Quá trình dạy và học trong tất cả các trường ở tất cả các cấp đang tồn đọng những mâu thuẫn giữa một bên là khối lượng tri thức khổng lồ, ngày càng phức tạp và đòi hỏi sự thông minh, cần cù chăm chỉ ở tất cả các em học sinh. Bên cạnh đó chính là việc đổi mới phương pháp dạy và học theo hướng tích cực, độc lập, giúp tăng khả năng sáng tạo của học sinh để từ đó bồi dưỡng cho học sinh cách tư duy độc lập là một nhu cầu tất yêu trong tất cả các trường ở các cấp. Vì vậy, hôm nay chúng ta cùng nhau thảo luận về thực trạng đổi mới phương pháp dạy học hiện nay.
Trước khi nhìn nhận về thực trạng đổi mới phương pháp dạy học hiện nay thì chúng ta cần biết phương pháp dạy học là gì? Đó là một trong những yếu tố hàng đầu góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. Để đổi mới được phương pháp dạy học, đòi hỏi thầy , cô giáo không chỉ có bản lĩnh nghề nghiệp, chuyên môn vững vàng và kiến thức sâu rộng mà chính thầy cô là những người tiên phong trong việc đổi mới chính mình, Thầy cô phải thay đổi dần những thói quen đã ăn sâu, bám rễ như: phương pháp dạy truyền thống, cách giảng dạy theo mẫu cũ,…
Đổi mới phương pháp dạy học đang thực hiện bước “chuyển mình” từ chương trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học, điều đó đồng nghĩa với việc quan tâm việc học sinh tiếp thu được gì trong quá trình học và học phải đi đôi với hành nên học sinh sẽ vận dụng được những gì vào thực tế từ những bài học lý thuyết ấy.
Các cơ sở giáo dục cần phát huy tính tích cực, sáng tạo, tự giác, chủ động của học sinh, hình thành và phát triển năng lực tự học. Ví dụ như ngoài học ở trường, ở sách giáo khoa, các em nên tự dành nhiều thời gian để tìm tòi những phương pháp học khác như học qua mạng internet, học qua những tài liệu hay,..Sau khi biết được nhiều phương pháp học khác nhau, chính các em học sinh sẽ tự chọn cho mình một phương pháp linh hoạt và phù hợp nhất với khả năng của mình. Tuy nhiên, dù sử dụng bất kỳ loại phương pháp hay hình thức học nào thì các em cũng cần đảm bảo được nguyên tắc “Học sinh tự minh hoàn thành nhiệm vụ dưới sự hướng dẫn của các thầy cô giao”
Một, dạy học thông qua các hoạt động , điều này giúp học sinh tự khám phá được những điều chưa biết chứ không phải tiếp thu kiến thức một cách thụ động. Giáo viên luôn là người đồng hành với học sinh trong mỗi trang lý thuyết và cũng là người hướng dẫn các em áp dụng vào thực tế như thế nào là đúng nhất
Hai, kiến thức sách giáo khoa là kiến thức nền tảng, cơ bản nhất nên trước khi muốn học được những kiến thức nâng cao thì giáo viên nên chú trọng vào bước rèn luyện những kiến thức cơ bản trước sau đó mới mở rộng ra những kiến thức bên ngoài. Việc làm này đang giúp các em có cách tư duy phân tích, tổng hợp, khái quát hóa hay chi tiết hóa mọi thứ để tạo nên suy nghĩ sáng tạo
Ba, lớp học hiện đại không chỉ là sử dụng những phương pháp công nghệ để dạy học mà lớp học hiện đại chính là việc tạo nên một môi trường thoải mái giữa giáo viên và học sinh. Thầy và trò có thể thoải mái trao đổi những kiến thức trong sách giáo khoa và cả những kiến thức thực tế ngoài xã hội. Có như vậy giữa thầy và trò mới có sự hiểu nhau, tương tác nhau
Bốn, chú trọng đánh giá kết quả học tập theo mục tiêu bài học. Không chỉ là thầy cô đánh giá học sinh mà tự học sinh sẽ đánh giá lẫn nhau. Điều này không chỉ giúp các em học sinh nhận được lời nhận xét từ thầy cô mà còn từ bạn bè xung quanh mình. Học thầy thôi chưa đủ mà “học thầy không tày học bạn”
Để nâng cao phương pháp dạy học kết hợp giữa truyền thống và hiện đại này, giáo viên trước hết phải nắm vững những yêu cầu sử dụng thành thạo yêu cầu kỹ thuật trong việc chuẩn bị cũng như tiến hành bài lên lớp, việc đặt câu hỏi cũng như xử lý các câu trả lời trong quá trình thảo luận cũng quan trọng.
