Trích cứu hồ sơ vụ án hình sự, là thao tác nghiệp vụ của Kiểm sát viên, mục đích nhằm trích ra, viện dẫn những tài liệu, chứng cứ được thu thập theo trình tự, thủ tục do Bộ luật Tố tụng hình sự quy định đã được thu thập trong quá trình điều tra vụ án. Việc trích ghi này có tác dụng làm cho Kiểm sát viên nắm chắc các tình tiết thuộc nội dung vụ án, đồng thời làm gọn hồ sơ, thuận lợi cho Kiểm sát viên trong khai thác, tra cứu, sử dụng trong quá trình thực hành quyền công tố.
Giải pháp nâng cao kỹ năng kiểm sát việc đối chất trong các vụ án cố ý gây thương tích
22:55 06/04/2020
Đối chất là biện pháp điều tra theo tố tụng hình sự được Điều tra viên hoặc Kiểm sát viên thực hiện dưới hình thức cho hai hay nhiều người tham gia tố tụng trong vụ án hình sự đã được khởi tố, cùng một lúc tham gia tranh luận và chất vấn lẫn nhau dưới sự hướng dẫn trực tiếp của người tiến hành tố tụng nhằm làm rõ những tình tiết mâu thuẫn trong lời khai trước đó của họ.
Công văn số 01/2017/GĐ-TANDTC ngày 07/4/2017 của TANDTC giải đáp về tình tiết “phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng”: “Phạm tội lần đầu là từ trước đến nay chưa phạm tội lần nào. Nếu trước đó đã phạm tội và bị kết án, nhưng đã được xóa án tích hoặc chưa bị kết án, nhưng đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc chưa bị kết án, chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự nay bị truy cứu trách nhiệm hình sự trong cùng lần phạm tội sau, thì không được coi là phạm tội lần đầu”.
Nghị quyết số 01/2018/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng Điều 66 và Điều 106 của BLHS về tha tù trước thời hạn có điều kiện cũng quy định về phạm tội lần đầu như sau:
“Được coi là phạm tội lần đầu và có thể xem xét nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
- Trước đó chưa phạm tội lần nào;
- Trước đó đã thực hiện hành vi phạm tội nhưng được miễn trách nhiệm hình sự;
- Trước đó đã thực hiện hành vi phạm tội nhưng được áp dụng biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng;
- Trước đó đã bị kết án nhưng thuộc trường hợp được coi là không có án tích”.
Theo như nội dung vụ án, ngày 18/9/2022 Hoàng Thị N chuyển cho Hoàng Thị Tiên T 09 tin nhắn có nội dung cá cược số lô, số đề dựa vào kết quả xổ số kiến thiết các tỉnh miền Trung - Tây Nguyên với tổng số tiền là 14.929.000 đồng; chuyển 07 tin nhắn có nội dung cá cược số lô, số đề cá cược dựa vào kết quả xổ số kiến thiết miền Bắc với số tiền là 7.805.000 đồng. Hoàng Thị N bị Viện kiểm sát nhân dân truy tố tội “Đánh bạc” theo khoản 1 Điều 321 BLHS năm 2015.
Tôi không đồng tình với quan điểm của tác giả cho rằng “hành vi của Hoàng Thị N là trước đó đã phạm tội chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự nay bị truy cứu trách nhiệm hình sự trong cùng lần phạm tội sau” vì trong ngày 18/9/2022, N đã thực hiện hành vi phạm tội liên tục, kế tiếp nhau về thời gian trong cùng một ngày và trong cùng một hành vi, với tổng số tiền đánh bạc là 22.743.000 đồng. N bị truy tố về tội “Đánh bạc” theo khoản 1 Điều 321 BLHS với khung hình phạt cao nhất là 03 năm tù, thuộc trường hợp phạm tội ít nghiêm trọng [Điều 9 BLHS] và trước ngày 18/9/2022 N chưa phạm tội. Như vậy, căn cứ vào quy định phạm luật và các tình tiết của vụ án, N được hưởng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự “Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng” quy định tại điểm i khoản 1 Điều 51 BLHS. Khoản 2 Điều 51 BLHS quy định “Khi quyết định hình phạt, Toà án có thể coi đầu thú hoặc tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ, nhưng phải ghi rõ lý do giảm nhẹ trong bản án”. So với BLHS năm 1999 thì BLHS năm 2015 đã bổ sung tình tiết đầu thú được coi là tình tiết giảm nhẹ khi quyết định hình phạt, nhưng hiểu về “tình tiết khác” lại chưa thống nhất.
