Bài nghị luận về tác phẩm truyện [ hoặc đoạn trích] có thể bàn về chủ đề, nhân vật, cốt truyện, nghệ thuật của truyện. Tech12h sẽ cùng các bạn tìm hiểu kiến thức trọng tâm và trả lời các câu hỏi trong bài. Mời các bạn tham khảo.
NỘI DUNG TRẮC NGHIỆM
I. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN [ HOẶC ĐOẠN TRÍCH]
Đọc các đề bài sau và trả lời câu hỏi:
Đề 1: Suy nghĩ về thân phận người phụ nữ trong xã hội cũ qua nhân vật Vũ Nương ở Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ.
Đề 2: Phân tích diễn biến cốt truyện trong truyện ngắn Làng của Kim Lân.
Đề 3: Suy nghĩ về thân phận Thuý Kiều trong đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều của Nguyễn Du.
Đề 4: Suy nghĩ về đời sống tình cảm gia đình trong chiến tranh qua truyện ngắn Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng.
Câu hỏi:
a] Các đề bài đã nêu ra vấn đề nghị luận nào về tác phẩm truyện?
b] Các từ suy nghĩ, phân tích trong đề bài đòi hỏi bài làm phải khác nhau như thế nào?
Trả lời:
a] Các đề bài trên đã nêu ra những vấn đề nghị luận sau:
- Thân phận người phụ nữ trong xã hội cũ qua nhân vật Vũ Nương ở Chuyện người con gái Nam Xương.
- Diễn biến cốt truyện trong truyện ngắn Làng của Kim Lân
- Thân phận của Thúy Kiều trong đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều.
- Đời sống tình cảm gia đình trong chiến tranh qua truyện ngắn Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng.
b] Các từ suy nghĩ, phân tích trong đề bài yêu cầu ở người đọc những thao tác làm bài khác nhau. Cụ thể như:
- Suy nghĩ: Thể hiện được những suy nghĩ, nhận định của bản thân về một vấn đề nào đó của tác phẩm.
- Phân tích: Phân tích một khía cạnh nào đó của tác phẩm để rút ra được những giá trị của tác phẩm.
II. Cách làm bài nghị luận về tác phẩm truyện [ hoặc đoạn trích]
Làm bài nghị luận về tác phẩm truyện [ hoặc đoạn trích] thông qua các bước sau:
- Tìm hiểu đề và tìm ý
- Lập dàn bài
- Viết bài
- Đọc lại bài viết và sửa chữa
Cho đề bài: Suy nghĩ của em về truyện ngắn “ Lão Hạc” của Nam Cao. Hãy viết phần Mở bài và một đoạn phần Thân bài
Câu 1: Trình bày những nội dung chính trong bài: "Cách làm bài nghị luận về một tác phẩm truyện [ hoặc đoạn trích]". Bài học nằm trong chương trình ngữ văn 9 tập 2.
Video hướng dẫn giải
Phần I
Video hướng dẫn giải
ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN [HOẶC ĐOẠN TRÍCH]
Trả lời câu hỏi [trang 65 SGK Ngữ văn 9, tập 2]:
a. Các đề bài nêu những vấn đề về tính cách, số phận của nhân vật trong tác phẩm.
b.
- Đề “phân tích” yêu cầu phân tích tác phẩm rồi sau đó đưa ra nhận xét, thiên về tính khách quan.
- Đề “suy nghĩ” yêu cầu nêu ra nhận xét về tác phẩm trên cơ sở một tư tưởng, góc nhìn nào đó, thiên về chủ quan.
Phần II
Video hướng dẫn giải
[trang 68 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2]:
Đề bài: Suy nghĩ của em về truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao.
1. Lập dàn bài
a. Mở bài: giới thiệu về tác gia Nam Cao và truyện ngắn Lão Hạc.
b. Thân bài: nêu những suy nghĩ về nhân vật.
- Cảnh ngộ éo le của lão Hạc: vợ chết, con đi xa, một mình cô đơn lại bị ốm nặng.
- Tình thương con của một người cha [dù đói nhưng không bán mảnh vườn, giữ lại để cho con ngày trở về].
- Niềm day dứt của lão hạc sau khi bán con chó Vàng.
- Cái chết đau đớn của lão Hạc.
- Tấm lòng nhân đạo của nhà văn.
c. Kết bài: Sức hấp dẫn của hình tượng nhân vật, thành công củ nhà văn khi xây dựng nhân vật lão Hạc.
