Đề bài
Rút gọn rồi quy đồng mẫu các phân số:
a] \[\displaystyle {{ - 15} \over {90}},{{120} \over {600}},{{ - 75} \over {150}};\]
b] \[\displaystyle {{54} \over { - 90}},{{ - 180} \over {288}},{{60} \over { - 135}}\]
Video hướng dẫn giải
Phương pháp giải - Xem chi tiết
Quy tắc rút gọn một phân số, ta chia cả tử và mẫu của phân số cho một ước chung [khác 1 và -1] của chúng.
Quy tắc quy đồng mẫu nhiểu phân số:
Muốn quy đồng mẫu nhiều phân số với mẫu dương ta làm như sau:
Bước 1: Tìm bội chung của các mẫu [thường là BCNN] để làm mẫu chung.
Bước 2: Tìm thừa số phụ của mỗi mẫu [bằng cách chia mẫu chung cho từng mẫu].
Bước 3: Nhân cả tử và mẫu của mỗi phân số với thừa số phụ tương ứng.
Lời giải chi tiết
a] \[ \displaystyle{{ - 15} \over {90}},{{120} \over {600}},{{ - 75} \over {150}};\]
Rút gọn:
\[ \displaystyle\begin{array}{l}
\dfrac{{ - 15}}{{90}} = \dfrac{{ - 15:15}}{{90:15}} = \dfrac{{ - 1}}{6};\\
\dfrac{{120}}{{600}} = \dfrac{{120:120}}{{600:120}} = \dfrac{1}{5};\\
\dfrac{{ - 75}}{{150}} = \dfrac{{ - 75:75}}{{150:75}} = \dfrac{{ - 1}}{2}
\end{array}\]
Từ đó ta đi quy đồng 3 phân số sau: \[ \displaystyle\dfrac{{ - 1}}{6};\dfrac{1}{5};\dfrac{{ - 1}}{2}\]
BCNN[6,5,2] = 30
Thừa số phụ thứ nhất là: 30: 6 = 5
Thừa số phụ thứ hai là: 30 : 5 = 6
Thừa số phụ thứ ba là: 30 : 2 = 15
Quy đồng mẫu ta được:
\[ \displaystyle\eqalign{
& {{ - 1} \over 6} = {{\left[ { - 1} \right].5} \over {6.5}} = {{ - 5} \over {30}} \cr
& {1 \over 5} = {{1.6} \over {5.6}} = {6 \over {30}} \cr
& {{ - 1} \over 2} = {{\left[ { - 1} \right].15} \over {2.15}} = {{ - 15} \over {30}} \cr} \]
b] \[ \displaystyle{{54} \over { - 90}},{{ - 180} \over {288}},{{60} \over { - 135}}\]
Rút gọn
\[ \displaystyle\begin{array}{l}
\dfrac{{54}}{{ - 90}} = \dfrac{{54:\left[ { - 18} \right]}}{{ - 90:\left[ { - 18} \right]}} = \dfrac{{ - 3}}{5};\\
\dfrac{{ - 180}}{{288}} = \dfrac{{ - 180:36}}{{288:36}} = \dfrac{{ - 5}}{8};\\
\dfrac{{ 60}}{{-135}} = \dfrac{{ 60:[-15]}}{{-135:[-15]}} = \dfrac{{ - 4}}{9}
\end{array}\]
Khi đó ta đi quy đồng mẫu các phân số mới sau: \[ \displaystyle\dfrac{{ - 3}}{5};\dfrac{{ - 5}}{8};\dfrac{{ - 4}}{9}.\]
BCNN[5,8,9] = 360
Thừa số phụ thứ nhất là: 360: 5 = 72
Thừa số phụ thứ hai là: 360 : 8 = 45
Thừa số phụ thứ ba là: 360 : 9 = 40
Quy đồng mẫu ta được:
\[ \displaystyle\eqalign{
& {-3 \over 5} = {{[-3].72} \over {5.72}} = {{-216} \over {360}} \cr
& {{ - 5} \over 8} = {{\left[ { - 5} \right].45} \over {8.45}} = {{ - 225} \over {360}} \cr
& {{ - 4} \over 9} = {{\left[ { - 4} \right].40} \over {9.40}} = {{ - 160} \over {360}} \cr} \]