Phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục
Khoa học giáo dục nghiên cứu những qui luật của quá trình truyền đạt [người giáo viên] và quá trình lĩnh hội [người học] tức là qui luật giữa người với người, nên thuộc phạm trù khoa học xã hội. Phương pháp của khoa học giáo dục nói riêng và khoa học xã hội nói chung là quan sát, điều tra, trắc nghiệm, phỏng vấn, tổng kết kinh nghiệm, thực nghiệm...
- 1. Khái niệm khoa học
- 2. Khái niệm giáo dục
- 3. Khái niệm khoa học giáo dục
Khoa học giáo dục Việt Nam theo nhiều học giả như GS Dương Thiệu Tống nhận xét là một không gian chưa được nghiên cứu, khoa học giáo dục có rất nhiều lĩnh vực. Một số lĩnh vực cần thiết cần nghiên cứu để phục vụ công tác giáo dục đó là:
Nghiên cứu khoa học là một hoạt động được tổ chức đặc biệt, với một lôgic gồm các bước đi nghiêm ngặt. Logíc này được thể hiện ở hai mặt: lôgic tiến trình nghiên cứu và lôgic nội dung công trình nghiên cứu.
I. Lôgic tiến trình nghiên cứu
Hiệu quả của nghiên cứu khoa học phụ thuộc rất lớn vào phương diện tổ chức hợp lý các bước thực hiện mà trong tài liệu này gọi là lôgic tiến trình nghiên cứu. Logíc tiến trình nghiên cứu được thực hiện theo các bước sau:
II. Lôgic nội dung công trình khoa học
Lôgic nội dung công trình khoa học là trật tự các phần của nội dung luận văn hay báo cáo khoa học. Nội dung của công trình bao gồm các phần sau đây:
Khi bắt tay vào nghiên cứu một đề tài khoa học thì thao tác rất quan trọng là phải xây dựng cho được đề cương nghiên cứu. Đề cương nghiên cứu là một văn bản dự kiến các bước đi và nội dung của công trình nghiên cứu. Với những đề tài có tính chất làm kết quả đánh giá một trình độ đào tạo [luận văn, đồ án, lậun án] hay kết thúc một môn học [tiểu luận] thì đề cương nghiên cứu gồm các mục sau đây:
- 1. Mã hóa số liệu
- 2. Thống kê xử lý thông tin
- 3. Trình bày bằng biểu đồ
- 1. Bài báo khoa học
- 2. Chuyên khảo khoa học
- 3. Các loại luận văn khoa học
Luận văn là kết quả của toàn bộ nỗ lực trong suốt thời gian học tập. đó sự thể hiện toàn bộ năng lực của người nghiên cứu. Trình bày một luận văn thể hiện ở cấu trúc và văn phong theo những khuôn mẫu nhất định.
- Tác phẩm: Tài liệu bài giảng Phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục, 2007
- Tác giả: Ts. Nguyễn Văn Tuấn, Đại học sư phạm kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh
Phương pháp nghiên cứu khoa học là yếu tố chính quyết định sự thành công của công trình nghiên cứu. Vì vậy, việc chọn lựa phương pháp nghiên cứu phù hợp với lĩnh vực nghiên cứu là điều rất quan trọng. Bạn đã biết gì về chủ đề này? Hãy cùng tìm hiểu các vấn đề liên quan đến các phương pháp nghiên cứu khoa học với bài viết sau. Chắc chắn, bạn sẽ có thêm cho mình hàng loạt những thông tin hữu ích đấy.
Nghiên cứu khoa học là gì?
Nghiên cứu khoa học là một hoạt động. Nó bao gồm tìm kiếm, thu thập, phân tích, điều tra, thử nghiệm những thông tin, những vấn đề trong một lĩnh vực khoa học nào đó.
Muốn thực hiện công trình nghiên cứu khoa học, người nghiên cứu phải có kiến thức cơ bản về lĩnh vực mong muốn nghiên cứu.
Bên cạnh đó, kỹ năng làm việc độc lập, khả năng tìm kiếm thông tin cũng là những yếu tố cần thiết. Hướng đến việc có thể thực hiện nghiên cứu hiệu quả.
Phương pháp nghiên cứu khoa học là gì?
Phương pháp nghiên cứu khoa học là những cách thức, con đường, công cụ riêng biệt. Chúng được ứng dụng để phục vụ quá trình nghiên cứu khoa học.
