Khóc là gì

Vì sao chúng ta rớt nước mắt?

Tôi là người hay khóc. Tôi không xấu hổ vì điều đó. Đàn ông khóc thì đã sao?

Tất nhiên tôi không khóc trong cuộc sống thật, mà chỉ khi xem phim. Tôi không thực sự hiểu nguyên nhân là do đâu, nhưng thường là do những đoạn phim nói về quan hệ giữa cha mẹ và con cái.

Giả dụ như bộ phim Field of Dreams, một câu chuyện kỳ dị trong đó nhân vật Kevin Costner đã xây một sân bóng chày giữa cánh đồng ngô chỉ bởi vì ông nghe thấy một giọng nói nào đó.

Costner nghĩ mình đã đưa tay bóng chày tai tiếng Shoeless Joe Jackson trở về từ cõi chết, thế nhưng ông lại bắt gặp bố mình thời còn trẻ. Tôi đã khóc như mưa trong những cảnh cuối phim.

Field of Dreams là một bộ phim cố tình gây xúc động cho khán giả. Thế nhưng tôi cũng khóc trong phim Star Wars: The Force Awakens. Tôi ngồi nắm tay con gái và cả hai cùng khóc. Nếu theo những định kiến của xã hội thì tôi không thể mít ướt giống như một cô bé 10 tuổi ngồi cạnh mình.

Có thực sự lạ kì khi tôi là đàn ông nhưng hay khóc không? Đó chỉ là một trong những câu hỏi mà tôi đã tìm kiếm lời giải cho chương trình 'The Curious Cases of Rutherford and Fry' của BBC Radio 4.

Cùng với Hannah, người đồng dẫn chương trình, tôi đã tìm hiểu những vấn đề khoa học đằng sau nước mắt: Liệu đàn ông có ít khóc hơn phụ nữ hay không và nếu có, vì sao? Lợi ích của việc khóc là gì? Và xét về khía cạnh tiến hoá, vì sao chúng ta lại khóc?

Theo hầu hết những nghiên cứu từng được thực hiện, phụ nữ khóc nhiều hơn đàn ông.

Nhà tâm lý học William Frey đã thực hiện một nghiên cứu vào năm 1982, trong đó cho thấy phụ nữ khóc trung bình 5,3 lần một tháng, trong khi đàn ông chỉ khóc trung bình 1,3 lần một tháng. Phụ nữ khóc trong bình 5-6 phút mỗi lần, trong khi đàn ông khóc trung bình từ 2-3 phút mỗi lần.

Nhà tâm lý học người Hà Lan Ad Vingerhoets từ Tilberg University là người được biết đến nhiều bởi những công trình nghiên cứu về nước mắt. Ông là một trong số ít những nhà nghiên cứu về đề tài nước mắt.

Tất cả các nghiên cứu của ông đều chỉ ra là nước mắt bị tác động bởi yếu tố giới tính, và điều này bắt đầu từ thời niên thiếu [trẻ sơ sinh đều khóc như nhau].

Vậy điều gì tạo ra sự khác biệt về giới tính trong hành động khóc khi trẻ em lớn lên, trở thành người trưởng thành?

Rõ ràng là các yếu tố văn hoá đóng vai trò quan trọng.

Các kết quả nghiên cứu cho thấy ở nhiều nước, người ta khóc nhiều hơn nếu như điều đó không vấp phải nhiều thành kiến trong xã hội.

Vingerhoets cũng chỉ ra rằng người ta thường khóc nhiều ở những nước giàu - có lẽ vì sự thịnh vượng cho phép con người có đủ sự tự do để thể hiện cảm xúc của mình ra bên ngoài.

Tuy nhiên ông nghĩ rằng không chỉ các yếu tố xã hội khiến đàn ông ít khóc, mà còn do testosterone nữa.

Ông cho biết những bệnh nhân được cho thuốc điều trị ung thư tuyến tiền liệt - vốn làm hạ testosterone - sẽ khóc nhiều hơn, mặc dù tình trạng mắc ung thư cũng làm họ trở nên dễ bị tổn thương hơn.

Quay trở lại chủ đề phim - có một câu nói khá dở trong Terminator, một bộ phim rất hay trong đó có cảnh nhân vật robot do Arnold Schwarzenegger thủ vai hỏi đứa bé mà nó đang bảo vệ - vốn đang khóc sau một ngày mệt mỏi: 'Tại sao cậu lại khóc?'

Câu trả lời: Chúng tôi không biết.

Nhân loại là một trong số ít những loài khóc vì cảm xúc.

Điều khá ngạc nhiên là có rất ít nghiên cứu về đề tài này.

Chúng ta không biết vì sao mình khóc khi bị đau, chúng ta không biết vì sao mình khóc khi bị chấn động về cảm xúc, hay khi cảm thấy hạnh phúc.

