triển toàn diện các lĩnh vực văn hóa, xã hội, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; thực hiện tốt chính sách anh sinh xã hội và đẩy mạnh công tác xóa đói giảm nghèo,...

Với vai trò, ý nghĩa của chỉ số HDI, để đánh giá một cách khách quan toàn diện tình hình phát triển kinh tế xã hội của địa phương và phù hợp với Quốc tế cần đưa chỉ số HDI vào Nghị quyết của Đảng, các chương trình kế hoạch trung và dài hạn của Nhà nước, tỉnh thời gian đến./.

BS.Lê Huy - Tổng Thư ký Hội Y học Quảng Ngãi

(Theo Bản tin Khoa học và Đời sống số 01/2015)