Tại sao facebook thành công

Lần đầu tiên trong 17 năm, Mark Zuckerberg có chức vụ mới. Hôm 29/10, ông chính thức trở thành Chủ tịch kiêm CEO Meta, công ty mẹ của Facebook. Facebook từ nay chỉ còn là tên của một ứng dụng mạng xã hội thuộc Meta, tương đương các sản phẩm khác như Instagram, WhatsApp.

Trong “tâm thư” đăng trên trang Facebook cá nhân,  Zuckerberg viết: “Chúng tôi đang ở xuất phát điểm chương tiếp theo của Internet, và cũng là chương tiếp theo cho công ty của chúng tôi”.

Việc đổi tên thương hiệu cho thấy tham vọng vượt ngoài phạm vi mạng xã hội, tiến vào vũ trụ ảo [metaverse] mà Zuckerberg tin là tương lai của Internet. Ông vẫn kiểm soát mọi thứ. Trong cuộc phỏng vấn với The Verge, ông nói rằng, khác với các nhà sáng lập Google lui về hậu trường năm 2015 khi tái cơ cấu, mình không có kế hoạch từ bỏ vị trí cao nhất.

Thay vào đó, thay đổi chỉ nhằm phản ánh sự chuyển dịch bên đang diễn ra trong công ty. Zuckerberg đã đổ hàng tỷ USD - ít nhất 10 tỷ USD năm nay - để xây dựng vũ trụ ảo. Dù chưa có nhiều thông tin về metaverse, điều chúng ta biết là Meta sẽ cung cấp hệ thống tài khoản thông nhất trên tất cả ứng dụng, headset Oculus Quest, Portal cũng như thiết bị tương lai.

CEO Zuckerberg chính thức khởi động dự án hơn 6 tháng trước. Một nhóm nhỏ nhân viên tham gia phải ký vào thỏa thuận không tiết lộ riêng biệt. Ông tiết lộ nghĩ về việc thay đổi nhận diện thương hiệu từ khi mua Instagram năm 2012 và WhatsApp năm 2014, dù vậy, đầu năm nay, ông mới nhận ra đã đến lúc phải thực hiện điều này.

“Tôi cho rằng có nhiều bối rối và kỳ cục khi thương hiệu của một công ty cũng là thương hiệu của một trong các ứng dụng mạng xã hội”, ông chia sẻ.

Ông cũng biết rằng thời điểm đổi tên không thuận lợi. Vài tuần qua, công ty vấp phải vô số chủ trích “nhờ” những tài liệu nội bộ do Frances Haugen, nhân viên cũ, cung cấp. Có lẽ, Meta đang đặt dưới sự giám sát cao nhất trên toàn cầu và hình ảnh cũng xấu đi trong mắt người trẻ. Với nhiều nhà phê bình, việc đổi tên Facebook chỉ là một chiêu “ve sầu thoát xác” của công ty và CEO.

Dù vậy, theo ông Zuckerberg, những tin tức xấu dồn dập gần đây không liên quan gì tới kế hoạch đổi tên. Ông thậm chí còn gọi sự suy diễn là “hài hước”. “Tôi nghĩ đây không phải môi trường phù hợp nếu muốn giới thiệu thương hiệu mới”.

Metaverse không phải ý tưởng mới nhưng chỉ gây chú ý khi ông Zuckerberg bắt đầu nói về nó đầu năm nay. Nó xuất phát từ cuốn tiểu thuyết Snow Crash của thập niên 90, trong đó, mọi người thoát khỏi thế giới thực để đắm chìm trong thế giới ảo. Ông tin vũ trụ ảo sẽ mở khóa nền kinh tế hàng hóa và dịch vụ ảo hoàn toàn mới.

Trong thập kỷ tiếp theo, ông dự báo hầu hết mọi người sẽ dành thời gian trong Internet phiên bản 3D trên các phần cứng như Oculus Quest và của hãng khác. Ông muốn nhóm phát triển công nghệ, cho phép mọi người có mặt trong không gian ảo dưới dạng avatar toàn thân hay xuất hiện ngay trong phòng khách của bạn bè trên khắp hành tinh dưới dạng hình chiếu 3D.

Theo ông Zuckerberg, chất lượng của metaverse nằm ở cảm giác hiện diện, giống như bạn đang ở cùng một ai đó trong một không gian khác. “Cảm thấy hiện diện thực sự với người khác là giấc mộng cuối cùng của công nghệ cộng đồng”, ông viết trên Facebook.

