GIÁO VIÊN: BÙI THỊ HIỆP
CHƯƠNG NITƠ - PHOTPHO
A- NITƠ
I- CẤU TẠO PHÂN TỬ: Cấu hình electron : 1s22s22p3 CTCT: NN ; CTPT : N2
II- TÍNH CHẤT VẬT LÝ: Là chất khí không màu , không mùi , không vị, hơi nhẹ hơn không khí, hóa lỏng ở
-196oC. Nitơ ít tan trong nước, hoá lỏng và hoá rắn ở nhiệt độ rất thấp .Không duy trì sự cháy và sự hô hấp .
III-TÍNH CHẤT HOÁ HỌC
1-Tính oxi hoá: Phân tử nitơ có liên kết ba rất bền, nên nitơ khá trơ về mặt hóa học ở nhiệt độ thường.
- Tác dụng với hidrô : N2 + 3H2 2NH3 H = -92KJ [tỏa nhiệt]
b]Tác dụng với kim loại
- Ở nhiệt độ thường nitơ chỉ tác dụng với liti tạo liti nitrua : 6Li + N2 → 2Li3N
- Ở nhiệt độ cao, nitơ tác dụng với nhiều kim loại : 3M + n/2N2 → M3Nn [n: hóa trị của kim loại,M: Ca, Mg,
Al…]
2-Tính khử: N2 + O2 2NO[ không màu ] [ t0: 30000C hoặc tia lửa điện]
2NO + O2 → 2NO2[nâu đỏ] [t0 thường]
2NO2 + 1/2O2 + H2O → 2HNO3
- Các oxit khác của nitơ : N2O , N2O3, N2O5 không điều chế được trực tiếp từ niơ và oxi.
- N2 không phản ứng trực tiếp với halogen.
IV- ĐIỀU CHẾ :
- Trong công nghiệp: Nitơ được sx bằng cách chưng cất phân đoạn không khí lỏng
- Trong phòng thí nghiệm :
Nhiệt phân muối nitrit [NH4NO2 → N2 + 2H2O hoặc NH4Cl + NaNO2 → NaCl + N2 + 2H2O]
B- AMONIAC : Trong phân tử NH3 , N liên kết với ba nguyên tử hidro bằng ba liên kết cộng hóa trị có cực.
Nitơ còn một cặp electron hóa trị là nguyên nhân tính bazơ của NH3.
- Tính chaát vaät lí: Là chất khí không màu, có mùi khai xốc, nhẹ hơn không khí. Tan rất nhiều trong
nước
II. Tính chaát hoùa hoïc:
1. Tính bazô yeáu:
- Taùc duïng vôùi nöôùc: NH3 + H2O NH4+ + OH- \=> dd NH3 laø moät
dung dòch bazô yeáu.
- Taùc duïng vôùi dung dòch muoái Mg2+ trở về sau: → keát tuûa hiñroxit cuûa
caùc kim loaïi ñoù.
AlCl3 + 3NH3 + 3H2O → Al[OH]3↓ + 3NH4Cl [hay Al3+ + 3NH3 + 3H2O →
Al[OH]3↓ + 3NH4+]
Chú ý: một số kết tủa tan trong dd NH3: Cu[OH]2, Zn[OH]2, AgCl.
- Taùc duïng vôùi axit: → muoái amoni:
NH3 + HCl → NH4Cl [amoni clorua]; 2NH3 + H2SO4 → [NH4]2SO4 [amoni
sunfat]
2. Tính khöû:
- Taùc duïng vôùi oxi: 4NH3 + 3O2
2N2 + 6H2O
4NH3 + 5O2 → 4 NO + 6H2O
- Taùc duïng vôùi một số chất: 2NH3 + 3Cl2→ N2 + 6HCl [NH3dư+HCl vừa sinh ra tạo “khói
trắng” NH4Cl]
2NH3 + 3CuO
N2 + 3Cu + 3H2O
III. Ñieàu cheá:
1. Trong phoøng thí nghieäm: Baèng caùch ñun noùng muoái amoni vôùi Ca[OH]2
2NH4Cl + Ca[OH]2
CaCl2 + 2NH3↑ + 2H2O
2. Trong coâng nghieäp: Toång hôïp töø nitô vaø hiñro: N2[k] + 3H2[k]
2NH3[k] ∆H < O
C- MUOÁI AMONI: [NH4+ ]
- Tính chaát vaät lí: Tan nhieàu trong nöôùc, ñieän li hoøan toaøn thaønh caùc ion, ion
NH4+ khoâng maøu.
II. Tính chaát hoùa hoïc:
1- Taùc duïng vôùi dung dòch kieàm [NaOH, Ca[OH]2…]: nhaän bieát ion amoni, điều
cheá NH3 trong PTN]
[NH4]2SO4 + 2NaOH
2NH3 + 2H2O + Na2SO4 hay NH4+ + OH- → NH3↑
+ H2O
2- Phaûn öùng nhieät phaân: