Sử dụng linh hoạt các phương pháp thuyết minh, thực hiện đủ 4 bước trong bài văn thuyết minh, làm rõ mạch thuyết minh và đáp ứng đủ nội dung của một dàn ý chung là những điều cô Nguyễn Thị Thu Trang – Giáo viên môn Ngữ văn tại Hệ thống Giáo dục HOCMAI lưu ý học sinh khi làm bài văn thuyết minh.
Văn thuyết minh là kiểu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực đời sống nhằm cung cấp tri thức về các hiện tượng và sự vật trong tự nhiên, trong xã hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải thích. [Ví dụ: Giới thiệu một nhân vật lịch sử; một miền quê, một vùng địa lí; một đặc sản, một món ăn;…]. Để làm tốt kiểu bài văn này, học sinh lớp 8 cần ghi nhớ:
Sử dụng linh hoạt các phương pháp thuyết minh
Một bài văn thuyết minh hay cần được kết hợp nhiều phương pháp thuyết minh khác nhau. Bởi văn bản thuyết minh đòi hỏi sự đa dạng của các phương pháp trình bày. Đây là một đặc trưng quan trọng trong phương pháp viết bài văn thuyết minh.
|
Các phương pháp thuyết minh |
Cách sử dụng |
| Phương pháp nêu định nghĩa | Nêu định nghĩa là phương pháp chỉ ra bản chất của đối tượng thuyết minh, vạch ra phương pháp lôgic của thuộc tính sự vật bằng lời lẽ rõ ràng, chính xác, ngắn gọn.
Muốn thuyết minh chuẩn xác đối tượng theo cách định nghĩa, cần nắm được hai vấn đề: Một là tính chất của đối tượng, nó thuộc loại nào. Hai là đặc điểm riêng của đối tượng, tức là chỗ khác với đối tượng cùng loại. |
| Phương pháp liệt kê | Liệt kê là phương pháp lần lượt chỉ ra các đặc điểm, tính chất của đối tượng theo một trật tự nào đó. |
| Phương pháp nêu ví dụ cụ thể | Nêu ví dụ cụ thể thuyết minh sự thật bằng cách nêu dẫn chứng thực tế. Dùng cách này ta có thể thuyết minh, giải thích rõ ràng hơn, tạo ấn tượng cụ thể cho người đọc. |
| Phương pháp so sánh | So sánh là cách đối chiếu hai hoặc hơn hai đối tượng để làm nổi bật bản chất của đối tượng cần được thuyết minh. Có thể dùng so sánh cùng loại hoặc so sánh khác loại nhưng đến cuối cùng là nhằm để người đọc hình dung rõ hơn về đối tượng được thuyết minh. |
| Phương pháp dùng số liệu | Dùng số liệu là phương pháp dẫn con số cụ thể để thuyết minh về đối tượng. Bài văn thuyết minh càng có thêm tính khoa học chính là nhờ vào phương pháp này. |
| Phương pháp phân loại phân tích | Đối với những loại sự vật đa dạng, sự vật có nhiều bộ phận cấu tạo, có nhiều mặt người ta dùng phương pháp phân loại phân tích. Đây là cách chia đối tượng ra từng loại, từng mặt để thuyết minh |
| Phương pháp dùng hình thức tự thuật | Một trong những biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong văn thuyết minh là cho sự vật tự thuật về mình . |
Thực hiện đầy đủ 4 bước trong bài văn thuyết minh
Bước 1: Phân tích đề và tìm ý
Khi tìm hiểu đề, học sinh cần xác định một số vấn đề chính như: xác định đối tượng thuyết minh; sưu tầm, ghi chép và lựa chọn các tư liệu cho bài viết; lựa chọn phương pháp thuyết minh phù hợp.
Bước 2: Lập dàn bài
Lập dàn bài là bước giúp học sinh sắp xếp bố cục bài làm một cách khoa học, hợp lý, dù với phong cách nào thì một dàn bài cũng cần đáp ứng đủ ba phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.
Bước 3: Viết bài
Ở bước này, học sinh cần chú ý đến hai vấn đề:
Về mặt nội dung của bài văn: viết đúng nội dung đề bài đã nêu, đi đúng trọng tâm, không lan man, lạc đề.
Về mặt hình thức: bài viết phải đảm bảo đầy đủ ba phần, không để mắc các lỗi thông thường về cú pháp, chính tả, ngữ pháp… ý tứ rõ ràng, mạch lạc, trôi chảy.
Bước 4: Đọc lại và sửa chữa
Đây là bước cuối cùng để hoàn chỉnh một bài văn thuyết minh. Thao tác này giúp học sinh đánh giá lại tổng thể bài viết, tìm ra những lỗi mà mình mắc phải, sửa chữa để bài văn trở nên hoàn thiện hơn, từ đó cũng rút ra được những kinh nghiệm cho những bài viết sau.
Làm rõ mạch thuyết minh.
Sự mạch lạc trong văn thuyết minh được thể hiện ở thứ tự trình bày. Sự vật khách quan muôn hình muôn vẻ, bởi vậy trình tự thuyết minh cũng phải hết sức linh hoạt. Học sinh có thể thuyết minh theo trình tự: thời gian, không gian, phương diện, cấu trúc…miễn sao hợp lí, logic, dễ hiểu.
Đáp ứng đủ nội dung của một dàn ý chung
Một bài văn thuyết minh tác phẩm văn học phải đảm bảo đủ kết cấu bao gồm 3 phần mở bài, thân bài, kết bài, cụ thể:
Mở bài: Giới thiệu chung một cách khái quát về đối tượng cần thuyết minh.
