Lựa chọn câu để xem giải thuật nhanh hơn=> Kết luận : Tiếng cười ấy phản chiếu niềm tin của những người lao động luôn biết vượt lên thực trạng, những bất công ngang trái, những khó khăn vất vả thực tại để sáng sủa yêu đời. Tiếng cười ấy là sức sống tâm hồn trẻ trung và tràn trề sức khỏe của những con người luôn ý thức giá trị bản thân, luôn mong ước đời sống tốt đẹp công minh .- Tiếng cười trong ca dao hài hước, châm biếm nói riêng không có những hình thức nghệ thuật và thẩm mỹ mang tính ước lệ của văn chương bác học. Rất hiếm khi gặp điển cố, điển tích trong ca dao dân ca. Nếu có, đó là những điển tích ai cũng biết, ai cũng hiểu. Trái lại, ca dao hài hước, châm biếm sử dụng nhiều thủ pháp quen thuộc để tạo nên tiếng cười
Xem thêm: Phân Bố Dân Cư Là Gì? Đặc Điểm, Quá Trình Và Các Nhân Tố Ảnh Hưởng
– Cùng với truyện cười về sinh hoạt, những bài ca dao hài hước, châm biếm đã thể hiện tập trung các nét đặc trưng của nghệ thuật trào lộng Việt Nam nhằm tạo ra tiếng cười giải trí và phê phán những thói hư tật xấu, những hạng người đáng cười trong xã hội.
Bạn đang đọc: Tiếng cười trong ca dao – //camnanghaiphong.vn
– Tiếng cười mang tính phê phán trong ca dao hài hước, châm biếm : Người dân lao động phải khó khăn vất vả quanh năm nhưng lại bị áp bức, khổ cực. Trái lại, nhiều kẻ ăn trắng mặc trơn đóng vai “ phụ mẫu ” của dân rồi sống bằng sự lừa lọc những người cả tin …, kẻ không đáng gì mà ra vẻ đạo đức .. Nhân dân phê phán tổng thể những hiện tượng kỳ lạ, con người ấy .- Tiếng cười mang tính vui chơi trong ca dao hài hước, châm biếm : Đời sống của dân cư Việt rất lâu rồi khó khăn vất vả, khó nhọc, tiếng cười cất lên nhằm mục đích làm cho đời sống vui tươi, đỡ nhọc nhằn. Nó không nhằm mục đích phê phán, đả kích .- Tiếng cười trong ca dao hài hước, châm biếm mang đặc trưng của nghệ thuật và thẩm mỹ trào lộng dân gian. Tiếng cười trong thẩm mỹ và nghệ thuật dân gian khác với tiếng cười trong những mô hình thẩm mỹ và nghệ thuật bác học. Tiếng cười ấy trẻ trung và tràn trề sức khỏe, gắn bó với đời sống hằng ngày của dân lao động ; có sự hồn nhiên, vui tươi để vui chơi, giải khuây cho chính người lao động, nhưng nhiều lúc cũng mang đặc thù phê phán những thói hư tật xấu, những đối tượng người dùng đáng cười trong xã hội .
Đang xem:
Bài mẫu
Bên canh mảng ca dao trữ tình, ca dao hài hước cũng phản chiếu một khía canh khác trong tâm hồn của người tầm trung rất lâu rồi, tiềm ẩn ý thức sáng sủa, sức sống can đảm và mạnh mẽ và niềm tin phản kháng của nhân dân. Không những thế, tiếng cười trong ca dao cũng chính là những uất ức bất bình, những thái độ ứng xử, kiểm soát và điều chỉnh hành vi, hướng tới một đời sống tốt đẹp công minh hơn . Ca dao hài hước tiềm ẩn cái nhìn, thái độ, tình cảm của người tầm trung trước những hiện tượng kỳ lạ đời sống mối quan hệ tình cảm giữa