Trong 24 tháng đầu tiên, trẻ như một trang giấy trắng, dần dần học hỏi tất cả mọi thứ xung quanh thông qua giao tiếp và vui chơi. Sẽ có rất nhiều thứ ba mẹ có thể dạy cho con ở giai đoạn này, tuy nhiên ba mẹ cần phải biết chọn lọc những thứ phù hợp cho độ tuổi của con. Kiến Guru sẽ chia sẻ với các phụ huynh cách dạy con 2 tuổi sao cho trẻ phát triển tự nhiên và thông minh vượt trội nhất.
Những bài học ba mẹ dạy bé dù có chủ đích hay không, đều quan trọng trong việc phát triển những kỹ năng cần thiết cho trẻ. Bạn thậm chí có thể không nhận ra là mình đang dạy con những bài học vỡ lòng trong những hoạt động hàng ngày.
Dưới đây là một loạt những điều mà ba mẹ nên dạy cho con để con phát triển trí tuệ toàn diện.
1. Cách dạy con 2 tuổi bằng từ mới
Trẻ 2 tuổi đã dần “thu thập” được rất nhiều từ vựng mới trong suốt quãng thời gian từ lúc mới sinh đến 2 tuổi. Ở giai đoạn này, các bé sẽ học cách ghép những từ này thành câu và câu hỏi. Dưới đây là một số từ, cụm từ và khái niệm phổ biến mà bé 2 tuổi có thể nói và hiểu:
- Các bộ phận cơ thể [tay, chân, mắt, mũi]
- Âm thanh và tên động vật
- Tên [họ, tên đệm và họ của trẻ cũng như tên của gia đình và bạn bè]
- Xe cộ
- Đồ gia dụng [thực phẩm, đồ dùng, đồ đạc, quần áo, v.v.]
- Màu sắc và hình dạng
- Từ chỉ đường [bên dưới, bên trên, bên cạnh, trên cùng, bên dưới, v.v.]
- Thông tin cá nhân [vì lý do an toàn: địa chỉ, tên cha mẹ và ngày sinh là những thứ bạn có thể hướng dẫn cho bé]
- Thời tiết [nắng, mưa, nhiều mây, gió, nóng, lạnh, v.v.]
Bằng cách bổ sung từ vựng dần dần cho trẻ, khả năng ngôn ngữ của trẻ sẽ phát triển chắc chắn hơn ở giai đoạn sau.
2. Đọc sách cùng con
Đây là cách dạy con vô cùng tiến bộ ở các nước phát triển như Nhật, Mỹ v.v. Ở độ tuổi này, bạn nên tạo cho con thói quen đọc sách. Tất nhiên là ở giai đoạn này thì trẻ sẽ không đọc được chữ nào nhưng bé có thể phát triển thế giới quan của mình thông qua những hình ảnh, màu sắc, con chữ trên quyển sách.
Bạn chỉ cần đảm bảo là bé hiểu cách đọc sách từ bìa trước đến bìa sau và cầm sách đúng cách. Khi bạn đọc cho bé nghe, hãy nhớ sử dụng ngón tay để chỉ theo các từ trên trang để trẻ bắt đầu liên kết các chữ cái với những gì bạn đang nói. Thay vì chỉ vào bức tranh trên sách thì bạn có thể chỉ và đọc từng từ, bé sẽ dần có khái niệm là bạn đang đọc truyện cho bé nghe.
3. Cách dạy con 2 tuổi để giúp con tự lập hơn
Ở độ tuổi này thường trẻ sẽ rất thích được tự mình làm mọi việc, vì vậy cách tốt nhất để dạy con 2 tuổi là hãy cho bé những cơ hội này để học hỏi, hiểu và mắc lỗi [trong giới hạn cho phép].
Tất nhiên trẻ có thể chưa hoàn thiện kỹ năng nên sẽ mắc lỗi khi thực hiện, nhưng cách duy nhất một đứa trẻ học được những kỹ năng mới này là tự mình thực hiện nó. Bạn có thể giúp bé hoàn thành nhiệm vụ sau khi bé đã thử làm. Trẻ có thể tăng tính độc lập của mình thông qua những việc như:
- Mặc quần áo: chọn quần áo của riêng mình, mặc đồ phù hợp với thời tiết [đồ ấm hoặc đồ mát], cởi áo sơ mi, quần dài, quần lót, áo len, giày và tất, và học cách mặc đồ phù hợp , phối áo quần đúng cách và giày vừa chân.
