Triết học là bộ môn nghiên cứu về những vấn đề chung và cơ bản của con người, thế giới quan và vị trí của con người trong thế giới quan, những vấn đề có kết nối với chân lý, sự tồn tại, kiến thức, giá trị, quy luật, ý thức, và ngôn ngữ. Triết học là môn học chung của các trường đại học, cao đẳng hiện nay. Vậy Vai trò của triết học đối với sinh viên như thế nào? Bài viết sẽ có những chia sẻ giúp Quý độc giả hiểu hơn về vấn đề này:
Sinh viên ở những thời đại khác
nhau và ở những nước khác nhau đều thường đi tiên phong trong những trào lưu và những tiến trình chính trị. Triết học đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành thế giới quan, phương pháp luận, nhân sinh quan, mạng lưới hệ thống giá trị văn hóa truyền thống nhân văn cho sinh viên, nó như “ la bàn ” giúp họ khuynh hướng tính tích cực xã hội và chính trị của mình vào mục tiêu thiết kế xây dựng, phát minh sáng tạo .
Triết học đem lại cho sinh viên tri thức về những mối quan hệ xã hội, về
thực chất, công dụng của nhà nước và của pháp lý, về mục tiêu sống sót của con người, về cái thiện và cái ác, về mối quan hệ giữa cá thể với nhà nước và xã hội, về tự do và nghĩa vụ và trách nhiệm. Vì vậy, triết học có vai trò quan trọng trong quy trình hình thành và tăng trưởng nhân cách sinh viên .
Sinh viên Việt Nam hiện nay là một bộ phận thanh niên đã được tuyển chọn qua các kỳ thi quốc gia và được đào tạo trong các trường đại học, cao đẳng. Họ là lớp người đang trưởng thành, đang chuẩn bị hành trang nghề nghiệp cần thiết và chín muồi về nhân cách. Là bộ phận dân cư có tuổi đời trẻ chủ yếu khoảng từ 18 – 23, sinh viên được xã hội đào tạo theo hệ thống cơ bản để trở thành những nhà quản lý xã hội, lực lượng sản xuất hiện đại và quan trọng trong tương lai.
Khi nghiên cứu và điều tra tính quy luật của sự hình thành nhân cách, nhân cách sinh viên, tất cả chúng ta thấy rằng nhân cách chỉ được hình thành và tăng trưởng cùng với quy trình giáo dục và tự giáo dục, quy
trình tiếp xúc, quy trình hoạt động giải trí thực tiễn thể hiện những “ phẩm chất người ” của mỗi con người .. ; trong đó, giáo dục giữ vai trò chủ yếu. Giáo dục đào tạo triết học Mác – Lênin cho sinh viên là một yếu tố hợp thành quan trọng của nền giáo dục ĐH nước ta hướng đến việc thiết kế xây dựng những thế hệ sinh viên có nhân cách trong sáng, có lập trường tư tưởng chính trị vững vàng, phân phối yên cầu ngày càng cao của quy trình hội nhập và tăng trưởng quốc gia. Cơ sở để chứng minh và
khẳng định điều đó là :
Thứ nhất, giáo dục triết học Mác – Lênin trong trường ĐH nhằm mục đích góp thêm phần hình thành thế giới quan khoa học trong nhân cách sinh viên Nước Ta .
Giáo dục đào tạo triết học Mác – Lênin trước hết là giáo dục những nguyên tắc, phạm trù cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin nhằm mục đích thiết kế xây dựng lập trường quốc tế quan cho sinh viên. Đó chính là thế giới quan duy vật biện chứng – nền tảng để sinh viên nhận thức và tiếp thu những nguyên tắc, quy luật
khác. Thế giới quan là hàng loạt mạng lưới hệ thống tri thức, những ý niệm của con người về quốc tế và về vị trí của chính con người trong quốc tế đó. Là một mạng lưới hệ thống tri thức, ý niệm về quốc tế nhưng thế giới quan được hiểu là hiệu quả của quy trình nhận thức đặc trưng của con người, chứ không phải là phép cộng giản đơn tổng số những tri thức khoa học cụ thể .
