Đang là trưởng phòng kinh doanh cho một doanh nghiệp thực phẩm quy mô khá lớn với mức lương nhiều người mơ ước, nhưng anh Đ.D.Q. [33 tuổi, quê Bình Dương] quyết định xin nghỉ việc để về mở một công ty cùng ngành.
Tám năm lăn lộn trong nghề buôn bán thực phẩm, anh Q. hiểu rõ mọi ngọn ngành từ đầu vào đến đầu ra, cách làm thị trường, tìm kiếm khách hàng, vận chuyển, kho bãi... "Tôi nghĩ dù có chức vụ, thu nhập cao nhưng cũng là đi làm thuê cho người ta. Trong khi bạn bè ai cũng ra riêng làm ăn rất khá, có đứa mở vài công ty. Tôi quyết tâm làm bởi thấy mình đủ hiểu ngành này" - anh Q. nói về lý do khởi nghiệp.
Nông sản là lĩnh vực được nhiều người “bỏ phố về quê” để khởi nghiệp
Cuối năm 2021, khi dịch COVID-19 lắng xuống, anh gom hết vốn liếng, vay mượn thêm để thuê kho lạnh, mua xe tải và dùng nhà làm văn phòng. Vợ Q. cũng nghỉ làm công nhân may về phụ chồng thu chi trong công ty. Mọi việc tưởng chừng như đúng kế hoạch đã định, thì ảnh hưởng của suy thoái kinh tế thế giới khiến thị trường giảm mạnh.
Mặt hàng của anh Q. chủ yếu là suất ăn công nghiệp song các nhà máy giảm nhân công, tiết kiệm chi phí nên lượng hàng xuất bán giảm mạnh, trong khi chi phí vận hành công ty, kho bãi và hàng tồn rất lớn. Xoay không kịp dòng tiền, công ty của Q. rơi vào khó khăn, công nợ khó đòi, vốn cạn. Không lường trước được tình huống nên mất dần đối tác. Hơn 1 năm hoạt động, anh Q. lỗ gần 3 tỉ đồng phải bán đất bán xe để trả nợ.
Cũng vì mong muốn được làm chủ mà chị N.T.T.T. [38 tuổi, quê Phú Yên] quyết định nghỉ việc để quyết tâm đưa thương hiệu nước mắm truyền thống gia đình đi khắp muôn nơi. Năm 2021, chị T. về quê để tránh dịch COVID-19 và làm việc từ xa. Lúc đó chị đang làm quản lý nhãn hàng cho một thương hiệu lốp xe của Hàn Quốc với mức lương 35 triệu đồng/tháng. Công việc đang thuận lợi nên khi chị bày tỏ ý định nghỉ việc để khởi nghiệp thì ba mẹ không đồng ý.
Hơn 7 tháng ở quê, chứng kiến gia đình làm nước mắm nhưng khó tiêu thụ, tình hình kinh doanh kém dần, "máu" khởi nghiệp trỗi dậy, chị T. cho thiết kế lại bao bì, đặt làm thêm máy chiết rót, nâng cấp nhà xưởng... với chi phí đầu tư cả tỉ đồng. "Tôi thuyết phục gia đình thay đổi nhiều thứ để đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu và vào các siêu thị. Nhưng mọi thứ không đơn giản như tôi nghĩ. Gần 2 năm "làm chủ", đến nay càng làm càng lỗ và tôi bị stress nặng. Từ đứa con mang lại hãnh diện cho ba mẹ, giờ tôi thành gánh nặng cho họ" - chị T. nói.
Chậm mà chắc
Bà Phạm Lan Khanh, Giám đốc Công ty CP Truyền thông số Flamingo [quận 1, TP HCM], cho biết nhiều văn phòng công sở cứ thỉnh thoảng lại nhận được tin một nhân sự nào đó xin nghỉ việc để về khởi nghiệp. Những câu chuyện đại loại như: "Anh B trưởng phòng nghỉ việc về mở quán ăn", "chị kế toán trưởng nghỉ việc về kinh doanh homestay"...
