Tại Hội nghị Trung ương 4 khóa XIII của Đảng, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh “Phải gắn xây dựng, chỉnh đốn Đảng với xây dựng hệ thống chính trị theo đúng tinh thần Đại hội XIII của Đảng; cùng với ngăn chặn, đẩy lùi thì phải tích cực phòng ngừa và chủ động, kiên quyết đấu tranh, xử lý nghiêm minh sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những hành vi tham nhũng, tiêu cực”.
Đồng thời “bổ sung, hoàn thiện thêm một số nội dung quan trọng về rèn luyện tư tưởng chính trị, giữ gìn phẩm chất đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, góp phần ngăn ngừa và khắc phục một cách mạnh mẽ hơn và quyết liệt hơn những biểu hiện suy thoái, tiêu cực; giữ nghiêm kỷ luật, kỷ cương của Đảng”. Đó chính là các chủ trương, đường lối mới của Đảng trong việc ngăn chặn "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ.
“Tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ là quá trình diễn biến bên trong một bộ phận cán bộ, đảng viên, theo hướng tiêu cực, từ tiến bộ sang lạc hậu. Nếu không ngăn chặn, khắc phục kịp thời có thể dẫn đến làm biến chất cán bộ, đảng viên, biến chất Đảng và chế độ xã hội, trượt sang quỹ đạo tư bản chủ nghĩa. Có nghĩa là bị mòn dần, xa dần những nguyên lý của chủ nghĩa xã hội, rồi biến chất. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã từng nói: “Cứ bào mòn dần, mòn dần từng bước như thế rồi sẽ dẫn tới đâu? Nói “thoái hoá” là như thế, “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” là thế”. Điều đó biểu hiện:
Trên lĩnh vực tư tưởng, chính trị diễn ra rất phức tạp, đa dạng, nhiều cấp độ, như: Phai nhạt lý tưởng cách mạng, dao động về lập trường, quan điểm chính trị, sa sút ý chí chiến đấu, mơ hồ, hoài nghi về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta; phủ nhận các giá trị truyền thống cách mạng, đường lối lãnh đạo của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước; không thực hiện đúng nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt Đảng, nói và làm trái với đường lối, chủ trương, nghị quyết, chỉ thị của Đảng; không còn ý thức hết lòng vì nước, vì dân, không làm tròn chức trách, nhiệm vụ được giao; vi phạm những điều quy định đảng viên không được làm; thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh, can ngăn, thậm chí có cá nhân ý thức chính trị kém, bị các thế lực thù địch lợi dụng lôi kéo, phụ hoạ, cổ súy cho những nhận thức, quan điểm sai trái, lệch lạc, chống phá sự nghiệp cách mạng, gây tổn hại đến uy tín và vai trò lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước ta.
Trên lĩnh vực kinh tế là biểu hiện phủ nhận và làm thay đổi kinh tế xã hội chủ nghĩa bằng kinh tế tư bản chủ nghĩa, phủ nhận nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; tìm cách hạ thấp, làm mất vai trò quản lý kinh tế của nhà nước xã hội chủ nghĩa; đòi đẩy nhanh tư nhân hoá nền kinh tế, xoá bỏ chế độ công hữu tư liệu sản xuất, thay bằng chế độ chiếm hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa...
Trên lĩnh vực văn hoá, xã hội, đạo đức, lối sống là biểu hiện sùng bái, chạy theo lối sống tư sản; từ bỏ các giá trị văn hoá, đạo đức truyền thống dân tộc, các giá trị xã hội chủ nghĩa; xuyên tạc trắng trợn lịch sử, phủ nhận nền văn hoá; thương mại hoá các hoạt động văn hoá một cách thái quá, đánh mất bản sắc văn hoá dân tộc; đề cao chủ nghĩa cá nhân, thói đạo đức giả, vị kỷ, xa hoa, trụy lạc,...
Trên lĩnh vực quốc phòng, an ninh là biểu hiện bóp méo, xuyên tạc thay đổi bản chất nền quốc phòng, thay đổi bản chất cách mạng của lực lượng vũ trang, quân đội kiểu mới của giai cấp vô sản; đánh đồng bản chất Quân đội nhân dân Việt Nam với bản chất quân đội tư sản...; chống phá về đường lối, chính sách quốc phòng, an ninh, thúc đẩy chuyển hoá lực lượng vũ trang, thực hiện “phi chính trị hoá” quân đội và công an; lợi dụng chính sách mở cửa, hợp tác, hội nhập để thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” từ bên trong. Tuyên truyền xuyên tạc các vấn đề nội bộ của quốc gia, hướng dư luận quốc tế ủng hộ cho mục đích can dự lật đổ từ bên ngoài của các thế lực thù địch.