Việc giáo dục triết học Mác – Lênin trong những trường ĐH có vị trí đặc biệt quan trọng quan trọng đối với quy trình hình
thành và tăng trưởng thế giới quan khoa học – thế giới quan duy vật biện chứng của sinh viên. Bởi lẽ, triết học Mác – Lênin nghiên cứu và điều tra những quy luật chung nhất của tự nhiên, xã hội và tư duy, nó phân phối cho con người một cách nhìn khoa học đối với hiện thực khách quan và khẳng định chắc chắn vai trò, vị trí của con người trong hoạt động giải trí nhận thức và tái tạo quốc tế. Từ đó, giúp họ có thái độ đúng đắn, khoa học đối với hiện thực, có phương hướng chính trị vững vàng, có
năng lực nhận ra, nghiên cứu và phân tích và xử lý những yếu tố mới phát sinh trong thực tiễn xã hội trên niềm tin thế giới quan Mác – Lênin .
Với tư cách một mạng lưới hệ thống lý luận, một học thuyết, triết học Mác – Lênin đã lý giải một cách khoa học nhất về quốc tế và vị trí của con người trong quốc tế đó. Như vậy, triết học Mác – Lênin đóng vai trò là cơ sở lý luận, là “ hạt nhân ” của thế giới quan. Gọi là “ hạt nhân ” của thế giới quan, chính bới ngoài triết học Mác – Lênin, thế giới
quan Mác – Lênin còn có những quan điểm về chính trị, kinh tế tài chính, đạo đức, lao lý, nghệ thuật và thẩm mỹ … Song, tổng thể những quan điểm trên đều được thiết kế xây dựng trên nền tảng khoa học của triết học Mác – Lênin. Quan điểm và niềm tin khoa học của triết học Mác – Lênin đã tạo dựng cơ sở nền tảng cho hàng loạt mạng lưới hệ thống thế giới quan Mác – Lênin .
Triết học đã lý giải về mặt lý luận hàng loạt những dữ kiện của hiện thực khách quan và hoạt động giải trí thực tiễn của con
người một cách lịch sử vẻ vang – đơn cử và khoa học nhất. Vấn đề cơ bản của triết học, như Ph. Ăngghen đã nói, là yếu tố về mối quan hệ giữa tư duy và sống sót. Việc con người có năng lực nhận thức được quốc tế hay không cũng là những yếu tố của thế giới quan .
Thế giới quan của chủ nghĩa Mác – Lênin, mà cốt lõi là chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử vẻ vang, là mạng lưới hệ thống lý luận khoa học và cách mạng ; nó đã, đang và sẽ là một công cụ tư duy quan trọng nhất
định hướng cho toàn Đảng, toàn dân ta nói chung và sinh viên nói riêng trong hoạt động giải trí nhận thức cũng như trong hoạt động giải trí thực tiễn. Vì vậy, kiến thiết xây dựng và tăng trưởng thế giới quan Mác – Lênin chính là tác nhân đặc biệt quan trọng quan trọng trong quy trình hình thành và tăng trưởng nhân cách nói chung và nhân cách sinh viên Nước Ta nói riêng .
Tuy nhiên, thế giới quan khoa học không hình thành một cách tự động, tức cứ trang bị tri thức là có thế giới quan; trái lại, đó còn phải là quá trình chuyển tri thức thành niềm tin khoa học trong mỗi sinh viên. Cơ sở để hình thành và phát triển thế giới quan là những nhận thức về tự nhiên và xã hội, là kết quả của quá trình giáo dục và những kinh nghiệm được tích lũy trong thực tiễn của sinh viên. Đó chính là quá trình hình thành và phát triển các quan điểm, quan niệm, niềm tin về vai trò và khả năng của con người trong quá trình nhận thức và cải tạo thế giới. Nói cách khác, tri thức, niềm tin, lý tưởng và tình cảm là những yếu tố cơ bản nhất cấu thành nên thế giới quan. Trong đó, tri thức tự nó chưa thể trở thành thế giới quan. Nó chỉ gia nhập thế giới quan khi trở thành niềm tin trong mỗi người. Nhờ có niềm tin, tri thức mới trở thành cơ sở cho hành động của mỗi người. Khi biến thành niềm tin, tri thức đóng vai trò động cơ, động lực tinh thần cho hoạt động của con người, giúp con người xác định lý tưởng sống. Đạt đến “độ” này, mỗi sinh viên thể hiện trình độ sâu sắc trong nhận thức và tri thức, hình thành thế giới quan và khi đó, thế giới quan trở thành nhân tố định hướng quan trọng trong mọi hoạt động nhận thức và thực tiễn.
