Đây là cuộc thi hướng tới kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước [30-4-1975 - 30-4-2025].
Đa dạng thể loại dự thi
Cuộc thi viết về Sài Gòn - TP.HCM có chủ đề Thành phố của tôi dành cho công dân Việt Nam sinh sống tại Việt Nam, đồng bào Việt Nam đang sống tại nước ngoài và người nước ngoài có tình cảm dành cho TP.HCM.
Mỗi tác giả, nhóm tác giả có thể gửi nhiều bài dự thi xoay quanh lối sống văn minh, hiện đại, nghĩa tình của người dân thành phố; dấu ấn về bản sắc văn hóa, sự phát triển đô thị theo hướng thông minh, hiện đại; quá trình xây dựng, bảo vệ và phát huy giá trị văn hóa, con người thành phố; những hiến kế, giải pháp về các vấn đề cấp bách của thành phố…
Bài viết dự thi từ 700 chữ đến không quá 2.000 chữ. Ban tổ chức nhận bài dự thi từ nay đến ngày 31-12-2024.
Hội đồng giám khảo gồm có: bà Lý Việt Trung - tổng biên tập báo Phụ Nữ TP.HCM, chủ tịch hội đồng; phó giáo sư Nguyễn Minh Hòa - phó chủ tịch thường trực; nhà báo Nguyễn Tấn Phong - chủ tịch Hội Nhà báo TP.HCM, phó chủ tịch hội đồng.
Cùng đó là các thành viên: bà Phạm Phương Thảo [nguyên chủ tịch HĐND TP.HCM], phó giáo sư Đoàn Lê Giang, nhà thơ Lê Minh Quốc, tiến sĩ Nguyễn Thị Hậu.
Phó giáo sư - tiến sĩ Nguyễn Minh Hòa cho biết nội dung bài viết có thể kể về một khoảnh khắc hay lát cắt ký ức nào đó. Từ đó lồng vào giải pháp, đề xuất và mong muốn cống hiến cho thành phố phát triển.
“Chúng tôi không cần những giải pháp lớp lang, đồ sộ, báo cáo khoa học, bài dự thi đi vào văn hóa, xã hội, con người, phát triển cộng đồng, đời sống tinh thần... Cuộc thi không mang tính hàn lâm hay báo cáo khoa học” - ông Hòa nhấn mạnh.
Bà Lý Việt Trung cho biết cuộc thi Thành phố của tôi khác so với các cuộc thi tương tự trước đó vì có nhiều thể loại từ phóng sự, ghi chép, tường thuật, bình luận, xã luận, đến tùy bút, bút ký, tản văn… Cuộc thi này có ý nghĩa về mặt chính trị.
Kỳ vọng cuộc thi thành diễn đàn sau khi kết thúc
Ông Phan Nguyễn Như Khuê - trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy TP.HCM - cho rằng cuộc thi này tạo thêm sắc màu để thành phố thêm đa dạng, phong phú nội dung nhân 50 năm thống nhất đất nước và thành phố vinh dự mang tên Bác.
Ông Phan Nguyễn Như Khuê phát biểu chỉ đạo - Ảnh: BTC
Ông đề xuất cuộc thi mở rộng giải thưởng, có một giải thưởng về phụ nữ thì quá khiêm tốn. Ông gợi ý có thêm giải viết về người phụ nữ 50 tuổi có nhiều tài năng, đóng góp cho sự phát triển thành phố trên nhiều lĩnh vực. Đây là thế hệ lớn lên cùng đất nước.
Ông Phan Nguyễn Như Khuê cũng đề xuất mời Đài Tiếng nói nhân dân TP.HCM trở thành đơn vị bảo trợ truyền thông vì thông qua sóng phát thanh có thể lan tỏa đến nhiều đối tượng.
Bà Lý Việt Trung kỳ vọng cuộc thi này sẽ trở thành diễn đàn nhiều người có thể bày tỏ tâm tư, tình cảm, góp ý, khát vọng để TP.HCM phát triển, là thành phố đáng sống.
“Cuộc thi có thể khép lại nhưng có thể để lại diễn đàn để mọi người viết, chia sẻ, giãi bày tình cảm với thành phố để thế hệ sau tiếp cận. Cuộc thi mang thông điệp gửi thế hệ tương lai, tri ân thế hệ cha anh đi trước” - bà Lý Việt Trung mong muốn.
Hồng Vân nổi tiếng trong giới nghe nhạc bình dân miền Nam với hàng trăm bản bolero. Ông tên thật là Trần Công Quý, quê nhà bên kia vĩ tuyến 17, chuyển vào nam định cư tại Đà Lạt từ năm 1954, sống bằng nghề dạy nhạc và sáng tác ca khúc.
Năm 1960, ông cùng gia đình chuyển về Sài Gòn. Hồng Vân tiếp tục viết nhạc, dạy nhạc kiếm sống. Trên một tờ nhạc Hồng Vân in năm 1958 có đề mẩu quảng cáo giới thiệu “lò luyện”: “Các bạn yêu ca nhạc muốn trở thành danh ca từ sân khấu, đại nhạc hội, phòng trà đến các đài phát thanh, vô tuyến truyền hình và trên mặt đĩa nhựa VN, mời các bạn ghi tên theo lớp ca nhạc Hồng Vân do chính nhạc sĩ Hồng Vân hướng dẫn với sự cộng tác của nhóm ca nhạc sĩ danh tiếng nhứt Thủ Đô - Sài Gòn [nhóm Nguyễn Văn Đông] phụ trách tập luyện. Kết quả bảo đảm sử dụng tài nghệ ngay”.
