Thị trường chứng khoánlà nơi diễn ra hoạt động mua bán hàng hóa bao gồm: Cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ đấu tư, chứng khoán phái sinh.
Hoạt động của thị trường chứng khoán là việc trao đổi mua bán cổ phiếu... Thị trường chứng khoán giúp chủ thể thiếu vốn huy động được vốn và chủ thể có vốn của mình thành vốn đầu tư sinh lời cao. Vì vậy thị trường chứng khoán còn gọi là thị trường vốn.
Thống kê dựa trên số liệu trao đổi chứng khoán, thị trường chứng khoán có thể phân làm 2 loại cơ bản, đó là thị trường cổ phiếu [stock market] và thị trường trái phiếu [bond market].
Cổ phiếu là chứng nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với doanh nghiệp. Theo mệnh giá hiện tại ở Việt Nam thì: 1 cổ phiếu có giá trị là 10.000 đồng vốn điều lệ của doanh nghiệp.
Ví dụ: doanh nghiệp có vốn điều lệ 100 tỉ đồng thì số cổ phiếu tương ứng là 10 triệu cổ phiếu, mỗi cổ phiếu đại diện cho 10.000 đồng vốn điều lệ. Cổ phiếu gồm có 2 loại: cổ phiếu đã niêm yết và cổ phiếu OTC
Mệnh giá trên sổ sách là 10.000 vnđ/1cp nhưng thực tế giá trị của từng mã cổ phiếu rất khác nhau
Công ty có hoạt đông kinh doanh càng tốt thì giá trị cổ phiếu càng cao. Sự biến động của giá trị cổ phiếu cũng tùy thuộc vào thị trường và tình hình kinh doanh của doanh nghiệp phát hành cổ phiếu.
Hình thức mua bán, chuyển nhượng cổ phiếu đã niêm yết:
Đăng ký tạo tài khoản chứng khoán tại một trong những công ty chứng khoán, việc giao dịch, mua bán cổ phiếu sẽ được nhân viên công ty chứng khoán hướng dẫn rất đơn giản. Sự phức tạp ở việc nắm bắt thông cũng như tùy vào khả năng phán đoán thị trường ở từng nhà đầu tư.
Hình thức mua bán cổ phiếu OTC
Trái phiếu là chứng nhận nghĩa vụ nợ của bên phát hành phải trả cho bên sở hữu trái phiếu với một khoản tiền cụ thể chính là mệnh giá, trong một tời gian xác định với một lợi tức quy định. Bên phát hành trái phiếu có thể là doanh nghiệp hoặc chính phủ.
Cụ thể, bên phát hành là doanh nghiệp thì trái phiếu phát hành là trái phiếu doanh nghiệp, một tổ chức chính quyền như kho bạc nhà nước thì trái phiếu phát hành là trái phiếu kho bạc, chính quyền thì được gọi là công trái hay trái piếu chính phủ. Bên mua trái phiếu có thể là cá nhân, doanh nghiệp hoặc chính phủ. Tên của trái phiếu nếu được ghi trên trái phiếu thì được gọi là trái phiếu ghi danh, hoặc không được ghi là trái phiếu vô danh.
Hiện nay ở Việt Nam trên thị trường có 04 loại trái phiếu được phát hành và giao dịch gồm:
1. TPCP do Bộ tài chính ủy quyền cho Kho bạc Nhà nước tổ chức phát hành.
2. Trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh do Doanh nghiệp, các ngân hàng chính sách của nhà nước và các tổ chức tài chính, tổ chức tín dụng thuộc đối tượng được cấp lảo lãnh theo quy định.
3. Trái phiếu chính quyền địa phương: ví dụ Hà Nội, TPHCM, Đồng Nai ...
4. Trái phiếu doanh nghiệp:
Nguyên tắc hoạt độngcủa thị trường chứng khoán.
1. Cạnh tranh tự do.
2. Nguyên tắc công khai: các hoạt động trên thị trường chứng khoán đều phải đảm bảo tính công khai. Sở giao dịch chứng khoán công bố các thông tin về giao dịch chứng khoán trên thị trường. Các tổ chức niêm yết công bố công khai các thông tin tài chính định kỳ hàng năm của công ty, các sự kiện bất thường xảy ra đối với công ty, nắm giữ cổ phiếu của giám đốc, người quản lý, cổ đông đa số.
3. Nguyên tắcmua bán qua trung gian: Mọi hoạt động giao dịch, mua bán chứng khoán trên thị trường chứng khoán đều được thực hiện thông qua các trung gian, hay còn gọi là các nhà môi giới. Các nhà môi giới thực hiện giao dịch theo lệnh của khách hàng và hưởng hoa hồng theo quy định hoặc thỏa thuận tùy vào tùng hình thức mua bán.
4. Nguyên tắc đấu giá: Giá chứng khoán được xác định thông qua việc đấu giá giữa các lệnh mua và các lệnh bán. Tất cả các thành viên tham gia thị trường đều không thể can thiệp vào việc xác định giá này. Có hai hình thức đấu giá là đấu giá trực tiếp và đấu giá tự động.
Đấu giá trực tiếp là việc các nhà môi giới gặp nhau trên sàn giao dịch và trực tiếp đấu giá.
Đấu giá tự động là việc các lệnh giao dịch từ các nhà môi giới được nhập vào hệ thống máy chủ của Sở giao dịch chứng khoán. Hệ thống máy chủ này sẽ xác định mức giá phù hợp sao cho tại mức giá này, chứng khoán giao dịch với khối lượng lớn nhất.