Công điện nêu rõ, năm 2021, trong bối cảnh nền kinh tế đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, nhưng dưới sự lãnh đạo của Đảng, giám sát, đồng hành của Quốc hội, sự chỉ đạo điều hành quyết liệt, hiệu quả của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và sự ủng hộ của doanh nghiệp, người dân, cộng đồng quốc tế, đất nước ta đã đạt nhiều kết quả tích cực trong phát triển kinh tế - xã hội; trong đó, thu ngân sách Trung ương và thu ngân sách địa phương đều vượt dự toán, nhiều địa phương tăng thu lớn.
Để phân bổ, sử dụng hiệu quả nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách nhà nước, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái yêu cầu:
Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nêu cao tinh thần tự lực, tự cường, đẩy mạnh thực hiện các giải pháp tăng thu, tiết kiệm chi [nhất là chi sự nghiệp có tính chất đầu tư], chủ động sử dụng nguồn lực của địa phương để thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn; trong đó sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách địa phương theo đúng quy định của Luật ngân sách nhà nước và các quy định pháp luật liên quan, bố trí cho đầu tư các công trình, dự án của địa phương phải bảo đảm trọng tâm, trọng điểm, hiệu quả, dứt khoát không dàn trải, manh mún, chia cắt, góp phần thúc đẩy phục hồi nhanh và phát triển bền vững kinh tế - xã hội; gửi kết quả phân bổ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách địa phương năm 2021 để thực hiện đầu tư các công trình, dự án cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong tháng 5 năm 2022 để tổng hợp chung, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong tháng 6 năm 2022.
Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẩn trương xây dựng phương án phân bổ, sử dụng nguồn tăng thu ngân sách Trung ương năm 2021 theo đúng ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại văn bản số 877/VPCP-KTTH ngày 29/3/2022, bảo đảm đúng quy định, tiến độ theo yêu cầu.
Có địa phương cho rằng, ngoài những nhiệm vụ được quy định tại khoản 2 Điều 59 của Luật Ngân sách nhà nước năm 2015, địa phương còn nhu cầu chi đối với nhiều nhiệm vụ quan trọng khác như chi khắc phục thiên tai, bão lụt, dịch bệnh... Do đó, địa phương đề nghị xem xét, bổ sung nội dung sử dụng cho các nhiệm vụ khác theo yêu cầu thực tiễn từ nguồn tăng thu, tiết kệm chi.
Bộ Tài chính cho biết, theo quy định tại khoản 2 Điều 59 Luật Ngân sách nhà nước: số tăng thu, trừ tăng thu của ngân sách địa phương do phát sinh nguồn thu từ dự án mới đi vào hoạt động trong thời kỳ ổn định ngân sách thì phải nộp về ngân sách cấp trên và số tiết kiệm chi ngân sách so với dự toán được sử dụng theo thứ tự ưu tiên.
Trong đó gồm: giảm bội chi, tăng chi trả nợ, bao gồm trả nợ gốc và lãi; bổ sung quỹ dự trữ tài chính; bổ sung nguồn thực hiện chính sách tiền lương; thực hiện một số chính sách an sinh xã hội; tăng chi đầu tư một số dự án quan trọng; thực hiện nhiệm vụ quy định tại khoản 3 và khoản 4 Điều này.
Chính phủ lập phương án sử dụng số tăng thu và tiết kiệm chi của ngân sách trung ương, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất. Ủy ban nhân dân lập phương án sử dụng số tăng thu và tiết kiệm chi ngân sách cấp mình, báo cáo Thường trực Hội đồng nhân dân quyết định và báo cáo Hội đồng nhân dân tại kỳ họp gần nhất.
Đối với số tăng thu ngân sách địa phương do có phát sinh nguồn thu mới trong thời kỳ ổn định ngân sách thì thực hiện theo quy định tại điểm d khoản 7 Điều 9 của Luật Ngân sách nhà nước.
Với quy định nêu trên, Bộ Tài chính cho biết, nguồn tăng thu, tiết kiệm chi đã thể hiện sắp xếp thứ tự ưu tiên đối với các nhiệm vụ chi quan trọng của ngân sách nhà nước. Trong thời gian tới, căn cứ vào chương trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật được cấp có thẩm quyền thông qua, Bộ Tài chính sẽ nghiên cứu để tổng hợp đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Ngân sách nhà nước cho phù hợp.
Ngày 4/6/2022, tại phiên họp bất thường của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ đã trình bày tờ trình về phương án sử dụng nguồn tăng thu, cắt giảm, tiết kiệm chi và kinh phí còn lại của ngân sách trung ương năm 2021.
Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, tổng thu ngân sách năm 2021 tăng 16,8% so với dự toán. Trong đó, thu ngân sách Trung ương tăng 6,6% so dự toán; thu ngân sách địa phương tăng 29,2% so với dự toán không kể nguồn thu từ sử dụng đất.
Về phương án sử dụng, nguyên tắc phân bổ tuân thủ đúng quy định của Luật Ngân sách Nhà nước, các Nghị quyết của Quốc hội và Nghị định của Chính phủ về cơ chế tài chính ngân sách đặc thù của một số địa phương.
Việc phân bổ, quản lý, sử dụng vốn ngân sách nhà nước cho đầu tư công được thực hiện theo quy định của Luật Đầu tư công và các văn bản hướng dẫn; đồng thời thực hiện quy định về tạo nguồn thực hiện chính sách tiền lương theo Nghị quyết số 27 của Hội nghị Trung ương 7 khóa 12…
Bộ trưởng Bộ Tài chính khẳng định, kết quả thu ngân sách nhà nước năm 2021 là tích cực. Bên cạnh sự chủ động của các cấp, các ngành, chính quyền địa phương, một số ngành lĩnh vực có đóng góp lớn cho ngân sách nhà nước có mức tăng trưởng khá nhờ hưởng lợi từ những chính sách tài khóa, tiền tệ và gói kích cầu, đẩy mạnh đầu tư công và giá dầu thô tăng cao trong bối cảnh ngân sách Trung ương tập trung dành thêm nguồn lực để thực hiện chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội.
Vì vậy, để đảm bảo hài hòa công bằng và động viên các địa phương trong công tác thu ngân sách và điều hành ngân sách, Chính phủ kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định mức thưởng vượt thu cho các địa phương.
Chính phủ cũng trình Quốc hội phương án hỗ trợ bù giảm thu cân đối ngân sách cho tỉnh Tiền Giang; việc thực hiện chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động theo Nghị quyết số 43 của Quốc hội khóa XV; Bổ sung cho 3 Dự án xây dựng đường cao tốc Khánh Hòa - Buôn Mê Thuột, Biên Hòa - Vũng Tàu và Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng; Bổ sung cho Bộ Quốc phòng số thu từ sử dụng đất quốc phòng đã nộp ngân sách nhà nước năm 2021 để xây dựng, cải tạo, nâng cấp, sửa chữa và tăng năng lực sản xuất của các doanh nghiệp khoa học…
Sau khi nghe báo cáo thẩm tra về nội dung này của Uỷ ban Tài chính - ngân sách và ý kiến thảo luận của các thành viên Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ kết luận, phương án sử dụng nguồn tăng thu, cắt giảm, tiết kiệm chi và kinh phí còn lại của ngân sách trung ương năm 2021 do Chính phủ trình là đúng quy định pháp luật.
Về phương án phân bổ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản đồng tình với nội dung Chính phủ trình trong tổng số tăng thu tiết kiệm chi sẽ bổ sung vốn cho Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội theo Nghị quyết số 43 của Quốc hội; bổ sung nguồn để thực hiện cải cách tiền lương; bổ sung nguồn lực tiền thuê nhà hỗ trợ người lao động; bổ sung cho Bộ Quốc phòng, số thu từ tiền sử dụng đất quốc phòng đã nộp ngân sách…
Đối với số vốn chưa phân bổ, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ Tài chính sớm thống nhất phương án với Ủy ban Tài chính - Ngân sách theo hướng tăng cường cho chương trình phục hồi kinh tế, giảm áp lực bội chi ngân sách và nợ công; hoặc xem xét thưởng vượt thu cho một số địa phương; bố trí vốn cho một số dự án đầu tư công cấp bách có thể hoàn thành trong năm 2022.…
Chủ tịch Quốc hội giao Ủy ban Tài chính - Ngân sách chủ trì, phối hợp với các cơ quan và các Bộ, ngành của Chính phủ tiếp thu ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội, sớm hoàn thành dự thảo Nghị quyết trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội bằng văn bản trước khi Chủ tịch Quốc hội trình ký ban hành.