Bài 41 : Bảo quản hạt, củ làm giống. I. Mục tiêu: - Hiểu được mục đích và phương pháp bảo quản hạn giống, củ giống. - Có ý thức vận dụng kiến thức đã học vào thực tế đời sống. II. Chuẩn bị phương tiện dạy học 1. Chuẩn bị nội dung bài giảng a, Các kiến thức liên quan: - Khái niệm trạng thái ngủ, nghỉ của hạt, củ làm giống. Trạng thái hạt, củ có sức sống mà ở trạng thái đứng yên không nảy mầm. Đây là một trong những đặc tính di truyền của cây trồng. - ở trạng thái nghỉ, hạt, củ vẫn xảy ra quá trình trao đổi chất, nhưng không diễn ra mạnh. - Khi đủ điều kiện như: thời kỳ ngủ của hạt, củ đã kết thúc; điều kiện môi trường nhiệt độ, độ ẩm không khí thích hợp hạt và củ được bảo quản tốt sẽ nảy mầm. - Để có hạt củ giống đem trồng cần có sự chọn lọc, xử lý và bảo quản đúng quy trình. - Các loại hạt giống như thóc, ngô, đậu … muốn bảo quản dài ngày cần phải làm khô kỹ. - Các loại củ rất dễ bị nảy mầm trước, vì vậy ngườita thường bảo quản trong môi trường lạnh [5-10]0C. Ngoài ra GV cần tham khảo các sách chuyên môn khác để bài giảng sinh động, hấp dẫn HS. b, Chuẩn bị nội dung: Khi dạy bài 41 GV cần nghiên cứu kĩ SGK, tham khảo sách GV. Hiểu phương pháp chung để bảo quản hạt, củ làm giống quy trình bảo quản hạt củ giống. Nắm chắc phương pháp thủ công thường dùng trong thực tiễn để bảo quản hạt, củ giống. 2. Chuẩn bị về thiết bị dạy học Bài này trong danh mục thiết bị dạy học tối thiểu không có tranh ảnh, vì vậy GV cần chuẩn bị như sau: - Sưu tầm các tranh ảnh về bảo quản giống. - Nghiên cứu kĩ các hình 41.1, 41.2, 41.3 để hướng dẫn HS khai thác các nội dung bài học. - Đối với các vùng nông nghiệp, yêu cầu HS tìm hiểu thực tế các phương pháp bảo quản hạt, củ làm giống của gia đình, địa phương. - GV vẽ quy trình bảo quản hạt giống, củ giống trên khổ giấy [790x540]mm. Quy trình bảo quản hạt giống Quy trình bảo quản củ giống Thu hoạch Tách hạt Phân loại và làm sạch Phân loại và làm sạch Thu hoạch Làm sạch và phân loại Xử lý phòng chống vi sinh vật hại Xử lý ức chế nảy mầm III.Tiến trình bài giảng: 1. Đặt vấn đề vào bài: Hiện nay trong trồng trọt, công tác giống là một vấn đề rất quan trọng góp phần cho cây trồng có năng suất cao, chất lượng sản phẩm tốt. Trước đây do chưa có đủ điều kiện công tác giống cây trồng chưa được chú ý và không có điều kiện quan tâm, vì vậy năng suất cây trồng nói chung, cây lương thực, thực phẩm nói riêng cho năng suất thấp. Những năm gần đây do khoa học phát triển, công tác giống cây trồng được quan tâm, chúng ta có nhiều giống mới cho năng suất cao. Từ một nước mỗi năm phải nhập khẩu 1,5 triệu tấn gạo đến nay chúng ta đã có nhiều gạo để xuất khẩu, đứng thứ ba trên thế giới. Trong đó có đóng góp của các giống mới, năng suất cao. Một trong những khâu quan trọng của công tác giống lương thực, thực phẩm là việc bảo quản hạt củ làm giống. 2. Các hoạt động dạy học: HOẠT ĐỘNG CỦA HOẠT ĐỘNG NỘI DUNG GV CỦA HS Hoạt động 1: Tìm hiểu mục đích, tác dụng của việc bảo quản hạt giống. Hỏi: Mục đích của việc bảo quản hạt giống là gì? GV gọi HS trả lời. Có thể gợi ý bằng câu hỏi: Hạt giống được bảo quản và hạt giống để tự nhiên [không được bảo quản]loại này sẽ nảy mầm tốt hơn. Hỏi: Tác dụng của việc bảo quản hạt giống là gì? GV giảng: Bảo quản để 1-2 HS trả lời theo sự gợi ý của GV. 1 HS trả lời. 1. Mục đích và tác dụng của bảo quản hạt giống. hạn chế tổn thất về số lượng, chất lượng hạt giống và duy trì tính đa dạng sinh học của hạt giống. Hỏi: Có các hình thức bảo quản nào? Gợi ý: Tính theo thời gian bảo quản. GV giảng. - Bảo quản ngắn hạn: dưới 1 năm. - Bảo quản trung hạn: dưới 20 năm. - Bảo quản dài hạn: trên 20 năm. GV giảng: Hạt giống HS trả lời. 2. Tiêu chuẩn hạt giống phải đảm bảo : - chất lượng cao. - Thuần chủng - Không bị sâu, bệnh. Hỏi: Dựa vào yếu tố nào để có các phương pháp bảo quản hạt giống? GV gọi HS trả lời. GV giảng: - Yêu cầu sản xuất - Đặc điểm của giống - Điều kiện kĩ thuật. GV: Có 3 Phương pháp sau: - Cất giữ trong điều kiện nhiệt độ, độ ẩm, HS theo dõi SGK và nghe GV giảng. 3. Các phương pháp bảo quản giống. không khí bình thường. Hỏi: có bảo quản được lâu không? GV: Bảo quản cho vụ sau hoặc dưới 1 năm - Bảo quản trong điều kiện lạnh: Nhiệt độ 00C, độ ẩm [35-40]%. Hỏi: áp dụng trong trường hợp nào? GV: bảo quản trung hạn - Bảo quản trong điều kiện lạnh sâu: Nhiệt độ -100C, độ ẩm [35-40]%. - GV: áp dụng trong HS trả lời câu hỏi 4. Quy trình bảo quản hạt giống. trường hợp bảo quản dài hạn. GV: Treo tranh quy trình bảo quản hạt giống lên bảng và hướng dẫn HS trả lời các câu hỏi để tìm hiểu nội dung bài giảng. Hỏi: - Để bảo quản hạt giống cần phải có gì? [thu hoạch đúng thời điểm, để riêng nơi sạch sẽ, cách biệt với các loại hạt khác]. - Hạt sau khi thu hoạch phải làm gì để có hạt? HS tham gia để nêu quy trình kỹ thuật thực hiện. HS liên hệ với thực tế ở địa phương trả lời. [bảo quản ngô bằng cách treo cao nơi khô ráo, đóng vào * Các phương pháp khác để bảo quản hạt giống. * Chú ý khi bảo quản [tách, tuốt, tẽ cẩn thận, kịp thời tránh tổn thương đến hạt]. - Muốn có hạt tốt đảm bảo các tiêu chuẩn phải làm gì? GV giảng các nội dung kỹ thuật trong SGK. - Cần phải làm gì để hạt đảm bảo yêu cầu kỹ thuật của hạt giống? - Các bước tiếp theo là gì? … Hỏi: ở địa phương em có loại hạt nào được bảo quản theo quy trình chum, vại được đậy kín hoặc bao, túi kín]. hạt giống. trên? Hỏi: GV hướng dẫn HS quan sát H41.2 để giảng cho HS biết các phương pháp bảo quản hạt giống theo phương pháp hiện đại và phương pháp truyền thống. Nhấn mạnh các bước từ 1 -5 là rất quan trọng để bảo quản tốt hạt giống. Kinh nghiệm dân gian còn bảo quản hạt giống cây ăn quả vùi trong cát ẩm. GV tóm tắt nội dung để chuyển sang nội dung 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu phương pháp bảo quản củ giống Hỏi: Em hãy cho biết những loại cây nào được trồng bằng củ? GV: Hướng dẫn HS trả lời Hỏi: Vì sao củ giống thường bảo quản ngắn ngày? GV: củ nhiều chất bột, nước để lâu ngày dễ bị thối, mốc, không sấy khô được. Hỏi: Củ làm giống thường được bảo quản HS trả lời. HS liên hệ kiến thức đã học và vốn 1. Tiêu chuẩn của củ giống 2. Quy trình bảo quản củ giống. trong điều kiện như thế nào? Hỏi: Củ để làm giống phải có các tiêu chuẩn gì? GV: Yêu cầu HS đọc SGK để trả lời câu hỏi. GV: Treo tranh quy trình bảo quản củ giống lên bảng và hướng dẫn HS trả lời các câu hỏi để tìm hiểu nội dung bài giảng. Hỏi: - Để có củ giống bảo quản cần phải làm gì ? [thu hoạch đúng thời sống thực tế để trả lời. HS nghiên cứu SGK, trả lời. điểm, để riêng nơi sạch sẽ, khô ráo]. - Muốn có củ giống tốt đảm bảo các tiêu chuẩn phải làm gì? GV giảng các nội dung kỹ thuật trong làm sạch, phân loại, sử dụng chất bảo quản. Củ giống rất dễ nảy mầm vì vậy phải có bước: - Xử lí ức chế để kéo dài thời gian bảo quản? Hỏi: ở địa phương em có loại củ nào được bảo quản theo quy trình 1 HS trả lời. 1-2 HS trả lời trên? Hỏi: GV hướng dẫn HS quan sát hình 41.4 để giảng cho HS biết các phương pháp bảo quản củ giống theo phương pháp truyền thống trong gia đình nông dân. Hiện nay người ta bảo quản củ giống bằng phương pháp lạnh hoặc bằng nuôi cấy mô tê bào. Hoạt động 3: GV tóm tắt nội dung đã học, cho HS trả lời các câu hỏi trong SGK. Cho HS so sánh quy trình bảo quản hạt giống và quy trình bảo quản củ giống có gì giống, khác nhau. Nhận xét giờ học, dặn dò HS chuẩn bị bài 42.