Mục đích của phương pháp này là để thu thập thông tin, số liệu, kiến thức hỗ trợ cho công trình nghiên cứu. Từ đó, người nghiên cứu có thể tìm ra được những vấn đề mới. Hay, hướng đi mới. Và thậm chí là những giải pháp mới cho ngành khoa học mà mình đang nghiên cứu.
Nói dễ hiểu hơn, phương pháp này là công cụ có hiệu quả để tìm hiểu sâu hơn vấn đề và cải tạo tốt hơn đối tượng nghiên cứu.
Tầm quan trọng của phương pháp nghiên cứu khoa học
Phương pháp nghiên cứu khoa học có vai trò rất quan trọng. Có tính quyết định cao đối với sự thành công của đề tài nghiên cứu. Việc lựa chọn một phương pháp không phù hợp với lĩnh vực nghiên cứu sẽ dẫn đến hậu quả là đề tài nghiên cứu không đạt được mục đích cuối cùng.
Ngoài ra, lựa chọn phương pháp không phù hợp với bản thân người nghiên cứu cũng khiến họ dễ bị mệt mỏi. Nhiều hơn nữa là áp lực, nản chí. Kéo theo đó, có thể bỏ việc nghiên cứu đề tài.
>> Cách làm giàu nhanh? – Chìa khóa nằm ở bản thân bạn
Đặc điểm của phương pháp nghiên cứu khoa học có gì nổi bật?
Phương pháp nghiên cứu khoa học luôn cần đi kèm với các công cụ hiện đại. Hay, phương tiện kỹ thuật tiên tiến. Có độ chính xác cao.
Hai yếu tố này kết hợp, bổ trợ lẫn nhau. Hướng đến vì một mục tiêu chung là sự thành công của đề tài nghiên cứu.
Phương pháp này còn có tính mục đích. Vì bất cứ hoạt động nào của con người cũng đều hướng tới một mục đích cụ thể. Việc lựa chọn phương pháp phù hợp sẽ làm cho mục đích đạt được nhanh chóng hơn, thậm chí vượt cả mong đợi ban đầu.
Các phương pháp nghiên cứu khoa học cơ bản
Tuỳ thuộc vào ngành đang nghiên cứu mà có hệ thống các phương pháp riêng. Có tính đặc thù cho ngành khoa học đó. Và, không có phương pháp nào quan trọng nhất.
Ví dụ về phương pháp nghiên cứu khoa học đối với ngành khoa học pháp lý, có các phương pháp chủ yếu như: Phương pháp so sánh, phương pháp nghiên cứu tình huống, phương pháp điều tra, phương pháp quan sát, mô tả thực tế.
Tuy có nhiều phương pháp khác nhau. Thế nhưng chúng thường được phân loại theo 2 nhóm chính:
- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết.
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn.
Phương pháp nghiên cứu dựa trên lý thuyết
Đây là phương pháp thu thập, tìm kiếm thông tin khoa học. Dựa trên việc nghiên cứu, xem xét kỹ để tìm hiểu vấn đề từ các tư liệu, tài liệu, dữ liệu đã có sẵn và bằng các hoạt động tư duy để đưa ra kết luận.
Dưới đây là một số phương pháp nghiên cứu lý thuyết cơ bản. Chúng thường được lựa chọn trong nghiên cứu khoa học.
Phương pháp phân tích tổng hợp lý thuyết
Phương pháp phân tích tổng hợp lý thuyết là phương pháp kết hợp cả kỹ năng phân tích lẫn kỹ năng tổng hợp tư liệu.
Phân tích dựa trên nền tảng là những thông tin khoa học thu được từ các nguồn tài liệu có sẵn. Để nhận thức, phát hiện và khai thác các khía cạnh khác nhau của lý thuyết. Từ đó chọn lọc những thông tin cần thiết phục vụ cho đề tài nghiên cứu.
Sau đó, tổng hợp lại bằng cách lựa chọn, bổ sung. Sắp xếp để xây dựng thành một lý thuyết có tính mới, cải tiến hơn và hiệu quả hơn lý thuyết cũ.
Phương pháp lịch sử
Đây là phương pháp dùng ngôn ngữ thể hiện lại một cách chân thực sự kiện của sự vật, hiện tượng diễn ra trong quá khứ. Thể hiện theo đúng với trình tự thời gian và không gian mà nó đã từng xuất hiện, phát triển, biến mất.