Hai lớp nhạc của Hồng Vân nằm ở địa chỉ 274 Đề Thám, Sài Gòn và 16/47 Trần Bình Trọng, Đồng Nai. Đây chính là hai trong số những “lò luyện” uy tín, nơi vào nghề của nhiều giọng ca thời bấy giờ. Hồng Vân có nhiều ca khúc nổi tiếng: Gió lạnh đêm hè, Như tượng đá, Chuyện người con gái hái sim… và cũng trả nghĩa cho Đà Lạt với chùm ca khúc về tình sử Đồi thông hai mộ [gồm: Đồi thông hai mộ phần 1 và Tiếng vọng đồi thông, tức Đồi thông hai mộ phần 2] hay Trăng sáng đồi thông, Vĩnh biệt đồi thông và Chuyện hồ Than Thở.
Nhưng nói tới những ca khúc Đà Lạt, không thể quên được Lam Phương với Thành phố buồn. Lam Phương tên thật là Lâm Đình Phùng, gốc Hoa, sinh năm 1937, quê Kiên Giang, xuất thân từ một gia đình nghèo, tuổi thơ bất hạnh. Vốn liếng âm nhạc có được là tự học. Bước qua tuổi 15, Lam Phương đã nổi tiếng như một hiện tượng trong làng nhạc vàng đô thị miền Nam, với một loạt ca khúc rất phổ biến từ sân khấu đến phòng trà: Khúc ca ngày mùa, Nắng đẹp miền Nam, Duyên kiếp, Kiếp nghèo, Chiều thu ấy, Trăng thanh bình…
“Năm 1970, tôi theo Ban văn nghệ Hoa Tình Thương lên Đà Lạt trình diễn. Trước vẻ trầm lặng của một thành phố trập trùng đồi núi, sương mù bao quanh những con đường dốc quanh co, cùng nỗi cô đơn tràn ngập tâm hồn, tôi đã viết nên Thành phố buồn. Đây là một trong những ca khúc có số lượng xuất bản rất cao” - Lam Phương kể về hoàn cảnh ra đời bài hát trong bài phỏng vấn của nhà báo Dạ Ly [Thanh Niên Chủ nhật, ngày 18.8.2013]. Bản nhạc viết trên giọng thứ [minor], nhịp 4/4 ca từ đẹp như ôm hết cả khí trời, khói sương nơi xứ sở núi đồi vào trong tình cảnh của một cuộc chia ly. Có lẽ vì thế mà nhanh chóng đi vào lòng người.
Cũng như Hoàng Nguyên [tác giả Ai lên xứ hoa đào, Đà Lạt mưa bay, Hoa đào ngày xưa], cuộc đời Lam Phương trải qua nhiều trắc trở trong tình yêu khiến ông có những ca khúc với vốn từ đẹp, trau chuốt hiếm thấy.
Ngoài ra, thập niên 1960 tại Sài Gòn cũng xuất hiện nhiều sáng tác về Đà Lạt, những tác phẩm kiểu hương xa như: Đà Lạt xa nhau [Anh Bằng], Về thăm xứ lạnh [Hùng Cường], Trên đồi thông lạnh, Mimosa [Trường Hải], hay Hồ Than thở [Nguyễn Hiền, lời Hà Dzũng]...
Đến cõi thế nhân sầu
Đầu thập niên 1970, nhiều người còn yêu Đà Lạt qua hai ca khúc Đà Lạt hoàng hôn và Thương về miền đất lạnh, ký tên Minh Kỳ - Dạ Cầm [bút danh khác của Anh Bằng]. Nhạc Minh Kỳ - Dạ Cầm thoáng chút u hoài, da diết. Không gắn bó lâu với Đà Lạt, nhưng nỗi u hoài của Đà Lạt đi vào nhạc của họ gợi nên nét sầu muộn của cõi nhân thế chìm trong sa mù.
Đặc biệt hơn, có lẽ là trường hợp Từ Công Phụng. Khoảng 1960, có cậu học trò 18 tuổi ở ngôi làng Chăm, Văn Lâm [Ninh Thuận ngày nay] đi ngược đèo Ngoạn Mục lên thành phố sương mù trọ học. Những ngày ở trọ, cậu học trò xứ nắng kết nối với nhiều bạn bè đồng trang lứa để thành lập một ban nhạc có tên Ngàn thông, hằng tuần hát trên Đài phát thanh TP.Đà Lạt.
Bây giờ tháng mấy - tình khúc đầu tay được Từ Công Phụng viết ra trong khoảng thời gian này, lập tức gây chú ý. Ca từ bềnh bồng như sương khói trên giọng trưởng [major], nhịp 3/4, thể hiện nỗi phập phồng bâng khuâng của tâm hồn kẻ khát yêu giữa chốn núi đồi mây phủ quanh năm.
Một bản tình ca khác có màu sắc Đà Lạt khá đặc biệt, cũng là ca khúc khởi đầu cho cuộc đời âm nhạc của một nhạc sĩ, đó chính là Cơn mưa phùn của Đức Huy. Trong một bài phỏng vấn, Đức Huy cho biết, ca khúc lấy hứng từ một cuộc đi chơi: “Giữa năm 1969 là thời gian tôi mới lên đại học và Đà Lạt thường mưa nhiều, trời u ám, lúc đó tôi lại tuổi mới lớn, thành ra rất nhiều mơ mộng”.
Bài hát đưa người nghe vào không gian những ngày mưa bay, rét mướt nơi thành phố núi đồi với giai điệu đầy chất dân ca, thi vị. Những lời ca buồn, sử dụng phép lặp [repetition] để ngân dài một âm hưởng sầu muộn ngọt ngào, khiến tâm hồn người nghe như được nâng vút lên cao cùng một cánh chim lẻ loi giữa vùng trời mây sương mù mịt.