Thứ hai, giáo dục triết học Mác – Lênin còn góp thêm phần thiết kế xây dựng nhân sinh quan cộng sản chủ nghĩa cho sinh viên, thiết kế xây dựng trong họ những ý niệm đúng đắn về cuộc sống, về ý nghĩa và mục tiêu của đời sống. Cụ thể là, triết học Mác – Lênin giúp sinh viên hiểu đư ợc mục tiêu cao nhất của con người là kiến thiết xây dựng một
xã hội công minh, dân chủ, văn minh ; trong đó, mọi ng ười đều có một đời sống không thiếu về vật chất và niềm tin. Đó là một xã hội mà “ sự tăng trưởng tự do của mỗi người là điều kiện kèm theo cho sự tăng trưởng tự do của tổng thể mọi ng ười ” .
Giáo dục đào tạo triết học Mác – Lênin sẽ góp thêm phần từng bước kiến thiết xây dựng và tu dưỡng nhân sinh quan cộng sản chủ nghĩa cho sinh viên trải qua việc trang bị cho họ những kỹ năng và kiến thức cơ bản về lý luận cách mạng xã hội, về
thực chất và công dụng của nhà nước, về con người và những quan hệ xã hội của con người, về giai cấp, dân tộc bản địa, về xu thế tăng trưởng tất yếu của xã hội …
Đồng thời, từng bước kiến thiết xây dựng cho sinh viên cách nhìn, lối sống cũng như cách vận dụng những xu thế giá trị xã hội đã được nhận thức vào thực tiễn đời sống. Chẳng hạn, từ tri thức về những quy luật chung nhất của tự nhiên, xã hội và t ư duy, cung ứng cho sinh viên một cách nhìn khoa học đối với hiện thực khách quan và
khẳng định chắc chắn vai trò, vị trí của con ng ười trong việc nhận thức và tái tạo quốc tế .
Hoặc là, khi nghiên cứu và phân tích cấu trúc của mỗi hình thái kinh tế tài chính – xã hội, với tổng thể những quy luật tác động ảnh hưởng và chi phối nó, C.Mác đã Kết luận : Sự sửa chữa thay thế của những hình thái kinh tế tài chính – xã hội là một quy trình lịch sử vẻ vang tự nhiên. Chính những Kết luận như vậy tự nó đã mang đến cho mỗi sinh viên một niềm tin vào sự tăng trưởng. Từ đó giúp họ có
thái độ đúng đắn, khoa học đối với hiện thực cũng như năng lực nghiên cứu và phân tích và xử lý những yếu tố mới phát sinh trên ý thức thế giới quan và phương pháp luận duy vật biện chứng .
Điều này tạo ra trong mỗi sinh viên thái độ sáng sủa cách mạng để vượt qua những thử thách, gay cấn trên con đường tiến lên chủ nghĩa xã hội. ở đây, với những tri thức được học, sinh viên sẽ hiểu rằng lý luận về chủ nghĩa xã hội khoa học được thiết kế xây dựng trên cơ sở thừa kế một cách tinh lọc những tư
tưởng về chủ nghĩa xã hội của quả đât trong lịch sử vẻ vang và được tăng trưởng một cách khoa học lên tầm cao mới, phân phối đúng quy luật tăng trưởng của xã hội. Và Đảng ta đã vận dụng một cách phát minh sáng tạo những nguyên tắc của chủ nghĩa xã hội khoa học vào thực tiễn n ước ta để kiến thiết xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Nước Ta .
Khi nhận thức rõ yếu tố đó, sinh viên sẽ tự nguyện, tự giác sống theo quan điểm sống của nhân sinh quan cộng sản chủ nghĩa như là một sự thôi thúc nội tâm.
Mặt khác, việc giáo dục triết học Mác – Lênin còn giúp sinh viên có năng lượng nhận diện rõ và đấu tranh chống lại những quan điểm trái với những nguyên tắc của chủ nghĩa xã hội khoa học, trái với chủ trương, đường lối, chủ trương của Đảng ; nhất quyết đấu tranh chống lại chủ nghĩa xét lại, chủ nghĩa giáo điều, đứng vững trong cuộc đấu tranh phòng chống “ diễn biến tự do ” của những thế lực thù địch .