người với người. Không những thế tiếng cười còn là vũ khí niềm tin giúp họ vượt lên bao khó khăn vất vả của đời sống. Tiếng cười trong ca dao phong phú và đa dạng nhiều cung bậc, có khi là tiếng cười trào lộng dí dỏm, có khi là tiếng cười chua chát trước thực sự đáng cười đáng chán, cũng có khi là tiếng cười phản kháng trước tình hình xã hội còn nhiều thứ bất công ngang trái . Từ thực tại còn nhiều khó khăn vất vả cay cực, người tầm trung đến với nhau trong tiếng đùa vui, mượn tiếng cười ngỏ bày tâm tình một cách ý vị : “ Cưới nàng anh toan dẫn voi , Anh sợ quốc cấm, nên voi không bàn ” . Chàng trai ngỏ lòng với cô gái bằng lối nói khoa trương để cho thấy ngay rằng anh đang đùa. Nhưng liệu có phải trọn vẹn là một. lời nói đùa không ? Có thể tưởng tượng ra thực trạng của đôi nam nữ yêu nhau qua bài ca dao : họ sống nghèo khó nhưng vô cùng sáng sủa. Lời đối đáp có chút tinh nghịch nhưng cũng thoáng chút ngậm ngùi cho phận nghèo. Ngôn ngữ phóng đại khoa trương khỏa lấp đi một thực sự mà người đời quen gọi là “ nói khoác ” thực ra đã mang một ý vị chua chát đả phá vào những hủ tục ngăn cách con người tìm đến với nhau. Chàng trai đã có những lễ vật dẫn cưới thật sang chảnh : dẫn voi, dẫn trâu, dẫn bò … nhưng ở đầu cuối lại là con chuột béo thật ấn tượng. Lí giải thật hợp tình hợp lẽ : con voi to đùng kia là hàng quốc cấm – phép nước luật vua không được cho phép, dẫn trâu dẫn bò thì lo họ hàng nhà gái máu hùn, co gân – chứng tỏ chàng trai là người “ chu đáo ” với đàng gái biết bao ! Sợ cho nhà gái hay là một lời đay nghiến, mỉa mai những người đã nghĩ ra chuyện thách cưới ác nghiệt khiến cho đôi lứa phải chịu cảnh dở khóc dở cười. Con chuột béo là một thái độ đáp lại bằng cách giễu cợt cay chua. Nhưng lời đáp lại của cô gái dù đùa vui mà lại chứa đựng một nỗi lòng đáng quý : “ Chàng dẫn thế em lấy làm sang , Nỡ nào em lại phá ngang như thể … Người ta thách lợn thách gà , Nhà em thách cưới một nhà khoai lang … ”
Ngầm chứa trong lời đáp là sự động viên chàng trai vững tâm để đi đến niềm hạnh phúc, vẫn là thách cưới nhưng chàng trai trọn vẹn hoàn toàn có thể phân phối được bằng chính sức lao động của mình. Cái tinh xảo trong lời cô gái vừa là phản ứng trước việc thách cưới phá ngang, vừa là mong mỏi chàng trai là người chịu khó siêng năng xứng danh với tấm tình của cô. Không những thế, cô còn đem tới lời nhắn nhủ về sự cần kiệm : củ to mời làng, củ nhỏ mời họ, và không bỏ sót củ mẻ, củ rím, củ hà. Lời đáp khôn khéo ấy đem lại niềm hy vọng và sáng sủa về niềm hạnh phúc .
Ca dao hài hước còn mang theo những suy ngẫm về thực trạng xã hội phong kiến vốn dành ưu ái đặc quyền cho nam giới, vẫn là mô típ làm trai cho đáng nên trai nhưng không phải là lời ca ngợi vào khả năng “vá trời lấp bể” mà chỉ là:
Xem thêm: Sinh năm 1972 mệnh gì? Tuổi Nhâm Tý hợp màu gì nhất năm 2022?
“ Làm trai cho đáng sức trai , Khom sống lưng chống gối, gánh hai hạt vừng. ” Từ thực chất của những tình nhân lao động, người tầm trung phê phán và chế giễu những kẻ lười biếng mà huênh hoang. Ý nghĩa hài hước toát ra từ hình ảnh đối nghịch : sức dài vai rộng và lại Khom sống lưng chống gối chì để gánh hai hạt vừng. Động tác kia chẳng khác nào mô phỏng hình ảnh những vị chức sắc quan lại chỉ giỏi khom sống lưng luồn cúi, chống gối quỵ lụy để tiến thân. Người tầm trung chế giễu những kẻ vô tích sự ấy, mang tiếng là gánh vác sơn hà nhưng thực tiễn chẳng khác nào những bọn vô công rỗi nghề ăn bám người khác. Thật xấu số cho những ai vớ phải một ông chồng như thế ! Ca dao cũng sẫn những lời ta thán của những người phụ nữ : “ Chồng người đi ngược về xuôi , Chồng em ngồi nhà bếp sờ đuôi con mèo ” Trong quan hệ mái ấm gia đình, có lẽ rằng phải gặp thực trạng bất đắc dĩ thì người vợ mới có chuyện so sánh chồng minh với chồng người. Hình ảnh anh chồng thật thảm hại trong đối sánh tương quan đi ngược về xuôi với sờ đuôi con mèo. Bất cứ người phụ nữ nào cũng mong ước chồng mình giỏi giang cáng đáng việc vương quốc đại sự hay chí ít cũng là trụ cột mái ấm gia đình. Còn anh chồng trong bài ca dao này cứ quẩn quanh xó nhà bếp, nhu nhược hèn kém. Nhưng lời than vãn giận hờn ấy không biến hóa được số phận. Than thở thế thôi, dẫu gì cũng vẫn là chồng em, vẫn là nghĩa tình duyên nợ với nhau. Đằng sau lời ca dao ấy là nỗi lòng trĩu nặng, phản chiếu một mong mỏi chồng mình cũng được bằng anh bằng em, để người vợ hoàn toàn có thể mở mày mở mặt . Trong ca dao không chỉ có tiếng cười chế giễu mà còn bao tiếng cười đầm ấm tình thương yêu gắn bó với nhau. Người tầm trung biết cười đời và cũng biết cách cường điệu phóng đại những tật xấu của mình để tự cười mình. Không phải là tiếng cười thiên lệch dành cho phái mạnh mà cả giới nữ cũng có nhiều cái đáng cười. Điểm đặc biệt quan trọng là tổng thể những sự lệch chuẩn ấy đã thành cái đáng yêu trong một mái ấm gia đình niềm hạnh phúc : “ Lỗ mũi em mười tám gánh lông , Chồng yêu chồng bảo râu rồng trời cho . Đêm nằm thì ngáy o o … Chồng yêu chồng bảo ngáy cho vui nhà . Đi chợ thì hay ăn quà , Chồng yêu chồng bảo về nhà đỡ cơm . Trên đầu những rác cùng rơm ,
Chồng yêu chồng bảo hoa thơm rắc đầu ! ”
Chắc không người phụ nữ nào lại tự lôi ra tất cả những “thói hư tật xấu” của mình đầy đủ đến thế với một cách nói phóng đại tô đậm những cái hoàn toàn ngược với chuẩn mực “Công – Dung – Ngôn – Hạnh” phong kiến. Không hề gò mình ép khuôn vào một cách sống giả tạo gò bó, điều mong muốn của người bình dân là có một gia đình hạnh phúc, một sự thông cảm chia sẻ trong đời sống vợ chồng. Điệp khúc chồng yêu chồng bảo… không hề che giấu niềm tự hào có một người chồng tuyệt vời. Có lẽ các triết lí của các học giả đáng kính cũng rút tỉa ra từ thực tại cuộc sống phong phú đáng yêu này mà thôi: “vẻ đẹp không nằm ở đôi má hồng thiếu nữ mà ở trong đôi mắt của kẻ tình si” [Kant]. Người chồng yêu vợ như thế quả là hiếm có trong một xã hội vốn khắt khe với những chuẩn mực nặng nề, những quy tắc cứng nhắc. Không những thế, đó chính là sự điều chỉnh hành vi của người bình dân bởi lẽ không người phụ nữ nào lại muốn giữ những nét xấu trong mắt chồng. Cười vui là thế nhưng cũng có ý nghĩa cảnh tỉnh nhẹ nhàng cho việc giữ gìn hạnh phúc. Bởi lã chồng yêu thì hạnh phúc nhưng chồng ghét, thì là tai họa, là tan vỡ.
Xem thêm: Xông sả, gừng đúng cách
Tiếng cười dân gian trong ca dao quả thật đã tiềm ẩn thẩm mỹ và nghệ thuật sống của người tầm trung thời xưa. Tiếng cười ấy phản chiếu ý thức của những người lao động luôn biết vượt lên thực trạng, những bất công ngang trái, những khó khăn vất vả thực tại để sáng sủa yêu đời. Tiếng cười ấy là sức sống tâm hồn mạnh khỏe của những con người luôn ý thức giá trị bản thân, luôn mong ước đời sống tốt đẹp công minh .
Loigiaihay.com
Văn bản [SGK]
- Ca dao hài hước thể hiện tinh thần lạc quan, yêu đời, niềm tin vào cuộc sống của nhân dân lao động cho dù cuộc đời còn nhiều gian truân.
- Có hai loại ca dao hài hước gồm:
+ Tiếng cười hài hước tự trào [lấy cái nghèo của mình để tự cười mình, thi vị hóa cảnh nghèo để lạc quan vui sống] là tiếng cười rất cần trong cuộc sống, phù hợp với đặc tính hài hước, ưa trào lộng của nhân dân ta.
