Lưu hoằng là ai

For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Lưu Hoằng.

{{::readMoreArticle.title}}

Lưu Hoằng có thể là tên của:

• Lưu Hoằng Tây Hán Hậu Thiếu Đế.
• Lưu Hoằng, cha Lưu Bị, quan lại cuối thời Đông Hán.
• Lưu Hoằng, tướng thời Tây Tấn.
• Lưu Hoằng, một nhân vật thời Tùy.

{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}

This page is based on a Wikipedia article written by contributors [read/edit].
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply. Images, videos and audio are available under their respective licenses.

Thanks for reporting this video!

An extension you use may be preventing Wikiwand articles from loading properly.

If you're using HTTPS Everywhere or you're unable to access any article on Wikiwand, please consider switching to HTTPS [https://www.wikiwand.com].

An extension you use may be preventing Wikiwand articles from loading properly.

If you are using an Ad-Blocker, it might have mistakenly blocked our content. You will need to temporarily disable your Ad-blocker to view this page.

✕

This article was just edited, click to reload

This article has been deleted on Wikipedia [Why?]

Back to homepage

Please click Add in the dialog above

Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog

Please click Open in the download dialog,
then click Install

Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install

{{::$root.activation.text}}

Install on Chrome Install on Firefox

Sách “Nam Hán Thư”, quyển 8, Lương Đình Nam viết về cái chết của Hoằng Tháo [Tư liệu Châu Hải Đường cung cấp]

Vậy ai là người kết liễu Hoằng Tháo? Theo các chuyên gia sử học thì chính sử không nêu tên người đã lập công giết chết chủ tướng giặc. Nhưng dã sử và các nguồn thư tịch dân gian lại cho biết rất rõ về nhân vật này, người đó chính là Dương Tam Kha - con của Tiết độ sứ Dương Đình Nghệ [quê ở làng Ràng, xã Dương Xá, đất Ái châu, nay là xã Thiệu Dương, huyện Thiệu Hóa, tỉnh Thanh Hóa]. 

Bản thần tích đền Cổ Lễ [nay là huyện Trực Ninh, Nam Định] có đoạn: "Tam Kha xuất bản bộ binh dĩ trường tiễn tự lưỡng ngạn loạn phóng, trảm đắc Hoàng Tháo" [Nghĩa là: Tam Kha dẫn quân dưới trướng, dùng tên dài bắn từ hai bên bờ, chém được Hoằng Thao], chính từ công trạng đó mà tại đền thờ Dương Tam Kha tại Cổ Lễ có câu đối:

Khuông phù Ngô Chủ, lập Nam bang, thiên thu hách tạc,

Trảm diệt Hoằng Thao, bình Bắc khấu, lịch đại bao phong

Nghĩa là:

Dốc phù Ngô Chủ, dựng nước Nam, nghìn thu hiển hách,

Chém chết Hoằng Thao, trừ giặc Bắc, nối đời bao phong.

Trong bài "Quá Bình Vương cựu trạch từ" [Qua đền trên nền nhà cũ của Bình Vương] của Thượng thư Lê Tung nhà Hậu Lê được chép trong bộ Thiên gia thi vựng tuyển cũng có câu: "Trảm Hán Hoằng Tháo tuyết phụ cừu" [Nghĩa là: Chém Hoằng Tháo người Hán trả thù cho cha].

Sách Lịch sử Việt Nam phổ thông, tập 3

Căn cứ thứ hai của PGS-TS Nguyễn Minh Tường là dẫn đôi câu đối tại đền thờ Bình Vương Dương Tam Kha ở thị trấn Cổ Lễ [Nam Định]: “ Khuông phù Ngô chủ, lập Nam bang, thiên thu hách trạc/Trảm diệt Hoằng Tháo, bình Bắc khấu, lịch đại bao phong” [dịch nghĩa: Dốc phù Ngô chủ, dựng nước Nam, nghìn thu hiển hách/Chém chết Hoằng Tháo, trừ giặc Bắc, nối đời bao phong].

Căn cứ thứ ba mà ông Tường đưa ra là dựa vào Thần tích đền Cổ Lễ và gia phả họ Dương. Tuy nhiên PGS-TS Nguyễn Minh Tường không nêu cụ thể niên đại của gia phả họ Dương và nội dung bản Thần tích đền Cổ Lễ.

Như vậy có thể thấy, những gì trong cuốn sách Lịch sử Việt Nam phổ thông, tập 3, viết Dương Tam Kha chém đầu Hoằng Tháo là hoàn toàn dựa vào những tư liệu từ dân gian, chứ không hề có trong chính sử.  Nói về điều này, PGS-TS Nguyễn Đức Nhuệ cho rằng: “Theo tôi chưa nên đưa Dương Tam Kha chém đầu Hoằng Tháo vào sách Lịch sử Việt Nam phổ thông. Vì nếu là một sự kiện lịch sử chính xác thì hãy đưa vào những sách phổ biến có tính chất giáo dục truyền thống, còn chưa thực sự chính xác thì người ta hay dùng từ tương truyền”.

