Giữa Khoa học và Triết học, có những khác biệt mặc dù chúng có một số điểm chung. Các nhà khoa học hiếm khi chú ý đến các nghiên cứu triết học và tham gia vào nghiên cứu của họ. Mặt khác, những phát hiện khoa học trong các lĩnh vực như siêu hình học, vật lý lượng tử, lý thuyết tiến hóa, tâm lý học thực nghiệm, lý thuyết tương đối, nghiên cứu não bộ, v.v ... có ý nghĩa sâu sắc đối với nghiên cứu và tư duy triết học. Các nhà khoa học không tin tưởng và không thích triết học mặc dù thực tế là triết học có một vị trí quan trọng trong bức tranh của nỗ lực của con người. Có một thực tế là thế giới được định hình bởi các nghiên cứu trong khoa học chứ không phải trong triết học, nhưng cũng đúng như vậy, triết học có ảnh hưởng đến những nỗ lực khoa học. Thông qua bài viết này, chúng ta hãy so sánh nhanh giữa khoa học và triết học.
Triết học là gì?
Triết học có thể được định nghĩa là nghiên cứu về bản chất cơ bản của kiến thức, thực tế và sự tồn tại. Từ những nền văn minh cổ đại, chính Triết học đã giải thích mọi thứ trên thế giới. Nếu một người nghiên cứu giải thích về một hiện tượng duy nhất của một triết gia, thì rõ ràng người ta không cần bất kỳ trí thông minh hay đào tạo đặc biệt nào để hiểu diễn ngôn. Mọi thứ được giải thích trong triết học bằng ngôn từ và logic hàng ngày mà bất cứ ai có trí thông minh trung bình đều có thể hiểu.
Xác định triết lý không đơn giản như vậy. Đó là một hoạt động sử dụng lý do để khám phá và hiểu các vấn đề bản chất của thực tế [siêu hình học], tư duy duy lý [logic], giới hạn hiểu biết của chúng ta [nhận thức luận], đạo đức [đạo đức], bản chất của cái đẹp [thẩm mỹ], v.v..
Khoa học là gì?
Khoa học, như một nghiên cứu về hiện tượng tự nhiên, đã ở đó không quá ba thế kỷ. Trên thực tế, những gì chúng ta gọi là khoa học ngày nay đã được coi là triết học tự nhiên khi bắt đầu hành trình của nó. Tuy nhiên, khoa học đã tự mình phát triển theo cách không còn khả thi, cũng không khả thi, để cố gắng tìm ra những kết thúc lỏng lẻo để tham gia khoa học với triết học. Khoa học làm cho một nỗ lực để có ý nghĩa của các hiện tượng khác nhau. Giải thích khoa học đòi hỏi sự giúp đỡ từ các khái niệm và phương trình đòi hỏi giải thích và nghiên cứu thích hợp, và không thể hiểu được bởi một người không thuộc dòng khoa học. Các văn bản khoa học là nhiều kỹ thuật, phức tạp và đòi hỏi sự hiểu biết về các khái niệm toán học để có một sự hiểu biết tốt hơn.
Khoa học không tự đứng vững, và không có khoa học nào không có hành lý triết học. Khoa học liên quan đến nghiên cứu và hiểu biết về hiện tượng tự nhiên theo cách thực nghiệm, trong đó các giả thuyết tiên tiến để giải thích cho hiện tượng tự nhiên là có thể kiểm chứng và kiểm chứng được.
Sau khi trải qua các định nghĩa về khoa học và triết học, người ta sẽ hiểu rằng hai hoạt động này khá khác biệt [cách xa nhau], mặc dù khoa học bắt đầu hành trình của nó như một nhánh của triết học [triết học tự nhiên]. Tuy nhiên, suy nghĩ [chủ yếu của các nhà khoa học] rằng khoa học có khả năng giải thích mọi thứ, ngay cả niềm tin tôn giáo và khái niệm, là quá nhiều để yêu cầu, và đây là lúc triết học đến để giải cứu chúng ta.