Chủ nghĩa Mác – Lênin thực ra là học thuyết về con người và giải phóng con người. Học
thuyết Mác – Lênin nói chung, triết học Mác – Lênin nói riêng trang bị cho sinh viên một nhân sinh quan khoa học và nhân đạo, chỉ ra mục tiêu cao quý nhất của đời sống là vì con ng ười và vì sự nghiệp giải phóng con người. Mỗi con người chỉ đạt được quyền lợi, nhu yếu cá thể cao nhất khi nhận thức đúng đắn và tự nguyện, tự giác thực thi quyền lợi xã hội, quyền lợi dân tộc bản địa mình .
Nhân cách chỉ được hình thành và phát triển khi giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa lợi ích cá nhân và lợi ích xã hội, hạnh phúc của mỗi cá nhân chỉ được đảm bảo và thực hiện khi hạnh phúc của toàn thể xã hội được đảm bảo, được thực hiện. Mỗi cá nhân chỉ được giải phóng khi sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng nhân loại được thực hiện. Qua việc thẩm thấu những tri thức này, mỗi sinh viên tự nguyện hướng đến lẽ sống cao đẹp “mình vì mọi người và mọi người vì mình”.
Thứ ba, giáo dục triết học Mác – Lênin góp thêm phần kiến thiết xây dựng lý tưởng cộng sản cho những thế hệ
sinh viên Nước Ta. Lý tưởng giữ vai trò quan trọng trong quy trình hình thành nhân cách sinh viên, vì lý tưởng là mục tiêu cao nhất, đẹp nhất, tạo ra nghị lực giúp con người vượt qua mọi thử thách đạt đến tiềm năng đề ra. Mục tiêu cao nhất mà lý tưởng cộng sản hướng tới là thiết kế xây dựng một chính sách xã hội tốt đẹp : Xã hội xã hội chủ nghĩa và sau này là xã hội cộng sản chủ nghĩa. ở đó, con người được tự do, bình đẳng và niềm hạnh phúc. Sinh viên khi đảm nhiệm những tri thức khoa học Mác –
Lênin sẽ tìm kiếm được sức mạnh từ chính bản thân tri thức ấy để tự mình vươn lên, tu dưỡng lý tưởng cộng sản, tin yêu vào con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Có niềm tin, có hoài bão, sinh viên tất có ý chí triển khai lý tưởng. Việc thực thi lý tưởng không phải trừu tượng, xa vời, mà ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường họ cần xác lập ý chí học tập để sau này góp thêm phần thiết kế xây dựng Tổ quốc. Đồng thời, họ cần có niềm tin đấu tranh với những hành vi lệch chuẩn của một bộ phận sinh
viên sống thiếu nghĩa vụ và trách nhiệm, mất phương hướng, lòng tin, lý tưởng sa đà vào đời sống tận hưởng, thực dụng chỉ nghĩ đến quyền lợi riêng mình, vô cảm với quyền lợi của đồng loại, của dân tộc bản địa .
Sự hình thành và tăng trưởng nhân cách sinh viên Nước Ta lúc bấy giờ dưới tác động ảnh hưởng của giáo dục triết học Mác – Lênin cũng chính là quy trình hình thành ở họ những phẩm chất thiết yếu, biểu lộ sự tri thức hóa, sự trưởng thành đến độ nhất định về mặt xã hội, giúp sinh viên
nâng cao nhận thức lý luận, ý thức chính trị, nhạy bén với thực tiễn, giải quyết và xử lý tốt những trường hợp xảy ra trong thực tiễn, sống có lý tưởng, có tham vọng để học tập, phấn đấu và góp sức. Trong đời sống con người không hề sống mà thiếu lý tưởng phấn đấu. Lý tưởng là sự thôi thúc nội tâm giúp con người hành vi để thỏa mãn nhu cầu những nhu yếu, quyền lợi của cá thể và xã hội .
Vì vậy, giáo dục triết học Mác – Lênin nhằm mục đích từng bước thiết kế xây dựng lý tưởng cách mạng cho
sinh viên là yếu tố được chăm sóc số 1. Đó cũng chính là giá trị đạo đức của từng cá thể sinh viên mang nhân cách, là tiềm năng phấn đấu của mỗi sinh viên. Đạt đến tiềm năng này, giáo dục triết học Mác – Lênin trọn vẹn chứng minh và khẳng định vai trò quan trọng và quyết định hành động của mình trong cuộc đấu tranh ngăn ngừa những bộc lộ về suy thoái và khủng hoảng đạo đức, nhân cách của sinh viên trước những tác động ảnh hưởng xấu đi của quy trình tăng trưởng kinh tế thị trường, hội nhập quốc
tế lúc bấy giờ .