2. Viết đoạn văn: dựa vào các ý chính trên. Tham khảo một số đoạn văn dưới đây.
a. Mở bài:
Nam Cao là một ngôi sao sáng trên bầu trời văn học Việt Nam giai đoạn 1930 - 1945. Truyện của Nam Cao nóng hổi chất hiện thực của thời đại và chan chứa tấm lòng yêu thương con người, đặc biệt là những người khốn khổ. Cùng với Chí Phèo, Trăng sáng, Đời thừa,.... Lão Hạc là truyện ngắn đặc sắc. Nhân vật trung tâm của thiên truyện là Lão Hạc, một người nông dân gặp nhiều nỗi khổ tâm và bất hạnh vì nghèo đói nhưng chất phác, đôn hậu, thương con.
b. Thân bài:
Ở lão Hạc có một tấm lòng vị tha, nhân hậu. Tình cảm của lão với "cậu Vàng" được tác giả thể hiện thật cảm động. Lão gọi nó là "cậu Vàng" như “một bà hiếm hoi gọi đứa con cầu tự". Lão bắt rận, cho nó ăn cơm trong một cái bát như nhà giàu.Lão ăn gì cũng không quên phần nó, gắp cho nó một miếng; lão ăn bao nhiêu, nó cũng ăn như thế, thậm chí còn hơn phần lão…Lão coi nó như một người bạn,ngày ngày lão tâm sự, trò chuyện với nó như thể nó cũng là con người. Tình thế cùng đường khiến lão phải bán nó thì trong lão diễn ra sự dằn vặt, đau khổ tột độ. Lão kể cho ông giáo nghe về việc bán "cậu Vàng" với tâm trạng vô cùng đau đớn: "lão cười như mếu và đôi mắt ầng ậng nước". Đến nỗi ông giáo thương quá, "muốn ôm chầm lấy lão mà òa lên khóc".Khi nhắc đến việc "cậu Vàng" bị lừa rồi bị bắt, lão Hạc không nén nổi đau dớn cứ dội lên "Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc...". Lão Hạc đau đớn đến thế không phải chỉ vì quá thương con chó mà còn vì không thể tha thứ cho mình vì đã trót lừa một con chó. Ông lão quá lương thiện ấy cảm thấy lương tâm đau nhói khi nhận thấy trong đôi mắt con chó có cái nhìn trách móc. Phải có trái tim vô cùng nhân hậu, trong sạch thì mới bị giày vò lương tâm đến thế, mới cảm thấy có lỗi với một con chó như vậy!
Hay:
Lão Hạc mang một tấm lòng tự trong cao cả. Lão tự trọng từ với một con chó, với con trai lão, với bà con hàng xóm, với ông giáo và với cả chính bản thân mình.Khi bán con chó, lão đau khổ, vì lão “bằng này tuổi đầu mà còn trót lừa một con chó”. Lão nhớ ảnh mắt của cậu Vàng, mà theo như lời lão là một ánh mắt đầy trách móc, mắng lão tệ hại: “A! Lão già tệ lắm!Tôi ăn ở với lão thế mà lão đối xử với tôi thế này à”. Ánh nhìn đó làm lão ám ảnh và day dứt không nguôi. Lão từ chối mọi sự giúp đỡ của ông giáo, lão lại chuẩn bị sẵn tiền làm ma cho bản thân, gửi ông giáo, để khi lão có việc thì ông giáo đưa ra, coi như là của lão có chút ít, còn lại thì nhờ bà con hàng xóm cả. Lão làm vậy để không phiền lụy tới ai. Từ đó, lão bòn vườn, mò cua,ốc, trai ăn để sống qua ngày, thà chết chứ không chịu mắc nợ ai. Có lẽ hành động bán cậu Vàng của lão chính là bước chuẩn bị cho cái chết của lão. Lão xin Binh Tư ít bả chó với lý do bắt cho nhà khác – một lý do làm Binh Tư tự nghĩ lão giả bộ hiền lành thế nhưng cũng ghê ra phết, một lý do làm ông giáo hiểu lầm lão, hiểu lầm một con người đã “khóc vì trót lừa một con chó, một con người nhịn ăn để có tiền làm ma”.Vậy nhưng hóa ra, lão ăn bả chó để tử tự, để giữ vẹn nguyên tấm lòng trong sáng của lão. Lão ăn bả chó, lão chết như một con chó, vật vã, quằn quại trong đau đớn, để chuộc tội với cậu Vàng. Lão chết cũng là để không bị cuộc sống dồn đẩy, bị sa hóa biến chất như Binh Tư, hay Chí Phèo.Cái chết của lão cũng chính là sự tự trọng của lão với con lão. Lão sống mà phải dựa vào tiền của con thì thà lão chết còn hơn.Lão Hạc có một tấm lòng thật đáng trân trọng – lòng tự trọng của lão nông nghèo nhưng trong sạch. Lão chọn “chết trong còn hơn sống đục” khi bị dồn vào đường cùng.