Có một quan niệm sai lầm giữa mọi người rằng triết học không đạt được tiến bộ. Đơn giản là nó sai. Tuy nhiên, nếu bạn đánh giá tiến bộ bằng các sân khoa học, bạn có thể không tìm thấy nhiều. Điều này là do, triết học có một sân chơi khác với nền tảng mà khoa học được chơi. Bạn có thể đổ lỗi cho New York Yankees vì đã không giành được NBA? Không, đơn giản vì họ đang chơi một môn thể thao khác. Do đó, rõ ràng là cố gắng so sánh khoa học và triết học với các công cụ có khuynh hướng khoa học sẽ không mang lại kết quả tốt đẹp nào.
Sự khác biệt giữa triết học và khoa học là gì?
- Khoa học có thể được định nghĩa là nghiên cứu kiến thức về vật lý và thế giới tự nhiên dựa trên quan sát và thí nghiệm trong khi Triết học có thể được định nghĩa là nghiên cứu về bản chất cơ bản của kiến thức, thực tế và tồn tại.
- Khoa học, như một nghiên cứu về hiện tượng tự nhiên, đã tồn tại không quá ba thế kỷ, trong khi nó được để lại cho triết học để giải thích mọi thứ kể từ khi các nền văn minh cổ đại.
- Tất cả mọi thứ được giải thích trong triết học bằng lời nói và logic hàng ngày mà bất cứ ai có trí thông minh trung bình đều có thể hiểu được. Mặt khác, giải thích khoa học đòi hỏi sự trợ giúp từ các khái niệm và phương trình đòi hỏi giải thích và nghiên cứu thích hợp, và không thể hiểu được bởi một người không thuộc dòng khoa học.
Hình ảnh lịch sự:
1. Người đồng hành với Plato Musei Capitolini MC1377 bằng tiếng Anh: Bản sao của người đồng hành - Marie-Lan Nguyễn [CC BY 2.5], qua Wikimedia Commons
2. Hội trường cổ sinh vật học Morian - Bảo tàng khoa học tự nhiên Houston 2 do Agsftw - Công việc riêng. [CC BY-SA 3.0], qua Wikimedia Commons
Đối tượng nghiên cứu trong Triết học và các môn khoa học cụ thể có sự khác nhau rất lớn. Sau đây GiaiNgo sẽ phân tích sự khác nhau về đối tượng nghiên cứu giữa Triết học với các môn khoa học cụ thể trong sách giáo khoa GDCD 10 nhé.
Trong chương trình GDCD 10 có đề cập đến thế giới quan duy vật và phương pháp luận biện chứng trong Triết học. Vậy hãy cùng GiaiNgo phân tích sự khác nhau về đối tượng nghiên cứu giữa Triết học với các môn khoa học cụ thể. Theo dõi bài viết ngay sau đây!
Trong chương trình GDCD 10 đã nêu ra vai trò thế giới quan và phương pháp luận của Triết học. Chúng ta hãy đến với phần phân tích sự khác nhau về đối tượng nghiên cứu giữa Triết học với các môn khoa học cụ thể:
Đối tượng nghiên cứu của Triết học
Triết học nghiên cứu những vấn đề chung nhất, phổ biến nhất của thế giới. Đó là hệ thống các quan điểm lí luận chung nhất về thế giới và vị trí của con người trong thế giới đó.
Ví dụ:
Triết học nghiên cứu mối quan hệ giữa vật chất và ý thức; giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội; giữa lí luận và thực tiễn; nghiên cứu các quy luật chung nhất về sự vận động và phát triển của sự vật và hiện tượng.
Đối tượng nghiên cứu của các môn khoa học cụ thể
Mỗi một môn khoa học cụ thể sẽ đi sâu vào nghiên cứu một bộ phận, một lĩnh vực riêng biệt nào đó có thế giới.
Ví dụ:
- Toán học nghiên cứu những con số.
- Hóa học nghiên cứu sự cấu tạo, tính chất, sự biến đổi của các chất.
- Sử học nghiên cứu lịch sử của xã hội loài người qua từng giai đoạn phát triển.
Sự giống nhau về đối tượng nghiên cứu giữa Triết học với các môn khoa học cụ thể
Sự giống nhau về đối tượng nghiên cứu giữa Triết học với các môn khoa học cụ thể:
Các đối tượng nghiên cứu giữa Triết học với các môn khoa học cụ thể đều thuộc thế giới mà con người đang sinh sống. Mặc dù có sự khác nhau về những khía cạnh nhưng đều có chung mục đích là để phục vụ con người.