"Chưa bàn tới thành công hay thất bại nhưng làn sóng bài xích làm thuê và khuyến khích làm chủ đã ít nhiều ảnh hưởng đến quan niệm về sự nghiệp thành công trong bối cảnh hiện nay" - bà Khanh nói. Điều đó khiến nhiều người lầm tưởng việc khởi đầu một cái gì đó cũng dễ. Có người còn cho rằng người dám bỏ việc văn phòng để theo đuổi đam mê mới là người có chí lớn, còn những "người ở lại" làm công ăn lương là an phận và không có chí tiến thủ. Bà Khanh cho rằng dù làm công hay làm chủ cũng đều làm chủ công việc của mình và tiềm ẩn nhiều rủi ro cũng như cơ hội khác nhau.
Bà Bùi Thị Thủy Tiên, Tổng Giám đốc Vườn ươm Khởi nghiệp Việt, cho rằng khởi nghiệp là quá trình chông gai, chắc chắn ai cũng nếm trải nếu đi trên con đường đó. Một sự chuẩn bị chu đáo cả về năng lực, kinh nghiệm, bản lĩnh và vốn đủ lớn thì con đường đó ít gồ ghề hơn nhưng hãy nhớ rằng khởi nghiệp là cuộc chơi, "được ăn cả, ngã về không" là chuyện bình thường và phải chấp nhận.
Còn làm công ăn lương lại là một hành trình chậm mà chắc cho những ai biết tận dụng cơ hội để có một sự nghiệp vững bền. Trong giai đoạn đầu, làm công ăn lương chính là xây dựng nền tảng tài chính từ thu nhập ổn định. Khi lương cao lên, tích lũy được thì hãy học cách đầu tư để gia tăng số tiền, thỏa mãn tài chính cá nhân, rồi "an cư lạc nghiệp". Đi làm thuê là cơ hội để học hỏi, tìm kiếm những bí quyết nghề nghiệp sau này.
Ổn định tinh thần với những đồng nghiệp thân thiết cũng là thế mạnh khi làm công ăn lương, khó tìm được khi làm chủ. Các áp lực vì thế cũng nhẹ nhàng hơn, giúp người lao động [NLĐ] ổn định cuộc sống gia đình. 8 giờ mỗi ngày ở công sở chính là cơ hội để NLĐ trau dồi bản thân ngày một tiến bộ trong tập thể.
"Không phải ai cũng có tư duy kinh doanh, tiềm lực tài chính để bắt đầu làm chủ một thứ gì đó. Biết thế mạnh mình nằm đâu sẽ không còn băn khoăn với sự lựa chọn, nhìn nhận công tâm hơn trước sự biến đổi nhanh chóng của xã hội" - bà Tiên đánh giá.
Anh Lê Mai Tuấn, chủ của chuỗi quán ăn Lẩu gà lá é Phú Yên - Nẫu É lại có xuất phát điểm là một nhân viên IT. Ngột ngạt với công việc văn phòng, anh Tuấn quyết định nghỉ việc, mạnh dạn tiếp nhận cơ sở kinh doanh từ một người bạn và bắt đầu phát triển đặc sản quê hương Phú Yên từ đây.
Đặt mục tiêu phát triển thương hiệu thành chuỗi, anh chọn Grab là nền tảng bán online chính để tạo đà phát triển. Với tệp người dùng lớn, ổn định, Grab trở thành “cánh tay nối dài” giúp anh mang đặc sản quê hương tiếp cận rộng rãi khách hàng ở TP.HCM - một thị trường màu mỡ nhưng đầy cạnh tranh.
Mang những món ăn đặc sản quê nhà vươn xa luôn là hoài bão của anh Tuấn
Chỉ sau 3 năm hoạt động, anh Tuấn đã phát triển Nẫu É thành chuỗi 5 quán ăn khắp TP.HCM với tình hình kinh doanh cực kỳ khả quan. “Doanh thu cao nhất của mỗi cửa hàng đạt 17-18 triệu đồng/ngày, chỉ tính trên nền tảng online. Ngày bình thường cũng đạt 5-8 triệu đồng, cuối tuần dao động từ 8-11 triệu đồng/ngày. Chưa kể, nhờ tận dụng lợi thế từ nền tảng mà chuỗi của tôi tiết kiệm được 10-12% chi phí chăm sóc khách hàng và quản lý cửa hàng”, anh Tuấn hồ hởi chia sẻ.