Câu hỏi: So sánh quy trình bảo quản hạt giống và củ giống
Trả lời:
Giống nhau:
Cả 2 quy trình đều có các bước: thu hoạch, làm sạch, phân loại, xử lí bảo quản, bảo quản, sử dụng,...
Khác nhau:
- Bảo quản củ giống không có bước làm khô vì khi làm khô củ giống sẽ làm mất khả năng nãy mầm của củ.
- Củ giống được xử lí ức chế nảy mầm , bảo quản nơi thoáng mát do củ giống rất dễ nảy mầm vì chưa nhiều nước.
- Củ giống khi bảo quản không được đóng gói
Bảo quản củ giống và hạt giống là hai quy trình rất quan trọng và cần thiết trong quá trình sản xuất củ và hạt. Bài viết dưới đây sẽ chia sẻ những kiến thức về quy trình bảo quản hạt giống và quy trình bảo quản củ giống. Toploigiai xin mời các bạn tham khảo nhé.
Mục đích bảo quản hạt giống
- Có giống để sản xuất cho vụ sau, góp phần duy trình tính đa dạng sinh học cho hạt giống
- Đảm bảo sức sống cho hạt giống:
+ Độ nảy mầm cao
+ Hạt chế tổn thất về số lượng và chất lượng
Tiêu chuẩn hạt giống
- Hạt giống phải đạt chất lượng cao
- Tính thuần chuẩn phải dược đảm bảo
- Hạt giống phải không bị sâu bệnh’
Các phương pháp bảo quản hạt giống
- Bảo quản ngắn hạn[ dưới 1 năm]: phương pháp này thường bảo quản trong chum vại, túi nilon,… và phương pháp này đảm bảo về điều kiện nhiệt độ, độ ẩm bình thường.
- Bảo quản trung hạn[ thời gian dưới 20 năm]: phương pháp này bảo quản trong kho lạnh với điều kiện lạnh[ 0 0 C ,độ ẩm 30-45%]
- Bảo quản dài hạn[ thời gian bảo quản trên 20 năm]: phương pháp bảo quản này trong kho lạnh với điều kiện lạnh sâu [ - 10 0 C, độ ẩm 35-40%]
Quy trình bảo quản hạt giống:
Quy trình bảo quản củ giống
Tiêu chuẩn củ giống:
- Chất lượng của củ giống phải cao:
+ Củ đồng đều, không già quá, không non quá
+ Có khả năng nảy mầm tốt
- Củ không bị sâu bệnh
- Củ thuần chuẩn, không lẫn với giống khác
Phương pháp bảo quản củ giống:
Bảo quản ngắn ngày ở điều kiện bình thường hoặc trong kho lạnh.
Quy trình bảo quản củ giống:
Lưu ý khi bảo quản hạt giống, củ giống
- Trước khi cho hạt và củ vào nơi bảo quản cần phải làm sạch.
- Nhiều loại hạt giống của cây ăn quả hoặc lâm nghiệp cần bảo quản trong cát ẩm để duy trì sức nảy mầm của hạt.
- Các công ty sản xuất hạt, củ giống có thể dùng các kho mát, kho lạnh có độ ẩm thích hợp để bảo quản.