- Tự ăn uống: sử dụng dụng cụ ăn không bị đổ, chọn bữa ăn và đồ ăn nhẹ, mở hộp đựng, uống bằng cốc có ống hút và cốc mở dưới sự giám sát của bố mẹ
- Đánh răng: bôi kem đánh răng lên và tự chải
- Dọn dẹp: dọn dẹp đống bừa bộn, cất đồ chơi, mang bát đĩa, cốc và đồ dùng vào bồn rửa khi làm xong, vứt rác, sử dụng máy hút cầm tay để làm sạch
- Vệ sinh cá nhân: Xì mũi, rửa tay, dùng khăn để tắm trong bồn
- Di chuyển: Tự mình ra vào xe, lên và xuống cầu thang, kết thúc một hoạt động và chuyển sang hoạt động tiếp theo mà không phàn nàn
Bạn hãy hướng dẫn và làm mẫu cho trẻ xem những kỹ năng này đúng cách, để trẻ không thực hành sai cách.
4. Cho trẻ chơi trò chơi nhập vai
Hãy dạy trẻ sử dụng trí tưởng tượng của mình để mở ra một thế giới thú vị và vui chơi cho con bạn. Kỹ năng này thường đến một cách tự nhiên khi bé bắt chước những gì bé thấy xung quanh, trong sách hoặc trên TV. Bé sẽ sử dụng sự kết hợp giữa trí tưởng tượng và thực tế để bắt chước những thứ họ nhìn thấy hàng ngày, như sau:
- Nấu ăn trong nhà bếp vui chơi với nồi và chảo
- Tổ chức tiệc trà cho búp bê và gấu bông
- Cho búp bê ăn, cho ợ hơi và thay cho búp bê bằng thìa chơi, bình sữa và tã
- Nói chuyện điện thoại bằng điện thoại di động đồ chơi
- Đóng vai bác sĩ với bộ bác sĩ hoặc y tá
- Đi mua sắm bằng xe đẩy hàng và thực phẩm giả
- Lái xe
- Quét, lau và hút bụi sàn
5. Cách dạy con 2 tuổi nhận biết con số và học đếm
Trẻ 2 tuổi có thể đếm 1-10 dù sẽ thường xuyên mắc lỗi, và thậm chí có thể lên đến 20 khi tập luyện nhiều hơn. Bé cũng có thể tập để nhận biết và xác định những con số và đếm các vật xung quanh mình
Bạn có thể tập đếm với rất nhiều đồ vật khác nhau: đếm từng bước khi bé đang đi lên cầu thang, đếm số món khoai tây chiên trên đĩa ăn của bé và đếm số lượng đồ chơi trong thùng của bé. Các con số ở khắp mọi nơi vì vậy hãy chắc chắn rằng chúng đang đếm bất cứ khi nào chúng có thể.
6. Học chữ và âm thanh
Trẻ 2 tuổi đã đã có khả năng nhận biết tất cả các chữ cái trong bảng chữ cái và có thể đọc thuộc lòng ABC. Hãy cho trẻ nhìn cả chữ hoa và chữ thường khi học. Hầu hết trẻ em đều được dạy tất cả các chữ cái viết hoa trước tiên, tuy nhiên, các chữ cái viết thường là những chữ cái mà chúng sẽ nhìn thấy thường xuyên hơn khi trẻ đọc hoặc nhìn thấy các từ.
7. Cách dạy con 2 tuổi học xếp hình
Xếp hình giúp cải thiện khả năng phối hợp tay mắt và nhận thức về không gian của bé. Trẻ sẽ có thể sử dụng trí tưởng tượng và sự sáng tạo của mình để tạo ra những kiệt tác và sau đó phá hủy tất cả khi hoàn thành để xếp lại từ đầu. Những đồ chơi và hoạt động như thế này khuyến khích trẻ chơi theo trí tưởng tượng và để trẻ giải quyết vấn đề và khám phá thế giới xung quanh.
