Hội đồng nhà trường gồm những ai

Hội đồng trường là bộ phận thực hiện và đề ra kế hoạch hoạt động cho Trường và những hướng phát triển tốt nhất cho trường học phù hợp với học sinh theo từng lứa tuổi khác nhau. Trong bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ trình bày về Hội đồng trường theo quy định của pháp luật.

- Luật Giáo dục số 43/2019/QH14 ngày 14 tháng 6 năm 2019 sau đây gọi là Luật Giáo dục năm 2019.

- Nghị định số 46/2017/NĐ-CP ngày 21 tháng 4 năm 2017 của Chính phủ quy định về điều kiện đầu tư và hoạt động trong lĩnh vực giáo dục.

Hội đồng trường hiểu là tổ chức quản trị, đại diện quyền sở hữu của Trường; Hội đồng trường chịu trách nhiệm quyết định về phương hướng hoạt động, huy động nguồn lực cho Trường; thực hiện giám sát các hoạt động của Trường, gắn Trường với cộng đồng và xã hội, bảo đảm thực hiện các mục tiêu giáo dục và quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của Trường theo quy định của pháp luật. Hội đồng trường được quy định cụ thể tại Điều 55 Luật Giáo dục 2019.

Khoản 1 Điều 55 Luật Giáo dục 2019 quy định hội đồng trường của trường công lập như sau:

1. Hội đồng trường của trường công lập là tổ chức quản trị nhà trường, thực hiện quyền đại diện sở hữu của nhà trường, các bên có lợi ích liên quan và được quy định như sau:

a] Hội đồng trường đối với nhà trẻ, trường mẫu giáo, trường mầm non, cơ sở giáo dục phổ thông quyết định về phương hướng hoạt động của nhà trường, huy động và giám sát việc sử dụng các nguồn lực dành cho nhà trường, gắn nhà trường với cộng đồng và xã hội, bảo đảm thực hiện mục tiêu giáo dục.

Thành phần hội đồng trường đối với nhà trẻ, trường mẫu giáo, trường mầm non, cơ sở giáo dục phổ thông gồm bí thư cấp ủy, hiệu trưởng, chủ tịch Công đoàn, bí thư Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, đại diện tổ chuyên môn, đại diện tổ văn phòng, đại diện chính quyền địa phương, ban đại diện cha mẹ học sinh và đại diện học sinh đối với trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông;

b] Hội đồng trường đối với cơ sở giáo dục nghề nghiệp thực hiện theo quy định của Luật Giáo dục nghề nghiệp;

c] Hội đồng trường đối với cơ sở giáo dục đại học thực hiện theo quy định của Luật Giáo dục đại học.

Nhận thấy rằng, Trường công lập do Nhà nước đầu tư, bảo đảm điều kiện hoạt động và đại diện chủ sở hữu; trường công lập là trường học trực thuộc của Nhà nước Trung ương hoặc địa phương, đây là hình thức trường học được xây dựng và thành lập đều được dựa vào những dự án đầu tư kinh tế của Nhà nước, Trung ương hoặc Địa phương. Vì vậy, hội đồng trường công lập được quy định theo các cấp học khác nhau nhằm thực hiện cụ thể mục tiêu, trách nhiệm và chức nắng đã đề ra theo kế hoạch.

Khoản 2 Điều 55 Luật Giáo dục 2019 quy định hội đồng trường của nhà trẻ, trường mẫu giáo, trường mầm non dân lập như sau:

“ 2. Hội đồng trường của nhà trẻ, trường mẫu giáo, trường mầm non dân lập là tổ chức thực hiện quyền đại diện sở hữu của nhà trường do cộng đồng dân cư thành lập trường đề cử; chịu trách nhiệm quyết định phương hướng hoạt động, quy hoạch, kế hoạch phát triển, tổ chức, nhân sự, tài chính, tài sản, bảo đảm thực hiện mục tiêu giáo dục, phù hợp với quy định của pháp luật.

Thành phần hội đồng trường gồm đại diện cộng đồng dân cư, đại diện chính quyền địa phương cấp xã và người góp vốn xây dựng, duy trì hoạt động của nhà trường.”

Cộng đồng dân cư bao gồm cộng đồng người Việt Nam sinh sống trên cùng địa bàn thôn, làng, ấp, bản, buôn, bon, phum, sóc, tổ dân phố, điểm dân cư tương tự và có cùng phong tục, tập quán. Đại diện cộng đồng dân cư có thể hiểu là người thay mặt cộng đồng dân cư tham gia vào các quan hệ liên quan đến công đồng dân cư của mình.

Trường dân lập do cộng đồng dân cư ở cơ sở gồm tổ chức và cá nhân tại thôn, ấp, bản, làng, buôn, phum, sóc, xã, phường, thị trấn đầu tư xây dựng cơ sở vật chất và bảo đảm điều kiện hoạt động. Theo quy định nêu trên hội đồng trường của nhà trẻ, trường mẫu giáo, trường mầm non dân lập thực hiện chức năng của mình trong các hoạt động của cấp học đó là lứa tuổi đi nhà trẻ, lớp mẫu giáo và mầm non.

Phần tiếp theo, chúng tôi sẽ trình bày về hội đồng trường của trường tư thục và thủ tục thành lập, cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn của hội đồng trường đối với nhà trẻ, trường mẫu giáo, trường mầm non, cơ sở giáo dục phổ thông. Xem phần 2 tại: Hội đồng trường được quy định như thế nào? [ Phần 2]

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật Giáo dục

Luật Hoàng Anh

“Chúng tôi đã thành lập Hội đồng trường từ những năm học trước, tôi thấy mọi hoạt động của hội đồng này diễn ra gần giống như chức năng của hội đồng liên tịch, chỉ khác là phải làm thêm một bộ sổ sách, hồ sơ tài liệu.

Thành phần Hội đồng trường của trường chúng tôi hiện nay gồm ban giám hiệu, chủ tịch công đoàn, tổ trưởng chuyên môn, 1 đại diện của cha mẹ học sinh, 1 đại diện của chính quyền địa phương, 1 đại diện của học sinh. Mọi người hàng ngày vẫn hoạt động chuyên môn theo công việc của mình, khi nào cần thì sẽ triệu tập để họp.

Trong khi đó ở hội đồng liên tịch gồm các thành phần như ban giám hiệu, chủ tịch công đoàn, 5 tổ trưởng chuyên môn, giáo viên tổng phụ trách, kế toán. Không có đại diện địa phương, đại diện học sinh và phụ huynh.

Hiện tại, chúng tôi chưa có nguồn kinh phí hỗ trợ cho Hội đồng trường và mọi người đều làm trên tinh thần tự nguyện, mỗi năm họp 3 lần vào đầu năm học, cuối học kì 1 và kết thúc năm học” đó là ý kiến của Thạc sĩ Quản lí Giáo dục Nguyễn Thị Thuần – Bí thư chi bộ, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Cổ Loa [Đông Anh, Hà Nội] khi chia sẻ với Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam.

Theo cô Thuần: “Theo tôi, mọi quyết định của Hội đồng trường cũng không chi phối nhiều tới phương hướng hoạt động của nhà trường, bởi thành phần cũng gần như Liên tịch của nhà trường.

Tuy nhiên Hội đồng trường có sự phối, kết hợp tốt hơn bởi có đại diện cha mẹ học sinh, học sinh và chính quyền địa phương. Hiện tại, nếu có vấn đề gì, chúng tôi sẽ báo cáo với chính quyền địa phương và đều nhận được sự hỗ trợ rất nhiệt tình, tất cả mọi công việc liên quan đến giáo dục đều được chính quyền địa phương rất quan tâm hỗ trợ, từ các hoạt động hè, hoạt động ngoài giờ học,… đều được chỉ đạo sát sao".

Cũng theo cô Thuần: "Trước khi có Hội đồng trường thì mọi hoạt động thường xuyên của nhà trường cũng vẫn nhận được sự quan tâm, đồng hành của chính quyền địa phương và đại diện cha mẹ học sinh. Điều này cho thấy không có sự khác biệt nhiều trong hoạt động của Hội đồng trường nếu không muốn nói là chức năng khá chồng chéo.

Còn việc có đại diện học sinh tham gia vào Hội đồng trường, khi họp bàn thì các em nghe chứ hoàn toàn không thể quyết định một vấn đề gì bởi các em chỉ là một thành viên. Tuy nhiên, các em có quyền tham gia phát biểu những đề xuất của học sinh, lúc này Hội đồng trường lắng nghe, với những đề xuất tốt, hợp lí thì đáp ứng nhưng trong phạm vi điều kiện cho phép. Mọi việc được quyết trong tập thể Hội đồng trường sẽ theo số đông.

Theo trình tự, ban giám hiệu nhà trường sẽ đề ra phương hướng, mục tiêu phát triển nhà trường và những việc này sẽ được họp trước thông qua khi Hội đồng giáo dục nhà trường họp, mọi người sẽ cùng bàn và quyết. Rồi vẫn những nội dung đó sẽ được họp bàn với Hội đồng trường, lúc này nếu có ý kiến hay hơn thì nhà trường sẽ theo, còn nếu không có ý kiến gì thì mọi việc sẽ theo liên tịch nhà trường.