Phần mềm giúp hiện thực hóa tham vọng vũ trụ ảo của Meta là Horizon. Năm sau, công ty dự định giới thiệu headset thực tế ảo ao cấp Project Cambria, kết hợp đồ họa ảo với thế giới thực nhiều màu sắc. Ngoài ra, hãng còn phát triển cặp kính thực tế tăng cường Nazare mà ông Zuckerberg kỳ vọng sẽ phổ biến như smartphone.

Không rõ Facebook có đạt được mục tiêu khi đổi tên hay không, song không thể phủ nhận đây là bước đi táo bạo. Công ty đang đối mặt với những đối thủ mạng xã hội mới, sự phẫn nộ từ nhà quản lý khắp thế giới và thế hệ người dùng tiềm năng xem Facebook là cũ kỹ. Metaverse mang đến cho Facebook hướng đi mới để phát triển. Những gì nó cần hiện nay là công việc diễn ra trôi chảy.

Đổi tên có đổi phận?

Nhất cử nhất động của Facebook đều thu hút sự chú ý, trong khi đổi tên lại là một sự kiện trọng đại. Các chính trị gia trên toàn cầu cũng không đứng ngoài.

Nghị sỹ Alexandria Ocasio-Cortez không ngần ngại gọi Meta là “ung thư của nền dân chủ” và “cỗ máy tuyên truyền, thúc đẩy chế độ độc tài và giám sát toàn cầu phá hủy xã hội dân sự vì lợi nhuận”.

Thượng Nghị sỹ Richard Blumenthal và Ed Markey cũng không nương tay khi Facebook đổi tên. Ông Blumenthal cho rằng việc đổi tên không có mục đích gì khác ngoài nỗ lực “gây nhiễu” và “đánh lạc hướng”. Tuy nhiên, nỗ lực đó sẽ không thể “xóa bỏ những hành vi quanh co, coi thường quyền riêng tư, phúc lợi của trẻ em, gieo rắc sự căm ghét và diệt chủng”. Ông Markey khẳng định: “Facebook muốn chúng ta gọi nó là Meta, song chúng ta sẽ gọi nó như bản chất của nó, mối đe dọa với quyền riêng tư, nền dân chủ và trẻ em”.

Theo Giáo sư Tiếp thị Priya Raghubir của Trường Kinh doanh Stern thuộc Đại học New York, có 4 lý do chính để một doanh nghiệp thay đổi nhận diện thương hiệu. Đó là: đơn giản hóa, tái cơ cấu, đổi tên sau bê bối hoặc cần “tút tát”, xoay trục kinh doanh. Trong trường hợp của Facebook, những lý do này đan cài vào nhau.

Nhà phân tích Gene Munster cho rằng Facebook muốn đổi tên để xua đi tất cả tiêu cực vây quanh và hướng đến tương lai tích cực. Tuy nhiên, theo nhận định của trang Axios, Facebook quá lớn để có thể cải cách và thay đổi. Đổi tên chỉ là động thái phân tán sự chú ý của nhà đầu tư và người dùng khỏi “bão truyền thông tiêu cực” dựa trên tài liệu nội bộ của Facebook. Chúng nằm trong kế hoạch chứng minh Facebook vẫn có thể xây dựng những thứ lớn lao hơn, rằng đã biết rút kinh nghiệm từ sai lầm trong quá khứ và muốn phát triển vũ trụ ảo một cách cẩn thận, “có đạo đức”.

Chuyên gia quản trị Peter Drucker có một câu nói nổi tiếng: “Culture eats strategy for breakfast” [tạm dịch: Văn hóa “xơi gọn” chiến lược], ngụ ý văn hóa nội bộ định hình cách công ty làm mọi thứ. Những dự án thành công cũng phải mất nhiều năm mới thay đổi được văn hóa công ty. Chẳng hạn, Microsoft mất hơn một thập kỷ và hai lần thay CEO để thay đổi văn hóa từ thời nhà sáng lập Bill Gates. Đặc biệt, nó chỉ xảy ra dưới áp lực của cơ quan chống độc quyền liên bang.

Một điều nữa, công ty chỉ thay đổi nếu ban lãnh đạo muốn, trường hợp này không đúng với Facebook. Zuckerberg chiếm hầu hết cổ phiếu biểu quyết, nắm “quyền sinh quyền sát” trong tay. Tư duy “tăng trưởng bằng mọi giá” đã ăn sâu vào văn hóa Facebook và rất khó để xóa bỏ. Bản thân ông cũng tiết lộ chưa muốn từ chức CEO Facebook.

Du Lam [Tổng hợp] 

Tại hội nghị Facebook Connect, Facebook cho biết họ sẽ đổi tên thành Meta, phản ánh tham vọng ngày một lớn, vượt phạm vi của mạng xã hội.  

Người dùng ngừng tăng trưởng là một “chuyện lớn” đối với Facebook, mạng xã hội đông dân nhất hành tinh.

►Người Việt tiêu tốn nhiều giờ mỗi ngày cho ứng dụng di động, mạng xã hội►Từ nay, bạn sẽ nhận thông báo khi có người chụp ảnh màn hình chat Facebook►Pháp phạt Google, Facebook hàng trăm triệu EUR

Điều quan trọng nhất trong mô hình kinh doanh mạng xã hội chính là hiệu ứng mạng lưới: Càng nhiều người tham gia một mạng lưới nào đó, càng nhiều người muốn gia nhập hơn. Đây là hiện tượng “kẻ thắng có tất cả” và là lý do Facebook luôn vững vàng 18 năm qua. Công ty không ngừng đón nhận người dùng mới và dùng họ cho quảng cáo mục tiêu.

Tuy nhiên, lần đầu tiên trong gần 2 thập kỷ, nền tảng người dùng của Facebook dừng tăng trưởng, thậm chí sụt giảm tại một số thị trường. Thông tin này, kết hợp với dự báo tăng trưởng doanh thu quý I thấp hơn dự báo, đã làm rung chuyển và đẩy giá cổ phiếu giảm 24% trong phiên giao dịch ngoài giờ ngày 2/2.

CEO Meta [công ty mẹ Facebook] Mark Zuckerberg đã cảnh báo về khoảnh khắc ấy từ lâu. Ông giải thích, các nền tảng và xu hướng Internet có thể phai nhạt nhanh như cách chúng phát triển. Theo một nguồn tin, ông lo sợ hiệu ứng mạng lưới sẽ đi theo hướng ngược lại.

Người dùng có những lý do cụ thể để đến với Facebook. Có thể là một nhóm họ muốn truy cập, hay một người họ muốn gửi lời chúc mừng sinh nhật. Mỗi người rời đi là một lần giảm động lực ở lại của người khác.

Nguồn tin tiết lộ, Facebook trước đây từng chứng kiến hiệu ứng mạng lưới tiêu cực xảy ra trên nền tảng khi các lỗi trong sản phẩm mất thời gian quá lâu để khắc phục. Nhóm phụ trách tăng trưởng luôn theo sát hành vi của người dùng để nắm bắt vấn đề trước khi chúng lan rộng và ảnh hưởng đến Facebook. Ngoài ra, Facebook cũng dựa vào các thương vụ thâu tóm, chẳng hạn Instagram và WhatsApp, để mang hơi thở mới đến mạng lưới của mình.

Hầu hết người dùng Internet trên thế giới đã sử dụng Facebook. Meta còn phải cạnh tranh về thời gian của người dùng trước các đối thủ như TikTok. Nếu Facebook không còn ai gia nhập mạng lưới, sự tăng trưởng sẽ xuất phát từ lượng nội dung mà người dùng hiện tại tạo ra và tiêu thụ.

Facebook đã áp dụng một số đòn bẩy để “bơm” những loại nội dung mới vào bảng tin, ngay cả khi người dùng không theo dõi hay kết bạn với người mới. Ví dụ, Instagram nay hiển thị bài viết từ các tài khoản mà người dùng không theo dõi, còn Facebook thúc đẩy mọi người tham gia hội nhóm.

Trong cuộc họp từ xa với các nhà đầu tư, Zuckerberg cho biết tính năng Reel của Instagram là cơ hội tốt nhất để lôi kéo thêm người dùng trẻ đến với nền tảng. Công ty sẽ đầu tư vào phát triển nó nhanh nhất có thể, bất chấp thực tế nó mang về ít doanh thu quảng cáo hơn các sản phẩm tiêu biểu khác của Meta.

Meta không có nhiều lựa chọn, chủ yếu vì đối mặt với sự giám sát ngày một tăng của nhà chức trách, đồng nghĩa với những thương vụ mua bán lớn khó lòng thực hiện.

Những yếu tố kể trên giải thích phần nào vì sao Facebook lại dồn mọi tâm huyết vào vũ trụ ảo. Để thành công, nỗ lực sẽ mất hàng năm trời. Trong quý IV/2021, bộ phận chịu trách nhiệm Reality Labs báo lỗ hoạt động 3,3 tỷ USD.

Cựu nhân viên Facebook Nikita Bier viết trên Twitter: “Facebook đã bị trói tay. Hãy yên nghỉ”.

Du Lam [Theo Bloomberg]

Facebook cho biết, thay đổi quyền riêng tư trên hệ điều hành iOS của Apple sẽ khiến doanh thu công ty năm nay giảm 10 tỷ USD.