Lục đạo luân hồi nghĩa là gì

Lục đạo là 6 nơi ở của chúng sinh trong vòng luân hồi Phật giáo cho rằng, tất cả chúng sinh chưa được giải thoát, dưới sự thúc đẩy của nghiệp.

Là nơi thanh thoát an vui, những người khi sống làm điều phước thiện tốt lành cũng như những đời trước đó đã tạo phước đức, tu niệm chân chánh thì khi chết sẽ vào nơi đây. Cảnh trí ở đây trong sáng tươi vui, không có sự lo buồn, tức giận, đau khổ hay chán chường.

Cõi trời có cả thảy 26 cõi bao gồm: 6 cõi thuộc về dục giới, 16 cõi thuộc về sắc giới và 4 cõi thuộc về vô sắc giới. Nói về chi tiết thì cõi Trời rất rộng lớn chia ra nhiều tầng và mỗi tầng ứng với những cấp độ khác nhau về nghiệp lành [phân chia theo mức độ phước báo].

Mẹ của thái tử Tất Đạt Đa, sau khi sinh ra Thái tử, nhờ phước báo sinh ra một vị Phật tương lai nên sau 7 ngày lìa bỏ thân người, thác sinh lên cung trời Đao Lợi. Bồ Tát Di Lặc hiện nay cũng ở trên cung trời Đâu Suất giáo hoá, chờ đủ nhân duyên để xuống giáo hoá nơi cõi Ta Bà này.

Để sinh lên cõi trời cần giữ ít nhất 10 giới, sinh vào các tầng trời cao [phân chia theo phước báo chứ không phải độ cao vật lý] cần tu tập thêm thiền, nhập sơ thiền tới tứ thiền, rồi đến thiền phi tưởng xứ, phi tưởng phi phi tưởng xứ …Màu sắc ở cỏi trời tỏa sáng, có nơi rực rỡ vì là cõi của Chư Thiên.

2. Cõi người [ta bà hay gọi là thế giới loài người]

Là nơi dành cho những ai mà Nghiệp tạo ra trước khi chết được xem là nghiệp lành, dĩ nhiên không phải ai cũng đều tạo nghiệp lành nhiều hơn nghiệp ác. Chi tiết thì cõi người lại chia thành nhiều quốc gia và nhiều dân tộc khác nhau, vì thế nên tuy vào nghiệp mà khi tái sinh thành người sẽ có người hạnh phúc người bần hàn, kẻ an vui, người đau khổ, có người được tái sinh vào nước văn minh, có người tái sinh vào nước man di, nhưng có thể gặp được Chánh pháp mà tu tập giải thoát thành Phật.

Đây là cảnh giới của những chúng sinh biết giữ theo Ngũ giới. Do đó kinh sách thường khuyên ta kiếp này được làm người là may mắn hãy cố gắng làm phước đức, tạo nghiệp lành để khi chết đi thành lại kiếp người sống hạnh phúc, an vui, sung sướng. Màu sắc ở cõi người thường là mây vàng không chói sáng mà sáng đục.

3. Cõi Atula [hình dáng không oai nghiêm bằng cõi trời nhưng cũng có phép thuật]

Đây là thần thánh tính tình hung hăng nóng nảy, lại thêm tà kiến, si mê, tin theo tà giáo, là cảnh giới của những chúng sinh tạo nhiều nghiệp sân hận, là nơi hiện diện của những linh hồn của những con người mà khi còn sống thường kiêu hãnh vì được nhiều người kính nể do có công tu hành, học hỏi, luyện tập, cố gắng. Tuy nhiên họ lại là người tham danh lợi, thích tiếng khen, tự đắc, huênh hoang.

Ví dụ như người tu hành tới cấp cao nhưng lại Tham – Sân – Si, thích tán tụng công đức, mỗi bước đi có lọng tàng che, chung quanh đầy kẻ hầu người hạ, thích được mọi người bái lạy, tôn xưng, những tánh ấy đã tạo thành Nghiệp. Dù họ là người có công với đạo pháp, xây nhiều nơi tu tập cho mọi người nhưng không gột rửa được lòng tham luyến sân si, còn tức giận, nóng nảy được khen thì vui, bị chê thì nổi giận, hay phân biệt giàu nghèo sang hèn.

Kinh Sách xưa gọi họ là Người không có phước báu lớn. Vì thế mà khi qua đời phải đọa vào cõi A Tu La. Cõi này gồm có hai tầng: Atula thượng là nơi tự do thoải mái hơn tầng Atula hạ. Đây là nơi dành cho người nào lúc sống làm được nhiều điều lành nhưng không có phước báu lớn, lòng còn đầy tham luyến ích kỷ. Còn Atula hạ dành cho người lúc sống làm nhiều điều thiện nhưng vẫn tạo ác nghiệp. Về màu sắc thì cõi Atula thường mơ hồ, phảng phất màu xanh lá cây.

4. Cõi Địa Ngục [cõi âm, cũng là nơi chịu sự trừng phạt, đọa đày, cực hình]

Cõi này có màu sắc tối mờ hắc ám ghê sợ. Đây là nơi dành cho những linh hồn mà lúc còn sống là những kẻ đại gian ác, vô lương tâm, những kẻ chuyên tàn sát, khủng bố, những kẻ gây tai họa đau thương nghiệt ngả cho vô số đồng loại.

Theo Tử Kinh Tây Tạng thì khi Hồn tới một nơi mà cảnh trí nơi đó tối tăm thấp thoáng những căn nhà màu đen, trắng xen kẻ, hay lẫn lộn kề bên những hố sâu thăm thẳm thì đó chính là cõi địa ngục.

5. Cõi súc sinh [thế giới động vật]

Đây là cõi giới của những loài động vật, những loài thú vật, vì ngu si nên bị người ta đánh đập hoặc bị giết thịt , là cảnh giới của những chúng sinh tạo nhiều nghiệp si mê. Những kẻ lúc sống ở thế gian chuyên chạy theo vật chất, ham muốn xác thân, những kẻ chuyên mua bán các loại cần sa, bạch phiến,hút xách, chứa chấp, chiêu dụ, bắt cóc đàn bà con gái hãm hiếp hay bắt làm chốn lầu xanh, làm việc đại gian đại ác.

Theo Tử Kinh Tây Tạng thì người mới chết khi “hồn” còn ngơ ngác thấy những vùng đất trải dài đầy hang lỗ, động đá thế là hồn đang ở ngưỡng cửa của cõi súc sanh. Màu sắc cõi này màu xám mờ mờ. Ở cõi này cái chết thường kết thúc bi thảm do loài này ăn thịt loài kia một cách dã man.

6. Cõi ngã quỷ [nơi bị đọa làm quỷ đói chịu vô lượng khổ]

Đây là cõi giới của những linh hồn mà khi còn sống đã rất tham lam, gian manh xảo quyệt, hối lộ tham nhũng, vơ vét của công giết người, cướp của nhất là của từ thiện làm của riêng mình, đặc điều vu khống cho người vô tù rồi ăn hối lộ thả ra hay tự khảo người để đoạt tình, đoạt tiền, thấy người đói khát mà lòng không mảy may thương xót còn đánh đập xua đuổi. Màu sắc nơi cõi nga quỷ là màu đỏ bầm dữ tợn, phước báo ít, chịu khổ nhiều.

Cũng có nhều loại ngã quỷ, nhưng ngã quỷ có một đặc điểm chung là phải chịu đói khát. Mẹ ngài Tôn giả Mục Kiền Liên, do nghiệp tham lam bỏn sẻn đã từng sinh vào cõi Ngã quỷ. Cõi này để bố thí, cứu khổ cứu nạn mong luân chuyển nghiệp chướng cho những sinh linh tội lỗi, lầm lạc có cơ hội hồi hướng chuyển sang cõi khác.

Ý nghĩa của lục đạo luân hồi

Lục đạo hay Lục giới cũng có thể xem là 6 loại tâm cảnh hoặc trạng thái tình cảm khác nhau. Tình hình đối ứng của lục đạo và tình cảm trong Phật giáo là: Sân hận đối ứng với địa ngục, dục vọng đối ứng với quỷ đói, vô tri đối với súc sinh, ngũ giới đối ứng với cõi người, hiếu chiến đối ứng với Atula, thập thiện đối ứng với cõi trời. Tình cảm của con người luôn nằm trong trạng thái biến đổi thiện ác, khởi phục bất định, từ đó dẫn đến tính không ổn định của hiện tượng sinh mệnh tuần hoàn không ngừng nghỉ. Cho nên, muốn vượt qua nỗi khổ luân hồi, dựa trên giáo huấn của Phật giáo, phải bắt đầu từ huấn luyện tâm tính, điều tiết tình cảm.Vì thế, giải thoát khỏi sự trói buộc của luân hồi trong quan niệm của Phật giáo kỳ thực là một hành động quan tâm chăm sóc đối với sinh mệnh của con người [đặc biệt là quan tâm chăm sóc lúc lâm chung]. Hãy thử tưởng tượng, khi thần thức sắp tan biến, lựa chọn cõi thiện nhiều hưởng lạc hay cõi ác nhiều thống khổ, sẽ thúc dục người lâm chung "tự khảo tra linh hồn mình". Đây là một lần phát hiện lại giá trị của sinh mệnh, có thể khiến người chết nhìn thấy rõ nhân tố không ổn định của hiện tượng sinh mệnh, khiến cho sinh mệnh dần dần đạt đến trạng thái ổn định an tường, đồng thời cũng thúc đẩy người sống khi tại thế xác lập phẩm tính của mình để khi cái chết đến không thấy sợ hãi bởi tứ đại phân chia, linh hồn tiêu tán.

Quan trọng hơn nữa, vượt qua sự câu thúc của luân hồi cũng là nội hàm chân thực trong quan niệm về giá trị sinh mệnh "dĩ giác vi bản" [lấy giác ngộ làm gốc] của Phật giáo. Người lâm chung trong thời khắc sinh tử nguy nan, thức tỉnh cảnh giới sinh mệnh của bản thân, quay về với lạc viên sinh mệnh tự do tịnh độ. Lúc này, sau khi tỉnh ngộ sẽ giống như câu nói của thiền sư Vĩnh Gia đời Đường: "Trong mộng rõ ràng có 6 cõi, tỉnh giấc đại thiên cũng rỗng không", ảo tướng có liên quan đến 6 cõi biến mất, thân tâm không có bất kỳ chướng ngại nào, từ đó mà miễn trừ được nỗi khổ sinh tử mộng ảo điên đảo, có thể lai khứ tự do trong đại thiên thế giới. Đây chính là một loại giải thoát, càng có sự chăm sóc đầy đủ về giá trị tinh thần của sinh mệnh.