8. Cách dạy con 2 tuổi bằng việc nghe nhạc, nhảy theo nhịp
Trẻ em luôn yêu thích nhịp điệu và âm nhạc, vì vậy hãy để bé ca hát, nhảy múa và khám phá cơ thể bằng âm nhạc. Bật nhạc để chúng nhảy theo, hát theo những bài hát yêu thích bằng micrô hoặc tự tạo nhạc bằng các nhạc cụ đồ chơi như đàn organ, đàn guitar mini
Bạn cũng có thể làm "nhạc cụ" bằng rất nhiều đồ vật trong nhà, như lắc chai thuốc, đập thìa gỗ hoặc vỗ tay theo điệu.
9. Học khái niệm thời gian
Tất nhiên bé hai tuổi sẽ không thể nói được thời gian, tuy nhiên bạn vẫn có thể dạy chúng cách hiểu cơ bản về thời gian, bao gồm:
- Nhận biết các số trên đồng hồ kỹ thuật số. Nếu có thể xác định các số, họ sẽ có thể nhìn thấy số đầu tiên và nói rằng đó là 7 giờ đồng hồ.
- Biết khi nào còn 1, 5 hoặc 10 phút nữa. Ví dụ như bạn có thể đặt một chiếc đồng hồ đếm ngược khi bé ăn, bé sẽ dần có khái niệm khi thời gian gần hết.
- Các ngày trong tuần. Bạn có thể dạy bé bằng bài hát về các ngày trong tuần, bây giờ có thể chỉ là một bài hát nhưng thực tế là bé sẽ nhận thức được cả những ngày khác nhau trong tuần.
10. Cách dạy con 2 tuổi giữ an toàn
Tất nhiên chúng ta không thể bỏ qua bài học về an toàn. Đây là độ tuổi mà trẻ có thể sẽ không sợ hoặc không hiểu những tình huống nguy hiểm xung quanh.Bạn cần phải dạy con những điều sau, đừng khi gặp tình huống mới dạy con:
- Không chạy trốn nơi công cộng
- Không chạy ra bãi đậu xe
- Người lạ nguy hiểm
- Ở gần mẹ hoặc bố
- Thận trọng khi băng qua đường
- Nắm tay nhau khi ở nơi công cộng hoặc bên ngoài
Ba mẹ hãy luôn nhớ rằng mỗi đứa trẻ sẽ có khả năng tiếp thu riêng, vì vậy đừng quá lo lắng nếu con bạn chưa biết tất cả những điều này. Đây không phải là danh sách những gì trẻ nhất định phải biết vào thời điểm này, mà là gợi ý để giúp bạn hiểu những gì trẻ có thể học ở độ tuổi này.
Hai tuổi là độ tuổi cực kì quan trọng để bé bắt đầu thấu hiểu thế giới xung quanh và chắc chắc không thể thiếu được sự đồng hành của các bậc phụ huynh. Bên cạnh những gợi ý mà Kiến Guru đã đưa ra, bạn có thể tự sáng tạo ra những cách dạy con 2 tuổi dựa trên những hoạt động quen thuộc thường ngày của gia đình, giúp bé phát triển toàn diện, thông minh và năng động.
- Phát triển khả năng quan sát : Khả năng quan sát của trẻ 2 tuổi rưỡi phát triển rất tốt, trẻ có thể nhìn và nghe một cách sâu sắc những chi tiết và âm thanh nhỏ. Trong giai đoạn phát triển tâm lý trẻ 2 tuổi rưỡi, các giác quan của trẻ được mở rộng để học hỏi được thật nhiều điều mới mẻ cũng như tự mình trải nghiệm mọi thứ. Trẻ dễ dàng hòa mình vào âm thanh, màu sắc, kích cỡ và những động tác lắc lư. Trẻ cũng nhanh chóng nhận ra sự thay đổi vị trí của các đồ vật xung quanh. Ví dụ như cái bàn trong nhà đã bị chuyển chỗ, tóc em búp bê bị biến mất,...
- Bước phát triển vượt bậc về ngôn ngữ : Trong quá trình phát triển tâm lý trẻ 2 tuổi rưỡi, ngôn ngữ có những bước nhảy vượt bậc. Các trẻ trở nên rất thích nói về những sự vật, sự việc xung quanh bằng những từ đơn, từ ghép của riêng trẻ một cách đầy sáng tạo. Đó là lý do ba mẹ thường thấy trẻ vô cùng dễ thương trong giai đoạn phát triển tâm lý trẻ 2 tuổi rưỡi. Trẻ có thể còn nói ngọng, nuốt chữ nhưng trẻ rất cố gắng để lặp lại nhiều từ khó từ người lớn. Ba mẹ có thể giúp trẻ phát âm từ khó nhiều lần để trẻ có thể đọc thành thạo hơn. Trẻ có thể nghe, hiểu và làm theo hiệu lệnh của người lớn một cách nhanh chóng.
- Giai đoạn phát triển của từ "Không" : Giai đoạn phát triển tâm lý trẻ 2 tuổi rưỡi cũng là giai đoạn phát triển từ “Không” của trẻ. Trẻ thường xuyên và dường như rất thích nói từ “Không” trong rất nhiều tình huống. Điều gì khiến một đứa bé 2 tuổi rưỡi bị hấp dẫn bởi từ này? Đó là vì trẻ cảm thấy rằng đây là một từ thể hiện sự độc lập của mình. Từ “Không” là cách dễ dàng để nói lên ý kiến cá nhân, đôi lúc mặc dù ngoài miệng bé nói là “Không” nhưng thật ra lại nghĩ là “Có”. Cũng có khi bé dùng đến từ “Không” khi chưa biết diễn đạt ý mình như thế nào. Vậy nên, ba mẹ có thể trò chuyện, tập cho trẻ nói nhiều hơn để tăng vốn từ cho trẻ trong giai đoạn phát triển tâm lý trẻ 2 tuổi rưỡi này.
- Hành vi ứng xử : Hành vi ứng xử trong tâm lý trẻ 2 tuổi rưỡi cũng được hình thành và phát triển đáng kể. Các trẻ rất thích quan sát và bắt chước các hành động thường ngày của người lớn. Vậy nên, việc giúp trẻ hình thành những hành vi tốt là điều không quá khó. Ba mẹ nên làm gương và dạy trẻ những hành vi lịch sự, lễ phép đơn giản trong cuộc sống hàng ngày như chào hỏi, cảm ơn, xin lỗi, đặt giày dép đúng nơi quy định, chia sẻ đồ chơi với bạn,... Trong giai đoạn phát triển tâm lý trẻ 2 tuổi rưỡi này, ba mẹ có thể dạy bé những bài học quy tắc ứng xử từ những câu chuyện cổ tích và phim hoạt hình mang tính chất giáo dục. Trẻ sẽ biết được đâu là hành động tốt, đâu là hành động chưa tốt, nên tránh bằng khả năng bắt chước của mình.
- Phát triển vận động : Các vận động tính và vận động thô trong quá trình phát triển tâm lý trẻ 2 tuổi rưỡi cũng trở nên khéo léo và dứt khoát hơn. Trẻ có thể chạy, nhảy, bật một cách nhanh nhẹn và leo bậc thang vững vàng hơn. Trẻ còn có thể xếp hình hay gắn các mảnh Lego chắc chắn hơn. Trẻ có thể kiên nhẫn ngồi xâu hạt, luồn dây hay sắp xếp, trưng bày các đồ chơi của mình.
2. Các trò chơi giúp phát triển tâm lý trẻ 2 tuổi rưỡi một cách lành mạnh
2.1. Trò chơi phân vai
Đây là trò chơi có tác dụng rất lớn trong việc kích thích sự tưởng tượng, các thao tác, hành động trong cuộc sống hàng ngày. Trò chơi cũng góp phần nâng cao khả năng ngôn ngữ trong quá trình phát triển tâm lý trẻ 2 tuổi rưỡi. Trẻ sẽ hình dung những công việc khi đóng vai mà trẻ thích ví dụ như chăm sóc em bé, đi chợ mua đồ, nấu ăn,... Đặc biệt, ba mẹ khuyến khích trẻ đóng vai thành các nhân vật cổ tích, dễ thương, tốt bụng... sẽ góp phần giúp hình thành nhiều nét tính cách tốt đẹp trong tâm lý trẻ 2 tuổi rưỡi. Trò chơi này giúp trẻ tăng khả năng tương tác với đồ vật cũng như những bạn chơi cùng.