Các đối tượng nghiên cứu này thường phải thực hiện trong một quá trình dài, bao gồm cả những lí thuyết đi kèm với lí luận thực tiễn.
Câu hỏi, bài tập liên quan khác
Ở các ví dụ sau, ví dụ nào thuộc kiến thức khoa học cụ thể, ví dụ nào thuộc kiến thức Triết học? Vì sao?
- Bình phương của cạnh huyền bằng tổng bình phương của hai cạnh góc vuông.
- Mọi sự vật và hiện tượng đều có quan hệ nhân quả.
- Ngày 3/2/1930 là ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam.
- Ở đâu có áp bức thì ở đó có đấu tranh.
Trả lời:
Những ví dụ thuộc kiến thức khoa học cụ là:
- Bình phương của cạnh huyền bằng tổng bình phương của hai cạnh góc vuông.
- Ngày 3/2/1930 là ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam.
Hai ví dụ này nêu lên được những sự vật, sự việc cụ thể [bình phương cạnh huyền, ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam].
Những ví dụ thuộc kiến thức Triết học là:
- Mọi sự vật và hiện tượng đều có quan hệ nhân quả.
- Ở đâu có áp bức thì ở đó có đấu tranh
Hai ví dụ này chỉ nêu lên nét khái quát của các sự vật, sự việc.
Dựa vào cơ sở nào để phân chia các hệ thống thế giới quan trong Triết học?
Cơ sở để phân chia các hệ thống thế giới quan trong Triết học là dựa trên nguyên tắc giải quyết mối quan hệ giữa vật chất và ý thức; giữa tư duy và tồn tại xem cái nào có trước, cái nào có sau, cái nào quyết định cái nào; con người có nhận thức được thế giới hay không để phân chia các hệ thống thế giới quan: thế giới quan duy vật và thế giới quan duy tâm.
- Thế giới quan duy vật khẳng định: Vật chất là bản chất của thế giới. Vật chất là cái có trước, cái quyết định ý thức. Thế giới vật chất là tự do, không do ai sáng tạo ra và cũng không mất đi.
- Thế giới quan duy tâm cho rằng: Ý thức là cái có trước và là cái sản sinh ra thế giới tự nhiên.
Phân tích các yếu tố duy vật, duy tâm về thế giới trong truyện và câu dẫn sau: Truyện thần thoại Thần Trụ trời, “Sống chết có mệnh, giàu sang do trời” [Khổng Tử].
Yếu tố duy tâm và duy vật trong Truyện thần thoại Thần Trụ trời là:
- Yếu tố duy vật bao gồm: đất đá, cột chống trời,…
- Yếu tố duy tâm: Thần linh.
Yếu tố duy tâm và duy vật trong câu “Sống chết có mệnh, giàu sang do trời” của Khổng Tử là:
- Yếu tố duy vật: sống, chết, giàu, sang.
- Yếu tố duy tâm: Mệnh, trời.
Hãy nêu ý kiến của mình về các yếu tố biện chứng, siêu hình về phương pháp luận trong truyện, các câu tục ngữ và thành ngữ sau:
- Truyện ngụ ngôn Thầy bói xem voi
- Tục ngữ, thành ngữ: Rút dây động rừng, Tre già măng mọc, Môi hở răng lạnh, Nước chảy đá mòn.
Truyện ngụ ngôn Thầy bói xem voi thuộc phương pháp luận siêu hình. Các nhân vật trong truyện nhìn nhận sự vật một cách phiến diện. Họ chỉ thấy chúng tồn tại trong những khía cạnh cô lập, máy móc, áp đặt, không có một cách nhìn tổng thể.
Các câu tục ngữ thành ngữ như rút dây động rừng, tre già măng mọc, môi hở răng lạnh, nước chảy đá mòn thuộc phương pháp luận biện chứng. Các sự vật trong câu có sự ràng buộc với nhau trong sự phát triển và vận động không ngừng của chúng.
Như vậy, chúng ta vừa đã phân tích sự khác nhau về đối tượng nghiên cứu giữa Triết học với các môn khoa học cụ thể trong chương trình GDCD 10. Hi vọng các bạn đã có thêm cho mình những kiến thức thú vị. Đừng quên theo dõi GiaiNgo trong các bài viết tiếp theo!