Các rối loạn gây suy giảm chức năng thần kinh tự chủ có thể bắt nguồn từ hệ thần kinh trung ương hoặc ngoại biên và có thể là nguyên phát hoặc thứ phát sau các bệnh lý khác.
Các nguyên nhân phổ biến nhất của suy giảm thần kinh tự động là
Các nguyên nhân khác bao gồm
Trắc nghiệm: Đơn vị cấu tạo nên hệ thần kinh là?
A. Hạch thần kinh.
B. Dây thần kinh.
C. Cúc xináp.
D. Noron.
Trả lời:
Đáp án đúng:D. Noron.
Hãy cùng Top lời giải tìm hiểu thêm về Hệ thần kinh nhé!
1. Hệ thần kinh là gì?
- Hệ thần kinhlà một hệ cơ quan phân hóa cao nhất trongcơ thể người, ở dưới dạng ống và mạng lưới đi khắp cơ thể, được cấu tạo bởi một loạimôchuyên biệt làmô thần kinh, gồm cáctế bào thần kinh-nơ-ronvà cáctế bào thần kinh đệm[thần kinh giao]. Cũng chính cácnơ-ronđã tạo ra hai thành phần cơ bản củanão,tủy sốngvàhạch thần kinhlàchất xámvàchất trắng. Về mặt cấu tạo, hệ thần kinh được chia ra làm 2 bộ phận làbộ phận trung ương[não,tủy sống] vàbộ phận ngoại biên[các dây thần kinh,hạch thần kinh], trong đó bộ phận trung ương giữ vai trò chủ đạo. Về chức năng, hệ thần kinh được chia thànhhệ thần kinh vận động[điều khiểncơ,xương] vàhệ thần kinh sinh dưỡng[hệ thần kinh thực vật]. Hệ thần kinh sinh dưỡng lại gồm 2 phân hệ làphân hệ giao cảmvàphân hệ đối giao cảm.Hoạt động thần kinh cấp caoở người hình thành nên nhiều cácphản xạ được tập quen[PXĐTQ] rất phức tạp mà khôngsinh vậtnào có được. Vì vậy, việc "vệ sinh" hệ thần kinh có cơ sởkhoa họclà cần thiết để hệ thần kinh luôn đạt chất lượng hoạt động cao.
2. Các bộ phận của hệ thần kinh
a. Bộ phận trung ương
- Bộ phận trung ươnggồm có:nãonằm tronghộp sọ, gồmđại não[córãnhchia thành haibán cầu đại não],gian não,tiểu nãovàtrụ não;tủy sốngnằm trong ốngxương sống. Phía ngoàitủy sốngvàbộ nãocó chung một màng bọc được gọi là màng não – tủy. Màng não – tủy gồm 3 lớp:màng cứng,màng nhệnvàmàng mềm.Màng cứnglà một màng dày và dai, nằm ở ngoài cùng, có nhiệm vụ bảo vệnão,tủy sống; ở bộ não, màng cứng nằm sát vớikhối xương sọ, còn ở tủy sống nó nằm cáchống xương sốngbởi một lớpmỡ mỏng.Màng nhệnlà một màng liên kết nằm ở phía trong màng cứng, sát màng nuôi. Màng này có nhữngkhoangchứa mộtchất dịchtrong suốt gọi làdịch não – tủy; nhờ dịch não – tủy màbộ não vàtủy sốngđược bảo vệ khỏi nhữngchấn thươngmạnh gây hại. Trong cùng,màng mềmcũng là mộtmàng liên kết nhưng rất mỏng, bên trong có nhiều mạch máuđến nuôimô thần kinh.
- Trongbộ nãovàtủy sốngngười ta phân biệt 2 thành phần cấu tạo chung của chúng là:chất xámvàchất trắng.
+ Chất xámdothânvà cácsợi nhánhcó màu nâu xám đặc trưng của cácnơ-rontạo nên. Ởbộ não,chất xámlàm thành lớpvỏ nãobao phía ngoài, còn ởtủy sốnglàm thành một dải liên tục ở phía trong, hoặc thành từng vùng rải rác [cácnhân não] trongtrụ não, đều là nhữngtrung khu thần kinhquan trọng.