Phương pháp này nhằm tái hiện đầy đủ từ hoàn cảnh lịch sử. Quá trình hình thành và phát triển của các sự vật, hiện tượng đến khi chúng tiêu vong. Từ đó, giúp người nghiên cứu khám phá ra bản chất bên trong của sự vật hiện tượng.
Phương pháp giả thuyết
Phương pháp giả thuyết là phương pháp mà người nghiên cứu tự mình đưa ra các dự đoán tương lai về quy luật của đối tượng nghiên cứu. Sau đó, nhiệm vụ của người nghiên cứu là đi chứng minh rằng dự đoán ban đầu đó là đúng.
Lưu ý rằng, giả thuyết khoa học phải bao gồm dự đoán và phải sáng tạo ra cái mới trong ngành khoa học.
Phải có sự liên hệ giữa kiến thức khoa học đã có và lý thuyết mới. Và cuối cùng, con người có thể kiểm chứng được kiến thức khoa học đó trong thực tế.
Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phương pháp nghiên cứu thực tiễn là các phương pháp tiến hành tác động một cách trực tiếp vào chính đối tượng nghiên cứu có sẵn trong thực tế. Để từ đó hướng tới mục tiêu cuối cùng. Cụ thể là làm rõ bản chất và các quy luật của đối tượng nghiên cứu.
Phương pháp nghiên cứu thực tiễn có tính ứng dụng cao trong đời sống. Bởi nó dựa trên những trường hợp cụ thể, rõ ràng. Mang tính thực tế. Không dựa vào lý thuyết suông.
Dưới đây là một số phương pháp nghiên cứu thực tiễn cơ bản. Chúng thường được lựa chọn trong nghiên cứu khoa học.
Phương pháp quan sát khoa học
Quan sát khoa học là cách mà người nghiên cứu tiếp thu thông tin về đối tượng nghiên cứu. Bằng cách quan sát trực tiếp đối tượng.
Ngoài ra, để nhận thức sâu và hiểu rõ được đối tượng, người nghiên cứu cũng cần quan sát các nhân tố khác. Cụ thể là nhân tố có tác động, ảnh hưởng đến đối tượng đó.
Ưu điểm của phương pháp này là tính đơn giản, dễ thực hiện. Đồng thời, ít tốn kém chi phí.
Tuy nhiên, để thực hiện nghiên cứu đối tượng với quy mô lớn thì phương pháp này không được đánh giá cao. Vì vậy, đây là phương pháp thích hợp cho những đối tượng nghiên cứu có quy mô nhỏ, độ phức tạp không cao.
Phương pháp điều tra
Phương pháp điều tra là phương pháp sử dụng một hệ thống tổng hợp các câu hỏi có nội dung xác định. Những câu hỏi này hướng đến thu thập thông tin khách quan, chủ quan của người được hỏi.
Ngày nay, cũng có nhiều công cụ hỗ trợ cho việc thực hiện phương pháp này. Giúp tiết kiệm thời gian nhưng đem lại hiệu quả khá cao.
Trên đây là những vấn đề cơ bản liên quan đến các phương pháp nghiên cứu khoa học và cách lựa chọn phương pháp sao cho phù hợp. Hy vọng bài viết này sẽ giúp ích cho những bạn đang ấp ủ công trình nghiên cứu khoa học của mình. Để cập nhật thêm các kiến thức, kinh nghiệm cũng như các vấn đề liên quan trong nhiều lĩnh vực khác nhau của cuộc sống, bạn có thể truy cập muaban.net ngay hôm nay.
Hồng Vân – Content Writer
Nghiên cứu khoa học là một hoạt động. Nó bao gồm tìm kiếm, thu thập, phân tích, điều tra, thử nghiệm những thông tin, những vấn đề trong một lĩnh vực khoa học nào đó.
Phương pháp nghiên cứu khoa học là những cách thức, con đường, công cụ riêng biệt. Chúng được ứng dụng để phục vụ quá trình nghiên cứu khoa học.
Phương pháp nghiên cứu khoa học luôn cần đi kèm với các công cụ hiện đại. Hay, phương tiện kỹ thuật tiên tiến. Có độ chính xác cao.
Tuỳ thuộc vào ngành khoa học đang nghiên cứu mà có hệ thống các phương pháp riêng, đặc thù cho ngành khoa học đó. Không có phương pháp nào quan trọng nhất.