Vì con người là những sinh vật xã hội, nước mắt có thể là tín hiệu biểu lộ những thông điệp quan trọng về tình trạng hiện tại của tinh thần. Nhưng tất cả chỉ là giả thiết.

Một trong những nghiên cứu gần đây của Vingerhoet đã xem xét vì sao người ta cảm thấy khá hơn sau khi khóc.

Vào năm 2015, ông đã yêu cầu những người tình nguyện báo cáo về cảm xúc của mình sau khi xem một trong hai bộ phim gây xúc động.

Một phim là 'Life is Beautiful', bộ phim thắng giải Oscar nói về một người đàn ông người Do Thái vượt qua cuộc thảm sát người Do Thái thời Đức Quốc xã, với những tình tiết hài hước và cảm động. Bộ phim còn lại là 'Hachi: A Dog's Tale'.

Họ được yêu cầu điền vào một tờ khảo sát 20 phút sau khi xem xong phim. Kết quả khá rõ: Nhưng người không khóc nói họ cảm thấy cảm xúc không có gì thay đổi. Trong khi những người khóc nói họ cảm thấy tâm trạng khá hơn nhiều sau đó.

Trên chương trình radio The Curious Case of Rutherford and Fry, chúng tôi thường thực hiện những thử nghiệm nho nhỏ và tìm cách tái hiện các nghiên cứu và trả lời những câu hỏi mà thính giả gửi đến, và chúng tôi đã quyết định tái hiện lại nghiên cứu sử dụng phim ảnh.

Tôi đã phải trải qua cảnh kẹt xe trên đường M25, tôi đã bị ngất, và trong chương trình gần đây thì tôi đã phải tẩy lông sau lưng, thế nhưng tất cả những điều này không tồi tệ bằng việc bị buộc phải xem Hachi: A Dog's Tale để khóc.

Đây là đánh giá của tôi về bộ phim: Hachi là một chú chó được Richard Gere mang về nuôi. Richard Gere qua đời, Hachi tỏ ra đau buồn. Hết phim. Có lẽ Richard Gere đã cầu xin người viết kịch bản cho chết sớm để được giải phóng khỏi bộ phim này. Tôi đã không khóc vì Hachi, và tôi cũng không cảm thấy tâm trạng khá hơn. Điều này đúng theo kết quả nghiên cứu của Vingerhoet. Có lẽ tôi nên khóc.

Bản tiếng Anh bài này đã đăng trên BBC Future.

Khóc chẳng có gì là chuyện lạ kể từ khi ta chào đời tới khi rời xa cuộc sống. Có điều người ta hay nghĩ rằng khi trưởng thành phụ nữ mới rơi nước mắt chứ đàn ông "ai lại khóc".

Sự thật là một nghiên cứu tại Mỹ cho thấy, mỗi tháng trung bình phụ nữ khóc 3,5 lần, còn đàn ông cũng kém hơn chút thôi: 1,9 lần.

Điều thú vị là: con người là loài động vật duy nhất biết khóc. Bài viết này khám phá lý do tại sao chúng ta khóc và những lợi ích sức khỏe nào mà khóc lóc đem lại.

Vì sao ta khóc?

Khóc dường như là đặc sản của con người với rất nhiều loại cảm xúc

Nếu phân loại theo lợi ích thì có 3 loại nước mắt:

Nước mắt giữ ẩm : Những giọt nước mắt mà tuyến lệ liên tục âm thầm bí mật chuyển tới đôi mắt. Đó là một chất lỏng kháng khuẩn giàu protein có tác dụng giữ cho mắt ẩm mỗi khi ta nháy mắt.

Nước mắt phản xạ hay còn gọi là "nước mắt cá sấu" : Đây là những giọt nước mắt được kích hoạt bởi các chất kích thích như gió, khói hoặc hơi hành tây . Cơ thể tạo ra chúng để loại bỏ các chất gây kích ứng và bảo vệ mắt.

Nước mắt cảm xúc: Chúng ta có thể rơi nước mắt trước một loạt các cảm xúc. Đây gần như là "đặc quyền" của con người, được các nhà thơ gắn với một chữ "TÌNH" bao la. Nhưng những nhà y sinh lại vô tình mà phân tích như sau : Trong những giọt nước mắt này chứa một lượng hormone căng thẳng cao hơn các loại nước mắt khác.

Lợi ích của việc khóc lóc

Một số người, nhất là nam giới thường cố gắng kìm nén những giọt nước mắt, như là kiềm chế sự yếu đuối, nhưng khoa học chứng minh điều này có thể đồng nghĩa với việc bỏ lỡ một loạt lợi ích. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng khóc có tác dụng sau:

1. Khóc có tác dụng làm dịu

Khóc giúp ta tự xoa dịu bản thân, điều chỉnh cảm xúc của chính mình

Khóc giúp ta bình tĩnh lại, giúp giảm bớt sự đau khổ

Một nghiên cứu năm 2014, nhận thấy những tác dụng làm dịu đối với chính người khóc và điều này được lý giải là hành động khóc lóc đã kích hoạt hệ thống thần kinh phó giao cảm , có tác dụng giúp ta thư giãn.