+ Chất trắngdosợi trụccủa những nơ-ron cóbao mi-ê-lintạo nên, làm thành nhữngđường thần kinhnối các miền củavỏ nãovới nhau và với cáctrung khu thần kinhở các phần khác của thânnãovàtủy sống. Những sợi trục đi từ trongchất trắngra khỏi bộ phận trung ương làm thành 43dây thần kinh não – tủy.
+ Các dây thần kinh não – tủy:gồm 12 đôidây thần kinh não, xuất phát từtrụ nãovà tỏa ra khắp các cơ quan ởmặt,cổ [riêngdây thần kinh Xcòn gọi làdây phế vịphân nhánh đến tận các cơ quan ởkhoang ngực,khoang bụng]; và 31 đôi dây thần kinh tủyxuất phất từtủy sốngphân bố ra tận các cơ quan ởthân,cổvàcác chi.
+ Các hạch thần kinhlà nhữngkhối nơ-ronnằm ngoài phầnthần kinh trung ương. Tất cả cáchạch thần kinhđều thuộc phầnthần kinh ngoại biêncủahệ thần kinh sinh dưỡng. Chúng có thể nằm ở xa hoặc ngay bên cạnh một sốcơ quan. Trong số hạch này có 2chuỗi hạchnằm hai bêncột sốngvà một hạch lớn nằm trong khoang bụng [gọi làhạch mặt trời].
b. Bộ phận ngoại biên
- Các dây thần kinh não – tủy:gồm 12 đôidây thần kinh não, xuất phát từtrụ nãovà tỏa ra khắp các cơ quan ởmặt, cổ[riêngdây thần kinh Xcòn gọi làdây phế vịphân nhánh đến tận các cơ quan ởkhoang ngực,khoang bụng]; và 31 đôidây thần kinh tủyxuất phất từtủy sốngphân bố ra tận các cơ quan ởthân,cổvàcác chi.
- Các hạch thần kinhlà nhữngkhối nơ-ronnằm ngoài phầnthần kinh trung ương. Tất cả cáchạch thần kinhđều thuộc phầnthần kinh ngoại biêncủahệ thần kinh sinh dưỡng. Chúng có thể nằm ở xa hoặc ngay bên cạnh một sốcơ quan. Trong số hạch này có 2chuỗi hạchnằm hai bêncột sốngvà một hạch lớn nằm trong khoang bụng [gọi làhạch mặt trời].
3. Hệ thần kinh hoạt động như thế nào?
- Thông điệp truyền đi trong dây thần kinh được gửi qua hàng tỷ tế bào được gọi là tế bào thần kinh. Khoảng trống giữa các tế bào này được gọi là khớp thần kinh.
- Các tế bào được liên kết với nhau thông qua các chất hóa học được gọi là chất dẫn truyền thần kinh di chuyển qua các khớp thần kinh đến tế bào thần kinh tiếp theo. Các loại chất dẫn truyền thần kinh phải kể đến như làdopaminevà serotonin.
- Quá trình này tiếp tục cho đến khi tín hiệu được thông báo đến đúng nơi. Một số thông điệp được truyền đi với tốc độ hơn 200 dặm một giờ.
- Đây cũng là cách các tín hiệu từ cơ thể bạn chuyển phản hồi tới não và tủy sống. Ví dụ, nếu bạn dẫm phải thứ gì đó sắc nhọn, các dây thần kinh ở bàn chân sẽ gửi một thông điệp từ nơ-ron này đến nơ-ron thần kinh trung ương rằng: đau quá . Não và tủy sống phản hồi bằng một thông điệp đến bàn chân, lúc này bạn sẽ rút chân ra.
4. Làm thế nào để có một hệ thống thần kinh khỏe?
- Cũng giống như các bộ phận khác của cơ thể, não của bạn cần ngủ để nghỉ ngơi và sửa chữa, vì vậy một lịch trình ngủ đều đặn.
- Một chế độ ăn uống cân bằng lành mạnh có đầy đủ thực phẩm giàu axit béoomega-3cũng rất quan trọng. Chúng bao gồm các loại cá béo như cá hồi, cá ngừ albacore, cá thu, cá trích.