Thông thường, mọi việc khi đã được ban giám hiệu, liên tịch nhà trường bàn và quyết thì khi họp vấn đề đó với Hội đồng trường đều nhận được sự ủng hộ, như vậy có thể nói những định hướng mà liên tịch hội đồng giáo dục nhà trường là chuẩn. Nhưng theo tôi có Hội đồng trường cũng tốt, đây là nơi phụ huynh, học sinh có quyền tham gia đóng góp ý kiến, cũng như đề xuất tâm tư, nguyện vọng, như vậy cũng bài bản hơn. Còn nếu liên tịch thì chỉ có quyết định của riêng các thầy cô mà thôi”.

Người hiệu trưởng phải có tinh thần cầu thị

Cũng về vấn đề này, nhà giáo Nguyễn Thị Nhiếp – Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Yên Hòa [Cầu Giấy, Hà Nội] cho rằng: “Chức năng hoạt động của Hội đồng trường cũng giống như hoạt động của hội đồng liên tịch.

Chỉ khác là Hội đồng trường được quy định rất rõ trong thông tư, chính danh và phân quyền rõ ràng cho các thành phần tham gia, thời hạn, nhiệm kì,…

Theo tôi, khi quy định rõ như vậy thì điều đầu tiên người lãnh đạo nhà trường sẽ phải sử dụng quyền của Hội đồng trường, dựa vào đó để xây dựng những chiến lược phát triển, mục tiêu nhà trường cần đạt được, những việc to nhất trong mỗi nhà trường cần phải được Hội đồng này thông qua. Mặc dù đã được thông qua nhưng sau mỗi năm học cũng cần được rà soát lại những định hướng đó, hoặc thay đổi mục tiêu thì cũng cần phải được thông qua Hội đồng trường.

Có thể nói, trong một cơ sở giáo dục thì Hội đồng trường có quyền to nhất. Nó thiết thực và có hiệu quả nếu như người lãnh đạo nhà trường biết vận dụng và phát huy. Nhưng có lẽ suốt một thời gian dài chúng ta quen với liên tịch, hơn nữa “văn hóa” trong mỗi nhà trường cũng chưa được khai thác hết.

Ví dụ: Thành phần Hội đồng trường có đại diện phụ huynh học sinh, có học sinh khi 2 thành phần này góp ý nếu được tiếp thu sẽ giúp lãnh đạo nhà trường có phương án điều chỉnh lại về công tác quản lí.

Nếu nói có Hội đồng trường có tốt không thì tôi thấy rất tốt, nhưng mỗi nhà trường đã phát huy, khai thác hết vai trò của các thành phần trong Hội đồng trường hay chưa thì đó mới là câu chuyện đáng phải bàn”.

Hội đồng trường có học sinh và phụ huynh chỉ là hình thức?

Theo cô Nhiếp: “Tôi không đồng ý với ý kiến của một số người cho rằng thành phần trong Hội đồng trường có học sinh chỉ là hình thức bởi lãnh đạo nhà trường nên hỏi học sinh: Các em thấy kế hoạch của các thầy cô đang triển khai thế nào, có chỗ nào thấy chưa hợp lí? Theo tôi quan trọng là cách thầy cô đặt vấn đề, làm sao để học sinh thấy tin tưởng và dám nói ra hết.

Bản thân tôi cũng đã làm rất nhiều buổi đối thoại trực tiếp với học sinh trong nhà trường, đây là dịp học sinh nói ra những tâm tư, nguyện vọng, và vượt lên tất cả là lãnh đạo nhà trường phải lắng nghe những điều học sinh nói, nhiều lúc các thầy cô cứ nghĩ là mình đúng hết, nhưng không phải như vậy. Khi nghe học sinh nói mới thấy mình phải điều chỉnh cái này, cái kia chứ không phải lúc nào mình cũng đúng.

Hội đồng trường là ý tưởng hay và thế giới họ đã làm như vậy, chỉ khác ở chỗ văn hóa ở các nước sẽ cởi mở hơn, học sinh được quyền phản biện lại thầy cô, còn ở mình nếu như người hiệu trưởng nhà trường, các thầy cô “khó khăn” sẽ không cho học sinh được ý kiến.

Điều này thuộc về văn hóa, bản thân phụ huynh học sinh nhiều khi rất ngại góp ý với nhà trường, nhưng nếu người hiệu trưởng cởi mở, lúc này cha mẹ học sinh sẽ góp ý, về cơ bản thì hầu như họ đều góp ý xây dựng nhà trường".

Trên tinh thần cầu thị, cô Nhiếp rất mong mời được những phụ huynh học sinh có tính chất phản biện vào tham gia Hội đồng trường.

Tuy nhiên, cô Nhiếp băn khoăn về nhiệm kỳ của Hội đồng trường là 5 năm trong khi đại diện học sinh, phụ huynh được lựa chọn từ lớp 10 thì cùng lắm cũng chỉ hoạt động được 3 năm.

Tùng Dương