2. Giúp ta nhận được hơi ấm từ đồng loại

Trước một người đang rơi nước mắt, mọi người thường có xu hướng tiến tới hỗ trợ, an ủi. Vẻ khóc lóc thường thu hút sự ủng hộ của mọi người xung quanh, đem đến một loạt những hành vi có tính chất gắn kết giữa cá nhân với cá nhân, giữa cá nhân với xã hội.

3. Khóc giúp giảm đau, cải thiện tâm trạng

Ngoài việc tự xoa dịu bản thân, việc rơi nước mắt vì xúc động sẽ giải phóng oxytocin và endorphin. Những chất này làm cho ta cảm thấy dễ chịu và làm dịu nỗi đau cả về thể chất lẫn tinh thần. Bằng cách này, khóc có thể giúp giảm đau và thúc đẩy cảm giác hạnh phúc, giúp cải thiện tâm trạng. Đây là lý do tại sao chúng thường được gọi hormone hạnh phúc.

Khóc lóc có thể giúp cải thiện tâm trạng sau đó

4. Khóc giải phóng độc tố và giảm stress

Nước mắt có thể cuốn trôi buồn phiền thì cũng có thể tẩy rửa cơ thể ta bớt đi những độc tố liên quan tới stress. Nghiên cứu cũng cho thấy những giọt nước mắt đau buồn có chứa một số hormone căng thẳng và các chất hóa học khác. Các nhà nghiên cứu tin rằng khóc có thể làm giảm mức độ của các chất này trong cơ thể, do đó có thể làm giảm căng thẳng.

5. Khóc hỗ trợ giấc ngủ ngon

Một nghiên cứu nhỏ vào năm 2015 cho thấy rằng khóc có thể giúp trẻ ngủ ngon hơn. Việc khóc có tác dụng cải thiện giấc ngủ ở người lớn hay không vẫn chưa được nghiên cứu. Tuy nhiên, tác dụng xoa dịu, cải thiện tâm trạng và giảm đau của việc khóc lóc có thể giúp đi vào giấc ngủ dễ dàng hơn kể cả với một người trưởng thành.

6. Khóc giúp chống vi khuẩn

Khóc giúp tiêu diệt vi khuẩn và giữ cho mắt sạch vì nước mắt chứa một chất gọi là lysozyme. Trong phòng thí nghiệm , lysozyme có đặc tính kháng khuẩn mạnh mẽ đến mức nó thậm chí có thể chống lại các tác nhân gây khủng bố sinh học, như bệnh than chẳng hạn .

7. Khóc giúp cải thiện thị lực

Nước mắt cơ bản tiết ra mỗi khi ta chớp mắt, giúp giữ ẩm cho mắt và ngăn ngừa khô mắt, ảnh hưởng đến thị lực.

Khóc lóc ở mức nào cần đến gặp bác sĩ?

Khóc có một số lợi ích cho sức khỏe, nhưng khóc thường xuyên có thể là dấu hiệu của bệnh trầm cảm. Một người có thể bị trầm cảm nếu :

- Khóc lóc rất thường xuyên

- Khóc mà không có lý do rõ ràng

- Khóc lóc nhiều tới mức ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày

- Khóc lóc trở nên mất kiểm soát

Kèm theo các dấu hiệu trầm cảm khác bao gồm:

- Khó tập trung, ghi nhớ mọi thứ hoặc đưa ra quyết định

- Cảm thấy mệt mỏi hoặc không có năng lượng

- Cảm thấy tội lỗi, vô giá trị hoặc bất lực

- Cảm thấy bi quan hoặc tuyệt vọng

- Khó ngủ hoặc ngủ quá nhiều

- Cảm thấy cáu kỉnh hoặc bồn chồn

- Không quan tâm tới những thứ đã từng yêu thích

- Ăn quá nhiều hoặc ăn ít đi, chán ăn

- Đau nhức không rõ nguyên nhân, hoặc chuột rút

- Các vấn đề tiêu hóa không cải thiện khi điều trị

- Lo lắng dai dẳng

- Có ý nghĩ tự tử hoặc ý nghĩ tự làm hại bản thân

Nếu bạn hay người quen, người thân, bạn bè của bạn có các triệu chứng này thì nên nói chuyện với bác sĩ. Lúc này, khóc lại là một dấu hiệu nguy cơ mất rồi.

Xem thêm video được quan tâm:

Video liên quan