Bên cạnh đó, việc kết hợp với học nhóm, nhóm đôi và dạy học cá nhân cũng cần kết hợp bởi mỗi hình thức đều có chức năng và ý nghĩa riêng. Khi làm việc nhóm, các em học sinh sẽ có ý thức hơn trong việc trao đổi, thảo luận với bạn bè để cùng nhau đưa ra hướng giải quyết.
Không chỉ có việc giáo viên giảng – học sinh ngồi dưới nghe mà hãy linh động trong việc giao bài tập cho các em và để các em tự thiết kế powerpoint và thuyết trình. Việc này sẽ rèn luyện tính sáng tạo cũng như khả năng nói trước đám đông của các em
Phương pháp này không chỉ giúp cải thiện về kiến thức cho học sinh mà cũng giúp lớp có không khí thoải mái hơn khi học chứ không phải một môi trường đầy gò bó, áp lực
Phương pháp dạy học thông qua giải quyết vấn đề nhằm giúp các em học sinh phát triển năng lực tư duy, khả năng nhận biết và giải quyết vấn đề theo hướng tối ưu nhất. Cách dạy này sẽ khiến các em thích thú khi được đặt mình vào vấn đề và giải quyết nó
Phương pháp dạy học theo tình huống là quan điểm dạy học, việc dạy học sẽ được tổ chức theo chủ đề phức tạp gắn với nhưng tình huống thực tiễn trong cuộc sống, nghề nghiệp tương lai. Các chủ đề dạy học sẽ liên quan đến nhiều môn học và lĩnh vực khác nhau, việc của các em học sinh là kết nối chúng lại sao cho hoàn hảo nhất để giải quyết tình huống
Dạy học bằng những phương tiện công nghệ hiện đại sẽ tăng tính trực quan và thí nghiệm, thực hành trong việc dạy học. Đa phương tiện dạy học tạo nên sự thú vị cho cả giáo viên và học sinh. Giáo viên sẽ không chỉ dạy theo phương pháp cổ điển như dùng phấn viết bảng mà sẽ sử dụng những công nghệ như ipad, máy chiếu để giảng dạy. Về phần học sinh, các em sẽ cảm thấy cuốn hút vào bài giảng hơn khi có những tranh ảnh sống động chứ không chỉ đơn thuần nhìn lên bảng đen phấn trắng và chép vào vở như một cái máy
Ngoài ra còn có rất nhiều những phương pháp dạy học khác nhau mà các cơ sở giáo dục nên áp dụng để đổi mới phương pháp dạy học
Có thể thấy, thực trạng đổi mới phương pháp dạy học hiện nay đã có nhiều thay đổi tích cực. Nhiều phương pháp dạy và học được phát triển, đổi mới hơn. Việc đổi mới phương pháp dạy học đòi hỏi những điều kiện thích hợp về cả cơ sở vật chất lẫn cơ sở tinh thần. Mỗi phương pháp dạy học luôn có tính chủ quan của riêng nó. Dù là giáo viên hay học sinh đều cần tự trau dồi bản thân để phát triển về cả kiến thức và kỹ năng.