+ Tiếng cười giải trí: Chọn lọc những chi tiết điển hình, hư cấu dựng cảnh tài tình, cường điệu phóng đại... để tạo ra những nét hài hước, hóm hỉnh.
- Mục đích của ca dao hài hước là tạo ra tiếng cười giải trí nhưng có nhiều trường hợp dùng tiếng cười để chế giễu những thói hư tật xấu trong nhân dân cũng như phê phán, đả kích những hạng người xấu trong xã hội.
1. Bài 1:
- Bài ca được đặt trong thể đối đáp của chàng trai và cô gái. Cả hai đều nói đùa, nói vui nhưng cách nói lại giàu ý nghĩa về cuộc sống con người.
- Trong thực tế khi đám cưới, thường có chuyện thách và dẫn cưới nhưng trong bài ca dao, cả dẫn và thách cưới đều không bình thường. Bên dẫn cưới [nhà trai] đem đến "một con chuột béo" “miễn là có thú bốn chân"; còn nhà gái lại thách cưới bằng "một nhà khoai lang".
- Cả chàng trai và cô gái đều trào lộng cảnh nghèo của nhà mình. Tiếng cười tự trào có phần chua chát nhưng vui vẻ, hài hước, hóm hỉnh, thể hiện tinh thần lạc quan trong cuộc sống của người lao động.
- Bài ca sử dụng các biện pháp nói quá, đối chọi [tương phản] để tạo ra tiếng cười ý nghĩa:
+ Trước hết là nghệ thuật tương phản giữa ý định với thực tế, chàng trai có nhiều dự định trong việc dẫn cưới, nhưng chỉ vì nghèo nên đã đưa ra đủ lý do để thoái thác, cuối cùng chỉ dẫn tới một thực tế trái ngược: Đó là dẫn cưới bằng "một con chuột béo".
+ Trong lời cô gái cũng có nghệ thuật tương phản.
"Người ta thách lợn, thách gà,
Nhà em thách cưới một nhà khoai lang".
+ Biện pháp nói quá trong cả hai lời dẫn cưới và thách cưới. Trong thực tế chẳng có ai dẫn cưới bằng "chuột" và cũng không có ai thách cưới bằng "khoai lang". Cách nói quá ở đây cốt để nhấn mạnh cái nghèo và để tạo nên tiếng cười hóm hỉnh, đáng yêu.
2. Bài số 2, 3, 4.
- Tiếng cười trong các bài ca dao này khác với bài 1 về tính phê phán và tự trào.
+ Bài 1 là tiếng cười tự trào [cười mình], còn với các bài sau, đối tượng cười không phải là chính mình.
+ Ở bài 2, đối tượng châm biếm là bậc nam nhi yếu đuối, không đáng sức trai. Thủ pháp nghệ thuật là sự kết hợp giữa đối lập và cách nói ngoa dụ. Đối lập [tương phản] "làm trai quyết chí tang bồng, sao cho tỏ mặt anh hùng mới cam". Ở đây đối lập với "làm trai" và "sức trai" là "Khom lưng chống gối, gánh hai hạt vừng". Cách nói ngoa dụ thường là phóng đại, tô đậm các hiện tượng châm biếm.
+ Ở bài 3, đối tượng châm biếm là ông chồng vô tích sự, lười nhác, không có chí lớn. Bằng việc sử dụng biện pháp tương phản [giữa "chồng người" với "chồng em"], và biện pháp nói quá [có ông chồng nào hèn yếu đến nỗi chỉ biết "ngồi bếp" để "sờ đuôi con mèo"]. Tác giả dân gian đã tóm chi tiết thật đắt, có giá trị khái quát cao cho loại đàn ông èo uột, lười nhác, ăn bám vợ.
+ Ở bài 4 cũng dùng biện pháp nói quá nhưng là 2 lần nói quá [đồng nói quá]: Vừa nói quá về cái xấu của cô vợ, lại vừa nói quá về tình yêu mù quáng của ông chồng. Cái hấp dẫn của màn hài hước này là sự cường điệu diễn ra song hành, không có điểm dừng, cho thấy tình yêu của anh chồng cũng mù quáng không có điểm dừng.
3. Những biện pháp nghệ thuật thường được sử dụng trong ca dao hài hước:
Ca dao hài hước thường sử dụng các biện pháp nghệ thuật như: Đối chọi [tương phản], nói ngược [phản ngữ], nói quá [cường điệu]...