Thời gian gần đây các tổ chức phản động lưu vong ở nước ngoài móc nối với các đối tượng phản động trong nước tăng cường thực hiện chiến lược “diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; chúng đã lập hàng nghìn trang web, blog, trang Facebook, Fanpage, Youtube, hàng trăm cơ quan báo chí, nhà xuất bản và các đài phát thanh, truyền hình có trụ sở, máy chủ ở nước ngoài để xuyên tạc, vu khống tình hình chính trị, kinh tế, xã hội trong nước, nhằm tạo sự hoài nghi, gây mất lòng tin của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân vào vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Bởi vậy, hơn lúc nào hết, chúng ta phải luôn tỉnh táo, cảnh giác, nhận diện đúng và chủ động đấu tranh phòng ngừa, ngăn chặn, loại bỏ, nếu không chính mỗi cá nhân chúng ta có thể bị dính vào "bẫy" thông tin xấu, độc của kẻ thù khi nào không biết, dẫn đến "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống...
Do đó, để kịp thời ngăn chặn, phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ có hiệu quả, cấp ủy đảng các cấp cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt một số nội dung cơ bản sau: Thường xuyên tuyên truyền, giáo dục chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước cho đội ngũ cán bộ, đảng viên. Nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ, đảng viên về lập trường, mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Kịp thời thông tin, tuyên truyền cung cấp thông tin chính thống, định hướng nhận thức đúng đắn cho đội ngũ cán bộ, đảng viên và nhân dân về những vấn đề được dư luận quan tâm, không để các thế lực xấu lợi dụng xuyên tạc, kích động, chống phá. Đồng thời, luôn giữ gìn, củng cố đoàn kết, thống nhất vững chắc trong cấp ủy cơ quan, đơn vị, địa phương gắn với tích cực đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm minh những sai phạm theo quy định của pháp luật, đặc biệt là các biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa", góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng và đảng viên.
Bên cạnh đó, không ngừng nâng cao chất lượng sinh hoạt đảng gắn với giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên, do đó cấp uỷ, tổ chức đảng phải tiếp đổi mới nội dung, hình thức sinh hoạt cấp uỷ, chi bộ theo hướng đổi mới, lựa chọn, xác định nội dung trọng tâm để sinh hoạt định kỳ, đột xuất, tránh chung chung, qua loa, đại khái. Trong sinh hoạt đảng, cấp uỷ cần định hướng chi bộ nhấn mạnh, đi sâu thảo luận, làm rõ, giải quyết dứt điểm, thấu đáo có lý, có tình những vấn đề về tư tưởng, đạo đức có thể phát sinh trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ chuyên môn của cơ quan, đơn vị, địa phương cũng như trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao theo vị trí việc làm của cán bộ, đảng viên. Mặt khác, cấp uỷ, người đứng đầu cấp uỷ cần tăng cường kiểm tra, giám sát hoặc trực tiếp chỉ đạo kiểm tra, giám sát việc thực hiện các nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt đảng. Mức độ tuân thủ và chấp hành tốt các nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt đảng, ý thức tổ chức, kỷ luật, các quy chế, quy định của Đảng, của cấp uỷ, chi bộ là tiêu chí quan trọng để đánh giá lập trường, quan điểm, tư tưởng chính trị của cán bộ, đảng viên. Đây là biện pháp rất quan trong trong việc chủ động phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ hiện nay.
Sỹ Thành
Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy
Biên phòng - “Tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ở Việt Nam hiện nay đang diễn ra hết sức phức tạp, với nhiều mức độ khác nhau trên các lĩnh vực của đời sống xã hội. Đây thực sự là một hiểm họa tiềm tàng, một loại kẻ thù giấu mặt, một thứ “giặc nội xâm” rất khó nhận diện. Nó là thách thức trong xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh; xây dựng Nhà nước của dân, vì dân; xây dựng một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
“Tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” thực chất là quá trình thay đổi lập trường tư tưởng, mục tiêu, ý chí, bản chất cách mạng của người cộng sản. Là quá trình từ bỏ con đường xã hội chủ nghĩa, từ bỏ lợi ích giai cấp và lợi ích của nhân dân, lấy lợi ích cá nhân làm trọng. Hay nói một cách khác, “tự diễn biến”,“tự chuyển hóa” là quá trình thay đổi về chất cộng sản trong mỗi cá nhân. Khi cá nhân ấy giữ vị trí nhất định trong bộ máy, nó sẽ làm thay đổi hệ tư tưởng của cả một tổ chức. Trong thực tế cách mạng Việt Nam hiện nay, đó chính là sự thay đổi trong quan điểm, tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên. Sự thay đổi này đưa tới những hành động đi ngược lại, thậm chí chống lại quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
“Tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” là sự suy thoái từ bên trong, là quá trình tự biến đổi về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống của mỗi cá nhân theo chiều hướng đi ngược lại lợi ích giai cấp, lợi ích dân tộc. Chủ thể của “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” không chỉ là cán bộ, đảng viên mà ở tất cả mọi cá nhân. “Tự diễn biến” là quá trình thẩm thấu từng ngày, từng hoạt động của các chủ thể. “Tự chuyển hóa” là đích đến, là hệ quả của “tự diễn biến” của mỗi cá nhân, tổ chức. Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng. Do đó, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” của mỗi cá nhân đều có tác động, ảnh hưởng tiêu cực nhất định đến sự phát triển của mục tiêu xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Ngày 30 tháng 10 năm 2016, Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XII đã ban hành Nghị quyết số 04-NQ/TW về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Nghị quyết đã chỉ rõ, nhận diện những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị; về đạo đức lối sống; về “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Ở 3 nội dung chính, biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, biểu hiện về suy thoái đạo đức, lối sống và biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, mỗi nội dung trong Nghị quyết chỉ rõ có 9 biểu hiện nhận biết. Một vấn đề đặt ra là: Nguyên nhân chính từ đâu dẫn đến “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” của mỗi cá nhân?