Công và tội của Dương Tam Kha

Sau đại thắng quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng, Ngô Quyền lên ngôi lập ra nhà Ngô, triều đình phong kiến đầu tiên của thời kỳ độc lập, tự chủ. Lúc này, Dương Tam Kha trở thành đại thần của vương triều mới. 

Vào năm Giáp Thìn [944], Ngô Vương lâm bệnh, thọ 46 tuổi. Trước khi băng hà, ngài để lại lời ủy thác cho Dương Tam Kha phù trợ con trưởng là Ngô Xương Ngập nối ngôi. Nhưng Tam Kha đã cướp ngôi của cháu, xưng hiệu Dương Bình Vương.

Ở tình thế đó, Ngô Xương Ngập buộc phải bỏ trốn. Những người con khác của Ngô Vương gồm Ngô Xương Văn thì Dương Tam Kha lấy làm con nuôi, Ngô Nam Hưng và Ngô Càn Hưng còn nhỏ thì để cho chị mình là Dương Quốc mẫu [Dương Thị Như Ngọc] nuôi dưỡng.

Hành động của Dương Tam Kha bị sử sách phê phán gay gắt. Nhà sử học thời Trần là Lê Văn Hưu nhận xét: "Đuổi con vua mà tự lên làm vua là tội công, nuôi con vua làm con mình mà cho thực ấp là ơn riêng. 

Đuổi Xương Ngập mà tự lên làm vua là bề tôi nghịch cướp ngôi, đối với nghĩa thì cố nhiên giết chết cũng chưa đáng tội" [Đại Việt sử ký]. Còn sử thần nhà Hậu Lê là Ngô Sỹ Liên trong sách Đại Việt sử ký toàn thư viết: "Tam Kha là kẻ gia thần, đuổi con đích của vua để cướp lấy ngôi, việc lấy Xương Văn làm con mình chẳng qua là chuyện giả cách mà thôi, ai mà biết được…".

Năm Canh Tuất [950] con nuôi của Dương Bình Vương là Ngô Xương Văn cùng các tướng Dương Cát Lợi và Đỗ Cảnh Thạc bất ngờ đem quân lật đổ ngôi vị. Tổng cộng thời gian ở trên ngai vàng của Dương Bình Vương được 6 năm.

Dương Tam Kha cướp ngôi của cháu sau khi Ngô Quyền băng hà

Sau khi phế ngôi, nghĩ tình cậu cháu, lại ít nhiều có ơn với mình nên Ngô Xương Văn không giết mà giáng Tam Kha làm Chương Dương Công, ban đất Chương Dương làm thực ấp [nay là xã Chương Dương, huyện Thường Tín, Hà Nội].

Tại đây ông dạy dân trồng trọt, chăn nuôi, khai hoang, lập lên nhiều làng xóm… Có câu đối ca tụng rằng:

Lục tải xưng vương truyền nội sử,

Thiên thu thực ấp hiển dư linh.

Nghĩa là:

Sáu năm xưng vương ngời sử sách,

Nghìn thu thực ấp rạng uy linh.

Vào năm Quý Sửu [953], Tam Kha đưa gia quyến và thuộc hạ xuống phía Đông Nam để khai khẩn vùng đất mới ở Giao Thủy [nay thuộc huyện Giao Thủy, Nam Định] và quyết định ở lại đó sinh sống, đổi tên thành Dương Tùng Khê để giấu tung tích.

Thấy dân khó khăn, Dương Tam Kha bỏ tiền túi cho dân đắp đê chống lụt, khai sông ngòi phục vụ tưới tiêu. Ông còn khuyến khích việc khai khẩn đất hoang ở Cổ Lễ hay còn gọi là Cổ Lĩnh [nay thuộc huyện Trực Ninh, Nam Định], lập ra các làng trại là Tùng Khê, Trúc Khê, Lệ Khê, Lộ Khê và Nga Khê…

Cuối đời Dương Tam Kha về sống ở quê nhà là Ràng, xã Dương Xá [nay thuộc xã Thiệu Dương, huyện Thiệu Hoá, tỉnh Thanh Hoá] và mất tại đây ngày 10 tháng 8 năm Canh Thìn [980].

Nhớ công Dương Tam Kha nên dân chúng đã lập đền thờ, tôn  làm Đương cảnh phúc thần; các triều đại sau này cũng không còn giữ cái nhìn khắt khe về ông nữa, bởi vậy đã ban nhiều sắc phong, đặt mỹ tự là Bột Hải Hoàng đế, Tùng Khê đại vương, Trung hưng tôn thần…; những đình, đền thờ phụng ông đều được chăm sóc chu đáo, hương khói mãi mãi.

Xem thêm: Chính sử đã "quên" ghi rõ công lao của những vị tướng nào trận Bạch Đằng 938?