- Căng thẳng cũng có thể ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh, những cách để quản lý căng thẳng có thể kể đến như:
+ Tập thể dục thường xuyên
+ Cho phép bản thân nghỉ ngơi
+ Dành thời gian chất lượng với gia đình và bạn bè
+ Thiền hoặc thực tập chánh niệm với yoga hoặc các hoạt động khác.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Huỳnh An Thiên - Bác sĩ Nội thần kinh - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
Các sợi dây thần kinh mang các thông điệp chuyển qua lại giữa cơ thể và não bộ. Hệ thần kinh gồm có hai phần là não và tủy sống của bạn tạo nên hệ thống thần kinh trung ương, các dây thần kinh trong phần còn lại của cơ thể tạo nên hệ thống thần kinh ngoại biên của bạn.
Tất cả mọi thứ của cơ thể được kết nối theo cách nào đó với hệ thống thần kinh. Hệ thần kinh mách bảo trái tim đập, điều khiển phổi thở, kiểm soát sự di chuyển của cơ thể, cách suy nghĩ và học hỏi. Nó cũng kiểm soát các giác quan và ký ức của cơ thể.
Các thông điệp trong dây thần kinh được truyền qua hàng tỷ tế bào thần kinh được nối với nhau bằng các khớp thần kinh. Thông tin thông qua các chất dẫn truyền thần kinh di chuyển qua các khớp thần kinh đến tế bào thần kinh tiếp theo. Dopamine và serotonin là các loại chất dẫn truyền thần kinh. Quá trình này diễn ra liên tục cho đến khi tin nhắn đến đúng nơi. Một số thông điệp di chuyển nhanh hơn 200 dặm một giờ.
Đây cũng là cách các thông điệp nhận được từ cơ thể của gửi trở lại não và tủy sống. Ví dụ, nếu bạn giẫm phải thứ gì đó sắc nhọn, các dây thần kinh ở chân sẽ gửi một thông điệp từ nơ-ron đến nơ-ron đến hệ thần kinh trung ương của bạn. Não và tủy sống của bạn lập tức phản ứng với một thông điệp đến bàn chân và nhấc chân của bạn ra khỏi vật sắc nhọn.
Tế bào thần kinh
Hệ thống thần kinh có rất nhiều lớp bảo vệ. Não được bảo vệ bởi hộp sọ, tủy sống của bạn được bảo vệ bởi các xương nhỏ trong cột sống [đốt sống] và lớp phủ mỏng [màng]. Tất cả đều được đệm bởi một chất lỏng trong suốt gọi là dịch não tủy. Tuy nhiên, mọi thứ có thể đi sai với hệ thống thần kinh giống như bất kỳ bộ phận nào khác trên cơ thể. Khi một rối loạn làm hỏng nó, điều đó ảnh hưởng đến giao tiếp giữa não, tủy sống và cơ thể. Những rối loạn này bao gồm:
Đột quỵ, thiếu máu não là yếu tố ảnh hưởng đến hệ thần kinh con người
Cũng giống như các bộ phận khác của cơ thể, não của bạn cần ngủ để nghỉ ngơi và sửa chữa, vì vậy một lịch trình ngủ đều đặn.
Một chế độ ăn uống cân bằng lành mạnh có đầy đủ thực phẩm giàu axit béo omega-3 cũng rất quan trọng. Chúng bao gồm các loại cá béo như cá hồi, cá ngừ albacore, cá thu, cá trích.
Căng thẳng cũng có thể ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh, những cách để quản lý căng thẳng có thể kể đến như:
- Tập thể dục thường xuyên
- Cho phép bản thân nghỉ ngơi
- Dành thời gian chất lượng với gia đình và bạn bè
- Thiền hoặc thực tập chánh niệm với yoga hoặc các hoạt động khác.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để được giảm ngay 20% phí khám bệnh lần đầu trên toàn hệ thống Vinmec [áp dụng từ 1/8 - 30/9/2022]. Quý khách cũng có thể quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn tư vấn từ xa qua video với các bác sĩ Vinmec mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Bài viết tham khảo nguồn: Mayoclinic.org, Webmd.com
Đường ảnh hưởng tới não chúng ta như thế nào
XEM THÊM: