Để giúp các em học sinh học tốt môn Ngữ Văn lớp 8, hocthattot.vn đã sưu tầm, biên soạn các bài soạn văn phong phú từ ngắn gọn, đầy đủ đến chi tiết.
Trong bài học này, chúng ta cùng nhau tìm hiểu bài học về “Luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm”.
1. SOẠN VĂN LUYỆN TẬP XÂY DỰNG VÀ TRÌNH BÀY LUẬN ĐIỂM SIÊU NGẮN
I. Chuẩn bị ở nhà
Cho đề bài: “Hãy viết một bài báo tường để khuyên một số bạn trong lớp cần phải học tập chăm chỉ hơn”. Lập dàn bài các luận điểm, luận cứ và dự kiến cách trình bày.
Trả lời:
Mở bài: Giới thiệu mục đích
Thân bài:
– Tình trạng học tập hiện tại của lớp
+ Nhiều bạn học tập tốt, chăm học
+ Tuy nhiên, một bộ phận còn ham chơi chưa chú ý học tập, khiến thành tích của bản thân và cả lớp đi xuống.
– Học tập chăm chỉ là điều rất cần thiết
+ Giúp ta hiểu bài, nắm được kiến thức.
+ Đạt được kết quả cao trong học tập
+ Tạo hứng thú trong học tập, tránh xa các trò chơi vô bổ
+ Khiến thầy cô, bố mẹ vui lòng
– Cách để học tập chăm chỉ
+ Trên lớp, chú ý nghe giảng
+ Ghi chép bài cẩn thận
+ Có kế hoạch học tập rõ ràng, thời gian biểu khoa học
+ Tham gia các hoạt động học nhóm, đôi bạn cùng tiến
…
Kết bài: Động viên, khích lệ cả lớp cùng chăm chỉ học tập
Trình bày như một bài văn nghị luận, tuy nhiên với hình thức báo tường và đối tượng là bạn bè, người viết có thể sử dụng nhiều giọng điệu khác nhau, nhiều từ ngữ quen thuộc, gần gũi hằng ngày và thêm các hình minh họa để bài viết sinh động, thuyết phục hơn.
II. Luyện tập trên lớp
Câu 1: Xây dựng hệ thống luận điểm
Một bạn dự định đưa vào bài viết của mình những luận điểm dưới đây:
a] Lớp ta có nhiều bạn học giỏi, lao động tốt, làm vui lòng thấy cô, cha mẹ, xứng đáng là tấm gương sáng cho mọi người noi theo.
b] Các thấy, cô giáo và nhiều bậc phụ huynh của lớp ta đang rất lo buồn.
c] Thế mà một số bạn trong lớp còn tỏ ra chểnh mảng trong học tập.
d] Vậy thì ngay từ lúc này, các bạn ấy hãy chuyên cần học tập hơn.
e] Các bạn ấy chưa thấy rằng, bây giờ càng ham vui chơi, không chịu học hành thì sau này càng khó có được niềm vui trong cuộc sống.
Hệ thống luận điểm này có chỗ nào chưa chính xác ? Nếu có, thì theo em, bạn ấy cần phải điều chỉnh, sắp xếp lại như thế nào ?
Trả lời:
Các ý được sắp xếp chưa hợp lý. Sửa lại theo thứ tự như sau: a;c;e;b;d
Câu 2: Trình bày luận điểm
Em phải giúp bạn trình bày luận điểm [e] thành một đoạn văn nghị luận. Hãy cho biết:
a] Trong các câu sau, có thể dùng những câu nào để giới thiệu luận điểm [e] ? Trong số đó, em thích câu nào nhất ?
[1] Tuy nhiên, các bạn ấy chưa thấy rằng, bây giờ càng ham vui chơi, không chịu học hành thì sau này càng khó có được niềm vui trong cuộc sống.
[2] Do đó, các bạn chưa thấy rằng, bây giờ càng ham vui chơi, không chịu học hành thì sau này càng khó có được niềm vui trong cuộc sống.
[3] Nhưng các bạn có nên cứ chểnh mảng trong học tập như thế hay không ? Xin hãy nhớ rằng, bây giờ càng ham vui chơi, không chịu học hành thì sau này càng khó có được niềm vui trong cuộc sống.
Hãy nghĩ thêm một vài câu giới thiệu luận điểm khác.
b] Nên sắp xếp những luận cứ dưới đây theo trình tự nào để sự trình bày luận điểm trên được rành mạch, chặt chẽ ?
[1] Sau này, khi lớn lên, bạn sẽ sống trong thời đại mà trình độ khoa học – kĩ thuật và văn hóa – nghệ thuật ngày một nâng cao.
[2] Trong xã hội ấy, làm việc gì cũng cần có tri thức.
[3] Muốn có tri thức thì phải chăm chỉ học tập, ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.
[4] Do đó, người học sinh hôm nay càng ham chơi, không chăm học thì ngày mai càng khó có thể làm được việc gì có ý nghĩa, và do đó, càng khó có được niềm vui trong cuộc sống.
c] Bạn em muốn kết thúc đoạn văn bằng một câu hỏi giống câu kết đoạn trong văn bản Hịch tướng sĩ: “Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi muốn vui vẻ phỏng có được không ?”. Theo em, nên viết câu kết đoạn như thế nào cho phù hợp với yêu cầu của bạn ? Ngoài cách vừa nêu, em còn có thể kết thúc đoạn văn ấy theo cách nào khác nữa ?
d] Đoạn văn viết theo cách trên đây là đoạn văn diễn dịch hay quy nạp ? Vì sao ?
Em có thể biến đổi đoạn văn ấy từ diễn dịch thành quy nạp [hoặc từ quy nạp thành diễn dịch] được không ?
Trả lời:
a. Câu có thể dùng để trình bày luận điểm [e] là câu [1] và [3].
b. Cách sắp xếp như trên là hợp lý, tuy nhiên còn có cách sắp xếp khác như sau: [2], [3], [1], [4]
c. Có thể viết câu kết đoạn như sau:
– Lúc bấy giờ, các bạn muốn vui chơi nữa, liệu có được không?
– Lúc bấy giờ, các bạn không muốn vui chơi thoải mái nữa, liệu có được không?
– Tóm lại, không chăm chỉ học tập, chúng ta sẽ tự đánh mất tương lai của chính mình.
…
d. Đây là đoạn văn quy nạp, câu chủ đề nằm ở kết đoạn. Chuyển đổi thành đoạn văn diễn dịch:
“Người học sinh hôm nay càng ham chơi, không chăm học thì ngày mai càng khó có thể làm được việc gì có ý nghĩa, và do đó càng khó có được niềm vui trong cuộc sống. Điều đó được giải thích như sau : cùng với sự phát triển như vũ bão của khoa học – kỹ thuật, xã hội càng ngày càng phát triển, càng đòi hỏi con người phải được trang bị hệ thống tri thức tiên tiến…”.
Câu 3: Hãy phát biểu [đọc] luận điểm mà em vừa chuẩn bị [viết] trước tổ [trước lớp]; sau đó, lắng nghe sự góp ý của các bạn và của thầy, cô giáo để rút ra những kinh nghiệm bổ ích cho bản thân.
Trả lời:
Trình bày các luận điểm chủ yếu đã được chuẩn bị ở nhà.
Câu 4: Theo trình tự luyện tập trên lớp, hãy tập viết ở nhà một đoạn văn để trình bày luận điểm “Đọc sách là Công việc vô cùng bổ ích, vì nó giúp ta hiểu biết thêm về đời sống”.
Trả lời:
Với luận điểm “Đọc sách là công việc vô cùng bổ ích vì nó giúp ta hiểu biết thêm về đời sống”, có thể viết đoạn văn theo những luận cứ sau :
– Sách là kho tàng tri thức khổng lồ của nhân loại trong quá khứ, hiện tại
– Sách mở ra cho chúng ta những chân trời mới, khám phá những điều mới lạ
– Vì thế, đọc sách giúp chúng ta làm giàu vốn hiểu biết về đời sống.
2. SOẠN VĂN LUYỆN TẬP XÂY DỰNG VÀ TRÌNH BÀY LUẬN ĐIỂM CHI TIẾT
3. SOẠN VĂN LUYỆN TẬP XÂY DỰNG VÀ TRÌNH BÀY LUẬN ĐIỂM HAY NHẤT
Học sinh xem câu hỏi bên trên.
Cho đề bài: “Hãy viết một bài báo tường để khuyên một số bạn trong lớp cần phải học tập chăm chỉ hơn”. Lập dàn bài các luận điểm, luận cứ và dự kiến cách trình bày.
* Lập dàn bài các luận điểm, luận cứ
Mở bài: Giới thiệu vấn đề
Thân bài:
– Tình trạng học tập hiện tại của lớp
+ Nhiều bạn học tập tốt, chăm học
+ Tuy nhiên, một bộ phận còn ham chơi chưa chú ý học tập, khiến thành tích của bản thân và cả lớp đi xuống.
– Học tập chăm chỉ là điều rất cần thiết
+ Giúp ta hiểu bài, nắm được kiến thức.
+ Đạt được kết quả cao trong học tập
+ Tạo hứng thú trong học tập, tránh xa các trò chơi vô bổ
– Cách để học tập chăm chỉ
+ Trên lớp, chú ý nghe giảng
+ Ghi chép bài cẩn thận
+ Có kế hoạch học tập rõ ràng, thời gian biểu khoa học
+ Tham gia các hoạt động học nhóm, đôi bạn cùng tiến
Kết bài: Nêu cảm nghĩ của bản thân
* Cách trình bày: Với hình thức báo tường và đối tượng là bạn bè, người viết có thể sử dụng nhiều giọng điệu khác nhau, nhiều từ ngữ quen thuộc, gần gũi hằng ngày. Minh họa hình ảnh cho bài báo tường thêm sinh động, thu hút.
II. LUYỆN TẬP TRÊN LỚP
Câu 1 [trang 83 sgk Ngữ Văn 8 tập 2]
– Có luận điểm còn chứa đựng những nội dung không phù hợp với luận đề.
– Còn thiếu những luận điểm cần thiết, khiến mạch văn có chỗ bị đứt đoạn và luận đề không được hoàn toàn sáng rõ
– Sự sắp xếp các luận điểm còn chưa thật hợp lí.
Có thể sắp xếp lại hệ thống luận điểm trên như sau:
Câu a] -> câu c] -> câu e] -> câu b] -> câu d].
Câu 2 [trang 83 sgk Ngữ Văn 8 tập 2]
a] Trong những câu được dẫn, câu [3] hay hơn cả vì thể hiện được tình cảm, cảm xúc
b] Cách sắp xếp như trên là hợp lý, tuy nhiên còn có cách sắp xếp khác như sau: [2], [3], [1], [4]
c] Có thể viết câu kết đoạn như sau:
– Lúc bấy giờ, các bạn muốn vui chơi nữa, liệu có được không?
– Lúc bấy giờ, các bạn không muốn vui chơi thoải mái nữa, liệu có được không?
– Tóm lại, không chăm chỉ học tập, chúng ta sẽ tự đánh mất tương lai của chính mình.
Câu 4 [trang 84 sgk Ngữ Văn 8 tập 2]
Các luận điểm:
– Sách là kho tàng tri thức khổng lồ của nhân loại. Sách cung cấp cho ta những tri thức về hầu hết các lĩnh vực của đời sống.
– Tiếp xúc với sách, con người có cơ hội tiếp xúc với toàn bộ kho tàng văn hoá của văn minh nhân loại. Đó là một phương tiện không gì thay thế được.
– Bởi vậy, đọc sách là công việc vô cùng bổ ích mà qua đó, con người có thể không ngừng làm giàu vốn tri thức của mình.
Học sinh xem câu hỏi bên trên.
Cho đề bài: “Hãy viết một bài báo tường để khuyên một số bạn trong lớp cần phải học tập chăm chỉ hơn”. Lập dàn bài các luận điểm, luận cứ và dự kiến cách trình bày.
Phân tích đề
– Thể loại : văn nghị luận [về một vấn đề trong học tập].
– Nội dung : khuyên bạn học tập chăm chỉ.
– Hình thức : báo tường.
– Đối tượng tiếp nhận : bạn cùng lớp.
Ngoài các yếu tố về thể loại, nội dung chi phối trực tiếp đến cấu trúc, ngôn ngữ, giọng điệu của bài văn, hai yếu tố hình thức và đối tượng cũng rất quan trọng. Với hình thức báo tường và đối tượng là bạn bè, người viết có thể sử dụng nhiều giọng điệu khác nhau, nhiều từ ngữ quen thuộc, gần gũi hằng ngày.
Tự lập dàn ý để đối chiếu, hoàn thiện trong giờ luyện tập trên lớp.