Trong thế giới vật chất, bất cứ một sự vật, hiện tượng nào xảy ra đều có nguyên nhân khách quan và nguyên nhân chủ quan. Song, nguyên nhân khách quan chỉ đóng vai trò quan trọng; nguyên nhân chủ quan mới giữ vai trò quyết định. Những tác động khách quan chỉ tác động, ảnh hưởng, nhưng chủ quan, chính bản thân chịu sự tác động ấy mới là yếu tố quyết định sự tác động đó ảnh hưởng đến tư tưởng, nhận thức, hành vi của chính cá nhân đó như thế nào.
Vậy, quá trình ấy diễn biến ra làm sao? Đấy chính là quá trình chỉ diễn ra ở tự chính bản thân mỗi cá nhân. Từ những yếu tố khách quan do sai lầm trong thực hiện các chính sách xây dựng chế độ xã hội từ các nước có chung nền tảng tư tưởng. Những khó khăn trong đời sống; những tiêu cực của một bộ phận cán bộ về phẩm chất, đạo đức trong quá trình thực thi nhiệm vụ, chức trách được giao. Do việc thiếu quan tâm, buông lỏng trong quá trình tuyên truyền, giáo dục, kiểm tra, giám sát, quản lý việc thực hiện nhiệm vụ của các tổ chức đối với mỗi cá nhân. Từ nhận thức không đầy đủ, sai lệch; không phân biệt được đúng, sai, để các đối tượng thù địch, chống đối lôi kéo, chệch hướng về tư tưởng, ý chí, bản lĩnh, phẩm chất. Bắt đầu từ nhận thức sai, từng bước dẫn đến phai nhạt lý tưởng; dao động, giảm sút niềm tin vào mục tiêu của giai cấp, dân tộc; hoài nghi, thiếu tin tưởng vào hệ tư tưởng nền tảng của Đảng. Từ đó, xa rời tôn chỉ, mục đích; không kiên định con đường giai cấp và dân tộc đã lựa chọn; “nói theo” phụ họa cho những nhận thức lệch lạc, quan điểm sai trái. Từ nhận thức sai trái đó, không chấp hành nghiêm các nguyên tắc của tổ chức; sa sút ý chí phấn đấu, không gương mẫu trong công tác; “dĩ hòa vi quý”, thiếu trách nhiệm, trung bình chủ nghĩa, làm việc qua loa, đại khái, kém hiệu quả; không còn ý thức hết lòng vì nước, vì dân; không làm tròn chức trách, nhiệm vụ được giao. Đặt lợi ích cá nhân lên trên lợi ích giai cấp, dân tộc.
Nói như thế để thấy rằng, tất cả bắt đầu từ nhận thức rồi từ đó, cá nhân tự đánh mất bản lĩnh, ý chí, mục tiêu, những phẩm chất nội tại trong mỗi cá nhân. Nếu bản lĩnh vững vàng, giữ vững ý chí, lập trường, kiên định mục tiêu thì dẫu tác động khách quan bên ngoài có như thế nào vẫn không thể dẫn đến sự diễn biến, chuyển hóa của bản thân. Sự nguy hiểm của “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” là cá nhân đó giấu sau vỏ bọc người của tổ chức, của chính quyền hay “trong vai người hiểu biết” rồi như “vết dầu loang”, tác động đến các cá nhân khác xung quanh.
Tất cả những thay đổi về xa rời tư tưởng, bản lĩnh, ý chí, mục tiêu đều tự bản thân của mỗi cá nhân. Trước những diễn biến phức tạp, tư tưởng phải vững vàng; trước những tác động xấu, bản lĩnh càng phải cao; trước thách thức, ý chí càng phải lớn và trước khó khăn, mục tiêu càng phải kiên định. Đây không chỉ là yêu cầu tính chiến đấu, chất cách mạng, mà đó còn là sự tự “miễn dịch” với những gì tác động xấu, khách quan từ bên ngoài. Đó là quá trình tự rèn luyện, tự ý thức, tự xây dựng bản lĩnh, nhân cách với quyết tâm cao, là sự khẳng định sự đúng đắn từ nhận thức đến hành động của người cách mạng chân chính.
Phạm Quế Nghi