Nếu một người khỏe mạnh sau khi tổn thương não do vật lý, hóa học, bệnh lý hay tâm lý mà cảm giác quen thuộc không còn do không thể tích hợp những kí ức liên tiếp về một người trong suốt khoảng thời gian trước đó, tạo ra ảo tưởng có người giả mạo người quen của mình thì được gọi là hội chứng hoang tưởng Capgras - capgras delusion. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến hội chứng này, triệu chứng của bệnh là gì và bệnh có chữa được không? Hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Capgras là gì?
Capgras hay capgras delusion - chứng hoang tưởng Capgras/hội chứng kẻ mạo danh là một hội chứng ảo tưởng nhận thức sai lầm, đặc trưng bởi niềm tin của bệnh nhân rằng một người thân thiết đã bị thay thế bởi một kẻ mạo danh có vẻ ngoài giống hệt nhau. Nói cách khác, do chức năng nhận biết ai đó bị suy giảm và bệnh não mất đi sự quen thuộc, người bệnh tin rằng người trước mặt tuy trông giống người mình quen nhưng thực ra không phải vậy.
Trái ngược với quan niệm trước đây rằng hội chứng Capgras chủ yếu ảnh hưởng đến phụ nữ, nó xảy ra ở cả hai giới. Nó được coi là hội chứng ảo tưởng phổ biến nhất và xuất hiện trong các trường hợp rối loạn tâm thần, rối loạn thần kinh khác nhau và không tâm thần, bao gồm cả những bệnh nhân bị tổn thương não. Các rối loạn tâm thần, chẳng hạn như hoang tưởng, mất nhân cách, cũng như các rối loạn thần kinh, chẳng hạn như động kinh, nhồi máu não, chấn thương sọ não, bệnh Parkinson và chứng mất trí nhớ, đều có liên quan đến ảo tưởng Capgras.
Cách nhận biết người mắc hội chứng Capgras
Bệnh nhân thường hành động bốc đồng, lo lắng, sợ hãi, căng thẳng, không thể trì hoãn sự hài lòng và không thể điều chỉnh hành vi của mình thông qua phản hồi từ những người khác. Biểu hiện cốt lõi là bệnh nhân tin rằng một người thật [chủ yếu là người thân] đã bị người khác mạo danh hoặc thay thế. Cả hai người đều tồn tại cùng một lúc, ngoại hình và các đặc điểm khác của họ có giống nhau hay không. Triệu chứng này tương đối hiếm gặp trên lâm sàng và thường được hiểu là tâm thần phân liệt. Sau khi xuất hiện triệu chứng này, bệnh nhân có mức độ bất an cao và tỷ lệ bệnh nhân có xu hướng bạo lực như kích động, hung hăng, gây hấn và giết người. Vì vậy, bệnh nhân phải được nhận biết nhanh chóng mắc bệnh và can thiệp kịp thời.
Nguyên nhân gây chứng hoang tưởng Capgras
Những kích thích quen thuộc với cá nhân sẽ kích hoạt hệ thần kinh giao cảm [SNS] mạnh hơn nhiều so với những kích thích không quen thuộc. Trong chứng hoang tưởng Capgras, sự khác biệt này không tồn tại, dẫn đến ảo tưởng rằng một người quen thực sự là một người lạ. Cụ thể hơn, hội chứng Capgras thường xảy ra do sự gián đoạn của dòng thông tin thị giác từ các vùng trong não đến hệ thống limbic.
Đầu tiên là vỏ não trước trán bên [dlPFC], là phần có hiểu biết và khả năng nhận thức cao nhất của não; ngược lại, nó cũng là phần tiến hóa cuối cùng và là vùng trưởng thành chậm nhất trong não. Khi vỏ não trước trán phía sau bị tổn thương, con người sẽ đưa ra những quyết định sai lầm.
Thứ hai, vỏ não trước trán trong não thất [ vmPFC ] có liên quan đến cảm xúc và kết nối vỏ não trước trán với hệ thống limbic. Khi vỏ não trước trán trong bị tổn thương, con người cũng đưa ra những quyết định sai lầm, nhưng theo một nghĩa khác. Bệnh nhân khó đưa ra bất kỳ quyết định nào và họ thiếu linh cảm trong những tình huống như vậy. Hơn thế nữa, quyết định cuối cùng nghiêng về bạo lực.
Vì một lý do nào đó mà tổn thương não ở vùng hai bên, vùng rìa bên phải và vùng thái dương có thể gây ra sốc tim. Tổn thương não này dẫn đến các chức năng trí nhớ và nhận thức thực tế sai lệch. Những khiếm khuyết về sinh lý thần kinh như vậy gây ra tình trạng không thể tích hợp xử lý thông tin cảm xúc và nhận dạng khuôn mặt một cách chính xác.
Bên cạnh bệnh tâm thần phân liệt và rối loạn cảm xúc phân liệt, bệnh Alzheimer, chứng mất trí nhớ, chứng mất trí nhớ thể Lewy, động kinh, tai biến mạch máu não, khối u tuyến yên và bệnh nhân mắc bệnh Parkinson tiến triển đều có thể gặp phải hội chứng này.
Điều trị chứng hoang tưởng Capgras
Do do tính chất hiếm gặp của bệnh và khiếm khuyết trong hiểu biết của bệnh nhân nên hiện chưa có phương pháp điều trị một cách hiệu quả. Trị liệu tâm lý phối hợp với thuốc chống loạn thần là một biện pháp can thiệp phổ biến. Việc trị liệu tâm lý hướng tới việc bày tỏ sự đồng cảm và quan tâm đến tình trạng khó khăn của bệnh nhân, thiết lập mối quan hệ tình cảm và giao tiếp hiệu quả giữa bệnh nhân với người chăm sóc họ [bác sĩ tâm thần, nhà tâm lý học/nhà trị liệu, bác sĩ, nhân viên xã hội và người chăm sóc/người thân]. Việc nhập viện của bệnh nhân là cần thiết nếu bệnh nhân có hành vi tự làm hại bản thân hoặc bạo lực.
Tóm lại, hội chứng Capgras là một hội chứng ảo tưởng xác định sai. Đó là một hội chứng đặc trưng bởi niềm tin sai lầm rằng một bản sao giống hệt nhau đã thay thế một người quan trọng đối với bệnh nhân. Bệnh thường xuất hiện trong các trường hợp tâm thần và không liên quan đến tâm thần, bao gồm cả những bệnh nhân bị tổn thương não.