Click vào Bài tiếp theo > để xem bài soạn đầy đủ
Loigiaihay.com
I. KIẾN THỨC CƠ BẢN 1. Chỉ ra vấn đề nghị luận trong các đề bài sau: Đề 1: Suy nghĩ về thân phận người phụ nữ trong xã hội cũ qua nhân vật Vũ Nương ở Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ.
I. Chuẩn bị
Đề 2: Phân tích diễn biến cốt truyện trong truyện ngắn Làng của Kim Lân.
Đề 3: Suy nghĩ về thân phận Thuý Kiều trong đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều của Nguyễn Du.
Đề 4: Suy nghĩ về đời sống tình cảm gia đình trong chiến tranh qua truyện ngắn Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng.
Gợi ý:
1. Nghị luận về:
- Thân phận người phụ nữ trong xã hội cũ qua nhân vật Vũ Nương ở Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ.
- Diễn biến cốt truyện trong truyện ngắn Làng của Kim Lân.
- Thân phận Thuý Kiều trong đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều của Nguyễn Du.
- Đời sống tình cảm gia đình trong chiến tranh qua truyện ngắn Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng.
2. So sánh yêu cầu của từng đề bài trên.
Gợi ý: Sự khác nhau về yêu cầu [mệnh lệnh] trong các đề bài trên thể hiện ở hai từ phân tích và suy nghĩ:
- Phân tích: Phân tích tác phẩm hoặc một phương diện nào đó của tác phẩm để đưa ra nhận định về giá trị của tác phẩm.
- Suy nghĩ: Đưa ra nhận định, đánh giá về tác phẩm theo một khía cạnh, góc nhìn hay vấn đề nào đó.
Trong bài văn trình bày suy nghĩ về tác phẩm [hoặc đoạn trích] có thể sử dụng nhiều thao tác, trong đó có cả phân tích.
3. So sánh đề bài sau với các đề bài trên.
Con người trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long.
Gợi ý: Đề bài này không đưa ra mệnh lệnh cụ thể [phân tích hay nêu suy nghĩ]; dạng đề bài này có tính chất mở, đòi hỏi người viết phải tự vận dụng tổng hợp các thao tác cho có hiệu quả nhất.
4. Tìm hiểu các bước làm bài nghị luận về tác phẩm truyện [hoặc đoạn trích] với đề bài: Suy nghĩ về nhân vật ông Hai trong truyện ngắn Làng của Kim Lân.
Bước 1: Tìm hiểu đề và tìm ý
- Đọc kĩ đề bài để:
+ Xác định vấn đề nghị luận: nhân vật ông Hai trong truyện ngắn Làng của Kim Lân;
+ Xác định yêu cầu [mệnh lệnh] của đề bài: nêu suy nghĩ.
- Tìm ý: Vấn đề nghị luận biểu hiện trong tác phẩm [hoặc đoạn trích] như thế nào? Nội dung nào là trọng tâm của vấn đề nghị luận? Em cần đưa ra suy nghĩ của mình về những nội dung nào của vấn đề nghị luận? Cần chứng minh cho nhận định của mình bằng những hình ảnh, chi tiết nào trong tác phẩm [hoặc đoạn trích]?
Chẳng hạn:
+ Ở nhân vật ông Hai, tình yêu làng hoà quyện với lòng yêu nước như thế nào?
+ Nhân vật ông Hai có đặc điểm gì nổi bật nhất?
+ Tình yêu làng, yêu nước của ông Hai được bộc lộ trong tình huống nào?
+ Những hình ảnh, chi tiết nào cho thấy một cách sinh động tình yêu làng, yêu nước của nhân vật này? [tâm trạng, cử chỉ, hành động, lời nói…].
Bước 2: Lập dàn bài
Sắp xếp các ý theo bố cục 3 phần:
[1] Mở bài: Giới thiệu khái quát về tác phẩm [hoặc đoạn trích] và vấn đề nghị luận:
- Giới thiệu khái quát về tác giả Kim Lân và truyện ngắn Làng;
- Giới thiệu nhân vật chính của truyện ông Hai;
- Đưa ra nhận định chung về nhân vật này.
[2] Thân bài: Triển khai vấn đề nghị luận thành những luận điểm, thể hiện những nội dung khác nhau của vấn đề nghị luận, chứng minh bằng những luận cứ cụ thể trong tác phẩm [hoặc đoạn trích]; trình bày nhận định của mình về từng nội dung của vấn đề nghị luận.