Thân bài
- Giới thiệu sâu, tỉ mỉ, chi tiết, những nét đặc trưng của đối tượng.
- Nếu thuyết minh về một danh lam thắng cảnh thì có thể đề cập các ý:
- Vị trí địa lí.
- Những cảnh quan đặc sắc của đối tượng.
- Cách thưởng ngoạn đối tượng.
Kết bài: Kết luận lại vấn đề.
Trên đây là những lưu ý giúp các bạn học sinh lớp 8 làm tốt và đạt điểm cao khi làm một bài văn thuyết minh. Bên cạnh đó, phụ huynh và học sinh có thể tham khảo Chương trình học tốt 2021-2022 của HOCMAI giúp học sinh học hiệu quả Ngữ văn 8 nói riêng và Ngữ văn nói chung. Chương trình với 4 chu trình “HỌC, LUYỆN, HỎI, KIỂM TRA” sẽ giúp học sinh từ lớp 6-9 tự học hiệu quả tại nhà trong thời gian dịch bệnh còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ lây nhiễm, quý phụ huynh – học sinh đừng bỏ lỡ!
>>> Nhận tư vấn MIỄN PHÍ và đăng ký học thử khóa HỌC TỐT môn Ngữ văn lớp 6-9 tại: //hocmai.link/NhantuvanMienphihoctot
Chúng ta cần phải thực hiện thao tác đầu tiên đó là phân tích đề trước khi bước vào thực hiện một văn bản thuyết minh hoàn chỉnh. Vậy ta cần làm những điều gì ờ thao tác phân tích đề này?
II. Các bước làm bài
a. Tìm hiểu đề và tìm ý
Chúng ta cần phải thực hiện thao tác đầu tiên đó là phân tích đề trước khi bước vào thực hiện một văn bản thuyết minh hoàn chỉnh. Vậy ta cần làm những điều gì ờ thao tác phân tích đề này?
Lưu ý:
- Đọc kĩ đề bài từ chữ đâu tiên cho đến chữ cuối cùng.
- Gạch chân những từ ngữ thể hiện đây là dạng đề văn thuyết minh như những từ thể hiện mệnh lệnh, nội dung cần thuyết minh.
- Sau khi thực hiện xong thao lác gạch chân những từ ngữ then chốt, trong trí óc ta dần hiện lên vô vàn những ý tưởng, cách diễn đạt... Vậy ngay lúc ấy người học nên lập tức ghi ngay những điều đó ra ngoài giấy nháp bằng cách ghi thành dạng gạch đầu dòng hoặc theo sơ đồ tư duy, sau đó sắp xếp các ý đó theo trình tự ưu tiên tính quan trọng của các ý.
b. Lập dàn bài
Có thể nói, ở bước làm bài này cực kì quan trọng bởi nếu ta thực hiện tốt, tỉ mi thao tác này đồng nghĩa với việc chúng ta đã đi được 60% bài viết của mình. Vậy lập dàn bài như thế nào đế đạt hiệu quả cao, đó là một vấn đề rất nan giải của học sinh Việt Nam hiện nay!
Với tâm lí lo sợ về vấn đề thời gian hạn hẹp, người học thường hay có thói quen bỏ qua thao tác lập dàn bài. Kì thực, việc lập dàn bài giúp ích rất nhiều cho chúng ta trong việc định hướng một cách đúng đắn cho bài làm của minh đi theo một trình tự hợp lí, lô-gic, chặt chẽ. Người học có thể thực hiện lập dàn bài theo gợi ý sau đây: Gạch đầu dòng cho từng ý một, sử dụng các mũi tên để liên kết các ý lại với nhau. Đây là cách ghi dàn ý theo kiểu truyền thống, quen thuộc.
c. Viết bài
Đây là bước triển khai, cụ thể cho dàn bài đã lập ở trên. Trong khi viết bài, người học cần đặc biệt chú ý về cách diễn đạt, hành văn sao cho trôi chảy, mạch lạc và giừa các ý cần phải có sự liên kết với nhau một cách chặt chẽ nhằm làm rõ được đổi tượng thuyết minh. Bên cạnh đó, bài văn phải có sự kết hợp khéo léo giữa các đặc điểm, tính chất của đối tượng được thuyết minh, đồng thời người viết phải có khả năng xâu chuỗi những câu chuyện và phần miêu tả theo một trình tự hợp lí, rõ ý.
Viết bài tới đâu người học cần đọc lại ngay phần vừa viết đế tránh mất đi sự liên kết giữa các đoạn văn, câu văn với nhau. Mặt khác, thao tác này còn giúp ta tránh được tình trạng bài làm bôi xóa quá nhiều sau khi bổ sung, làm cho bài làm làm mất đi tính thẩm mĩ, tạo một ấn tượng không tốt cho người chấm bài.
d. Đọc lại và sửa chữa
Thao tác cuối cùng của một trình tự viết bài văn hoàn chỉnh là đọc lại và sửa chữa. Đây là thao tác cũng góp phần quan trọng trong việc hoàn thiện cho bài làm được chỉn chu nhất. Thế nhưng, đây cũng là bước mà người học thường xuyên bỏ qua vì cho rằng “rất mất thời gian", và sau khi làm bài xong người học lập tức nộp bài mà không biết rằng trong bài viết vừa nộp ấy có vô số lỗi cần phải chỉnh sửa như: lỗi chính tả [đây là lồi đa phần], sử dụng từ ngữ chưa phù hợp, cách hành văn, diễn đạt còn lủng củng,...
Loigiaihay.com
Luyện Bài Tập Trắc nghiệm Văn 8 - Xem ngay