Theo tinh thần tại mục 5 Nghị quyết số 01/2000/NQ- HĐTP ngày 4/8/2000 của Hội đồng Thẩm phán TANDTC hướng dẫn áp dụng một số quy định trong phần chung của BLHS 1999 thì “ tình tiết khác” được hiểu như sau:
- Vợ, chồng, cha, mẹ, con, anh, chị, em ruột hoặc ông, bà bị cáo là người có công với nước hoặc có thành tích xuất sắc được Nhà nước tặng một trong các danh hiệu vinh dự.
Ngày 13/9/2019, Tòa án nhân dân tối cao ban hành Công văn số 212/TANDTC-PC về việc thông báo kết quả giải đáp trực tuyến một số vướng mắc trong xét xử, trong đó hướng dẫn áp dụng một số tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự trong Bộ luật Hình sự 2015 [BLHS 2015].
Cụ thể:
- Về áp dụng tình tiết giảm nhẹ khác tại khoản 2 Điều 51 BLHS 2015
Hiện nay, quy định về tình tiết giảm nhẹ khác tại khoản 2 Điều 51 BLHS 2015 chưa được HĐTP TANDTC hướng dẫn cụ thể.
Tuy nhiên, trong quá trình xét xử, Tòa án có thể tham khảo quy định tại điểm c mục 5 Nghị quyết 01/2000/NQ-HĐTP ngày 04/8/2000 để xác định tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ.
Ngoài ra, khi xét xử, tuỳ từng trường hợp cụ thể và hoàn cảnh cụ thể của người phạm tội mà còn có thể coi các tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ, nhưng phải ghi rõ trong bản án.
- Về áp dụng tình tiết giảm nhẹ "Người phạm tội là phụ nữ có thai" tại điểm n khoản 1 Điều 51 BLHS 2015
Không phân biệt người phạm tội là phụ nữ có thai tại thời điểm phạm tội hay trong quá trình truy cứu trách nhiệm hình sự. Do đó, trường hợp sau khi bị khởi tố, bị cáo mới có thai thì Tòa án vẫn áp dụng tình tiết giảm nhẹ “Người phạm tội là phụ nữ có thai” đối với bị cáo.
- Về áp dụng tình tiết giảm nhẹ tại điểm t và điểm s khoản 1 Điều 51 BLHS 2015:
Tình tiết "Người phạm tội tích cực hợp tác với cơ quan có trách nhiệm trong việc phát hiện tội phạm hoặc trong quá trình giải quyết vụ án" và tình tiết "Người phạm tội thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải” là 02 tình tiết độc lập quy định tại điểm t và điểm s khoản 1 Điều 51 BLHS 2015, trong đó:
Tình tiết “Người phạm tội tích cực hợp tác với cơ quan có trách nhiệm trong việc phát hiện tội phạm hoặc trong quá trình giải quyết vụ án” được hiểu là trường hợp người phạm tội có những hành vi, lời khai thể hiện sự hợp tác tích cực với cơ quan có trách nhiệm trong việc nhanh chóng làm sáng tỏ vụ án, giúp các cơ quan này phát hiện thêm tội phạm mới hoặc đồng phạm mới.
Tình tiết “Người phạm tội thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải” được hiểu là trường hợp người phạm tội thành khẩn khai nhận về hành vi phạm tội của mình, ăn năn hối lỗi về việc mình đã gây ra.