- Tình yêu làng, yêu nước ở nhân vật ông Hai:
+ ở nơi tản cư, ông Hai luôn nhớ về cái làng của mình;
+ Ông Hai thường xuyên theo dõi tin tức kháng chiến;
+ Tâm trạng ông Hai khi nghe tin làng mình theo Tây;
+ Tâm trạng ông Hai khi tin đồn được cải chính.
- Đặc sắc về nghệ thuật xây dựng nhân vật:
+ Đặt nhân vật vào tình huống giàu kịch tính để khắc hoạ tính cách;
+ Nghệ thuật miêu tả nhân vật: nội tâm, cử chỉ, hành động, ngôn ngữ…
+ Nghệ thuật kể chuyện: khắc hoạ nhân vật qua đối thoại, độc thoại…
[3] Kết bài
- Đánh giá khái quát về ý nghĩa của vấn đề nghị luận:
+ Qua hình tượng nhân vật ông Hai, nhà văn Kim Lân ngợi ca tình yêu quê hương đất nước của người nông dân.
+ Nhà văn đã xây dựng thành công nhân vật.
- Mở rộng liên hệ, trình bày suy nghĩ, bài học từ vấn đề vừa nghị luận: Tình yêu làng, yêu nước của ông Hai giúp em hiểu thêm điều gì?
Bước 3: Viết bài
Dựa theo dàn bài đã xây dựng, viết thành bài văn hoàn chỉnh.
Chú ý viết đoạn văn phải thể hiện được nổi bật luận điểm và chứng minh bằng những luận cứ rõ ràng. Các đoạn phải có liên kết, chuyển tiếp nhau.
Ngoài việc viết đúng, cần rèn luyện để lời văn giàu hình ảnh, gợi cảm.
Bước 4: Đọc lại bài viết và sửa chữa
- Kiểm tra xem bố cục bài viết đã hoàn chỉnh chưa;
- Các luận điểm trình bày như thế đã rõ chưa? Luận cứ đã thuyết phục chưa? Có cần bổ sung dẫn chứng không?
- Soát xem có mắc các lỗi chính tả, dùng từ, câu nào không?
II. Rèn luyện kĩ năng
Cho đề bài: Suy nghĩ của em về truyện ngắn “Lão Hạc” của Nam Cao.
1. Hãy lập dàn bài.
Gợi ý: Thực hiện theo trình tự các bước từ tìm hiểu đề, tìm ý đến lập dàn bài.
Chú ý: Với vấn đề nghị luận là truyện ngắn “Lão Hạc” của Nam Cao, cần trình bày suy nghĩ của mình về những phương diện sau:
- Cốt truyện: Tóm tắt được cốt truyện và nêu được ý nghĩa của câu chuyện;
- Nhân vật: Tập trung vào nhân vật chính lão Hạc.
+ Nhà văn đã phản ánh sinh động, sâu sắc bi kịch của người nông dân trong xã hội thực dân nửa phong kiến, qua đó ngợi ca vẻ đẹp nhân cách, lòng tự trọng của con người.
+ Nghệ thuật xây dựng nhân vật: miêu tả nội tâm, ngoại hình, cử chỉ, hành động, lời nói…
- Nghệ thuật kể chuyện: Câu chuyện về số phận của Lão Hạc được kể qua nhân vật ông giáo xưng “tôi”. Cách dẫn dắt truyện bất ngờ, giàu kịch tính. Ngôn ngữ sắc sảo, sinh động.
Em đưa ra những suy nghĩ của mình từ những phương diện trên. Cuối cùng, phải đánh giá được giá trị của toàn bộ tác phẩm.
2. Viết phần mở bài, và một đoạn thân bài cho bài văn với đề bài trên.
Gợi ý:
- Có nhiều cách mở bài:
+ Đi từ khái quát đến cụ thể, từ chung đến riêng: Giới thiệu về tác giả Nam Cao –> giới thiệu về truyện ngắn Lão Hạc –> nêu khái quát nhận định của mình về tác phẩm.
+ Giới thiệu trực tiếp vào truyện: Giới thiệu truyện ngắn Lão Hạc –> nêu nhận định khái quát về giá trị của tác phẩm.
- Mỗi đoạn văn thể hiện trọn vẹn một ý, em nên chọn một trong các ý của dàn bài để viết thành một đoạn văn. Chú ý: Đưa ra luận điểm –> Chứng minh bằng luận cứ cụ thể trong tác phẩm –> Chốt lại đoạn, và chuyển ý [sang đoạn tiếp theo].
loigiaihay.com
Luyện Bài Tập Trắc nghiệm Văn 9 - Xem ngay