So với thời điểm trước khi có các ứng dụng công nghệ, những quán ăn vừa và nhỏ như Nẫu É giờ đây có thể tiếp cận với lượng người dùng rộng lớn hơn
Với anh Tuấn, khởi nghiệp khi nội lực còn non nớt gây không ít khó khăn nhưng không phải bất khả thi: “May mắn được ‘đứng trên vai người khổng lồ’, với hệ thống vận hành giao nhận bài bản, đội ngũ tài xế thường trực, Grab đã giúp tôi giảm hẳn gánh nặng nhân sự, chi phí quảng cáo... Những khoản tiết kiệm được tôi tái đầu tư, nâng cao chất lượng sản phẩm và mở rộng chuỗi của mình”.
Mở tiệm cơm gà online, nhận “trái ngọt” sau hơn 3 năm phát triển
Thu nhập từ công việc văn phòng không mấy khả quan, năm 2018, anh Ngọc Nam [32 tuổi, TP.HCM] quyết định nghỉ việc, bắt đầu khởi nghiệp với tiệm Cơm gà Ngọc Nam. “Thời điểm đó, vốn ít mà lại chưa có kinh nghiệm nên tôi xác định tập trung bán online trước. Nhưng mà lúc đó mới mở, không biết làm marketing nên ít khách biết đến lắm. Sau đó tìm hiểu rồi bắt đầu bán qua Grab, tôi thấy tốc độ giao hàng nhanh, số đơn ổn định, lượng người dùng lớn, quy trình thanh toán nhanh và rõ ràng. Vậy là tôi quyết định gắn bó luôn đến giờ”.
Với nguồn thu từ Grab, anh Nam có thể mở một cửa hàng khang trang trong vòng 1 năm
Bán song song cả trên app và tại chỗ, công việc kinh doanh của anh phát triển nhanh chóng. “Doanh thu từ Grab đóng góp hơn 50% tổng doanh thu của cửa hàng. Lượng đơn đặt về ngày một tăng, nhiều hôm lên đến 100 đơn mỗi ngày, trong đó lợi nhuận mình thu về được 5 triệu đồng/ngày, chỉ tính riêng trên Grab. Thấy cửa hàng phát triển được vậy, vợ chồng mình cũng phấn khởi lắm”.
Càng phát triển mạnh ở nền tảng online, anh Nam càng nhận thấy tầm quan trọng của việc tận dụng công nghệ để vận hành, quản lý một hệ thống: “Nhờ dữ liệu cập nhật liên tục, mỗi ngày tôi đều cập nhật doanh thu, chi phí một cách nhanh chóng. Đơn cử như sau dịch, lượng đơn ít đi trông thấy nên đội ngũ Grab đã tư vấn cho tôi tham gia các chương trình khuyến mãi để thu hút thêm người dùng. Từ đây, lượng đơn tăng đều trở lại, doanh thu tiến triển tích cực nên tôi và bà xã mới nhen nhóm ý định mở thêm chi nhánh”.
Anh Nam phấn khởi khi doanh thu của cửa hàng bán trên Grab ngày một tăng trưởng, đạt mức 70% trong 4 tháng gần đây
Nhìn lại những ngày đầu khởi nghiệp với nhiều khó khăn, anh Nam nhận định: “Tự mò tự học thì cũng sẽ ra cách thôi nhưng mất nhiều thời gian, kinh nghiệm cũng phải trả giá mới có. Tôi luôn cảm thấy may mắn vì có Grab là công cụ kết nối với nhiều người dùng và đội ngũ hỗ trợ luôn đồng hành tư vấn để cửa hàng phát triển được như ngày hôm nay. Chưa kể, nhờ chương trình hỗ trợ vay vốn từ Grab mà Cơm gà Ngọc Nam đã mở rộng thêm một chi nhánh để đáp ứng nhu cầu của thực khách, đúng như mong muốn của 2 vợ chồng tôi”.
Với xuất phát điểm là những nhân viên văn phòng, cả anh Tuấn, anh Nam đều không có quá nhiều kinh nghiệm trong việc tổ chức, vận hành một cơ sở kinh doanh. Cùng với sự đồng hành của các ứng dụng công nghệ như Grab, những va vấp, khó khăn lúc ban đầu được tháo gỡ dễ dàng hơn để các chủ thương hiệu gia đình, quy mô vừa và nhỏ có định hướng phát triển đúng đắn.