II. LUYỆN TẬP TRÊN LỚP
Câu 1 [trang 83 sgk Ngữ Văn 8 tập 2]
– Có luận điểm còn chứa đựng những nội dung không phù hợp với luận đề [Luận đề nêu : “phải chăm chỉ học tập hơn”, luận điểm lại nói đến khỏe mạnh, lao động tốt…]. Cần phải dứt khoát loại bỏ những nội dung không phù hợp đó.
– Còn thiếu những luận điểm cần thiết, khiến mạch văn có chỗ bị đứt đoạn và luận đề không được hoàn toàn sáng rõ [cần thêm những luận điểm như : đât nước rất cần những người tài giỏi, hay : phải học chăm mới học giỏi, mới thành tài…]
– Sự sắp xếp các luận điểm còn chưa thật hợp lí [vị trí của luận điểm b làm cho bài thiếu mạch lạc, luận điểm e không thế đứng sau luận điểm d…].
Có thể sắp xếp lại hệ thống luận điểm trên như sau :
Câu a] -> câu c] -> câu e] -> câu b] -> câu d].
Câu 2 [trang 83 sgk Ngữ Văn 8 tập 2]
a. Trong những câu được dẫn, câu [3] hay hơn cả vì thể hiện được tình cảm, cảm xúc [lòng mong muốn bạn tiến bộ] của người viết được bộc lộ rõ ràng, do đó hiệu quả thuyết phục sẽ cao hơn.
b. Cách sắp xếp các luận cứ theo trình tự trong sách đã thể hiện tính lô-gíc, chặt chẽ :
Ba câu đầu là hệ thống lập luận theo hướng thuận:
– Câu [1] nêu một vấn đề về tương lai, trong đó trình độ khoa học – kỹ thuật và văn hoá – nghệ thuật ngày một nâng cao.
– Câu [2] xác định vai trò của tri thức trong xã hội đó.
– Câu [3] được suy ra từ câu [2] : muốn có tri thức thì phải chăm chỉ học tập.
– Câu [4] là một kết luận có tính tất yếu và giàu sức thuyết phục.
c. Cách kết đoạn như của bạn [“Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi muốn vui vẻ phỏng có được không ?”] có những đặc điểm :
– Cách viết đó tạo ra một giọng điệu tinh nghịch [thậm chí hơi suồng sã], điều đó có thể làm giảm tính thuyết phục của đoạn văn.
– Để kết luận được như vậy, cả bài văn cũng phải có một giọng điệu tương tự thì mới phù hợp. Điều này thật khó tạo được hiệu quả như ý muốn.
Nói chung, để kết thúc đoạn văn này có thể sử dụng nhiều cách khác nhau, nhiều giọng điệu khác nhau nhưng điều chủ yếu nhất là những giọng điệu đó phải xuất phát từ [và cũng phải thể hiện được] một tình cảm bè bạn chân thành, từ lòng mong muốn thực sự cho sự tiến bộ của bạn cũng như của cả tập thể lớp.
d. Nếu kết luận theo hướng trên [câu chủ đề ở cuối đoạn] thì đây là một đoạn văn được viết theo lối quy nạp.
Nếu kết luận theo hướng trên [câu chủ đề ở cuối đoạn] thì đây là một đoạn văn được viết theo lối quy nạp.
Ví dụ :
“Người học sinh hôm nay càng ham chơi, không chăm học thì ngày mai càng khó có thể làm được việc gì có ý nghĩa, và do đó càng khó có được niềm vui trong cuộc sống. Điều đó được giải thích như sau : cùng với sự phát triển như vũ bão của khoa học – kỹ thuật, xã hội càng ngày càng phát triển, càng đòi hỏi con người phải được trang bị hệ thống tri thức tiên tiến…”.
Câu 4 [trang 84 sgk Ngữ Văn 8 tập 2]
Với luận điểm “Đọc sách là công việc vô cùng bổ ích vì nó giúp ta hiểu biết thêm về đời sống”, có thể viết đoạn văn theo những luận cứ sau :
– Sách là kho tàng tri thức khổng lồ của nhân loại. Sách cung cấp cho ta những tri thức về hầu hết các lĩnh vực của đời sống.
– Tiếp xúc với sách, con người có cơ hội tiếp xúc với toàn bộ kho tàng văn hoá của văn minh nhân loại. Đó là một phương tiện không gì thay thế được.
– Bởi vậy, đọc sách là công việc vô cùng bổ ích mà qua đó, con người có thể không ngừng làm giàu vốn tri thức của mình.