2.2. Các trò chơi nghệ thuật
Vẽ tranh, tô màu , chơi đất nặn là các trò chơi đầy màu sắc và sinh động luôn thu hút các trẻ trong giai đoạn phát triển tâm lý trẻ 2 tuổi rưỡi. Những trò chơi này giúp trẻ rèn luyện kỹ năng cầm bút, di màu, vẽ các hình đơn giản như đường tròn, đường uốn lượn,... cũng như phân biệt màu sắc một cách thuần thục hơn. Vận động của đôi bàn tay và các ngón tay của trẻ cũng trở nên khéo léo và uyển chuyển hơn, khi cố gắng kiểm soát nét bút của mình hay cố gắng tạo hình đất nặn thật đẹp. Ba mẹ có thể cho trẻ thử sức với nhiều loại màu sắc khác nhau để trẻ thỏa sức tưởng tượng và sáng tạo ra các tác phẩm của riêng trẻ.
2.3. Các trò chơi vận động
Tổ chức các trò chơi vận động ngoài trời cho trẻ không những giúp phát triển thể chất mà còn phát triển nhiều đặc điểm tâm lý trẻ 2 tuổi rưỡi. Một số trò chơi ba mẹ có thể tham khảo như sau:
- Đi theo đội trưởng: Trẻ quan sát và bắt chước những bước chân của người dẫn đầu hay còn gọi là đội trưởng. Đội trưởng có thể đi nhanh, rồi chậm, đi bước lớn rồi nhỏ, nhảy như kangaroo, phóng lên như cá heo và trườn như rắn.
- Bắt banh: Đây là trò chơi phổ biến giúp trẻ rèn luyện kỹ năng phản xạ chính xác. Ba mẹ và trẻ có thể chơi với nhau bằng cách chuyền banh cho nhau. Ba mẹ lăn 1 trái banh về phía trẻ và khuyến khích trẻ chạm banh bằng chân. Sau khi trẻ là thành thạo và di chuyển nhanh nhẹn, ba mẹ và trẻ có thể tăng khoảng cách ra xa.
- Nhảy múa: Đây là một loại hình vận động giúp trẻ cảm thụ âm nhạc bằng chuyển động cơ thể trong quá trình phát triển tâm lý trẻ 2 tuổi rưỡi. Trẻ nghe và nhún nhảy, múa, hát theo là điều kiện giúp cho vận động cơ thể trẻ ngày càng uyển chuyển và hoàn thiện. Ba mẹ có thể thấy những động tác của trẻ hoàn toàn giống nhau nhưng không sao, cứ để trẻ tự do vận động theo cách riêng của mình. Mở nhiều thể loại nhạc khác nhau và khuyến khích bé con nhảy theo nhạc. Có thể những điệu nhảy của bé là hoàn toàn giống nhau nhưng điều đó không quan trọng.
2.4. Các trò chơi lắp ghép
Ba mẹ cho trẻ chơi các trò ghép hình, ghép đồ vật, Lego,... sẽ giúp phát triển khả năng quan sát, sáng tạo và vận động tinh trong quá trình phát triển tâm lý trẻ 2 tuổi rưỡi. Trẻ sẽ tư duy để tìm những hình khớp với nhau để tạo thành hình ảnh hoàn chỉnh hay những mắt xích khớp được với nhau để tạo thành những chiếc máy bay, xe hơi,... từ những đồ chơi ghép hình hay Lego. Thêm vào đó, những trò chơi này còn giúp trẻ rèn tính kiên trì rất hiệu quả.
Với những thông tin về các đặc điểm nổi bật liên quan tâm lý trẻ 2 tuổi rưỡi, cũng như những trò chơi giúp trẻ phát triển toàn diện về cả thể chất lẫn tâm lý của trẻ như trên, Yeutre hy vọng con yêu của ba mẹ sẽ đạt được sự phát triển tối ưu.
Minh Tâm tổng hợp