Lịch sử phát triển của xã hội loài người là gì?

10:02, 03/02/2020

Từ khi chế độ công xã nguyên thủy tan rã, lịch sử xã hội loài người phát triển theo các hình thái kinh tế - xã hội: chế độ nô lệ, chế độ phong kiến, chế độ tư bản.

Tuy có nhiều biểu hiện khác nhau nhưng bản chất cốt lõi của các hình thái kinh tế - xã hội này giống nhau: đó là chế độ chiếm hữu tư nhân tư liệu sản xuất, là xã hội của các ông chủ: chủ nô, lãnh chúa, các nhà tư sản. Mặt trái tiêu cực của chế độ tư hữu cũng hết sức nghiêm trọng, nổi bật hơn cả là chế độ người bóc lột người dã man, là nguyên nhân gây ra các cuộc chiến tranh xâm lược tàn khốc.

Chế độ tư hữu xuất hiện và hệ quả cùng thời với nó là một xã hội phân chia giai cấp ra đời, với giai cấp thống trị của tầng lớp giàu có và giai cấp bị thống trị bao gồm tất cả những người lao động. Từ đó, lịch sử phát triển của xã hội có giai cấp là lịch sử của các cuộc đấu tranh giai cấp khốc liệt, triền miên.

Hơn 5.000 năm, con người phải sống dưới ách thống trị của chế độ tư hữu. Mãi tới nửa cuối thế kỷ 19, tư duy loài người tỏa sáng bởi hai nhà bác học khoa học xã hội thiên tài người Đức là Các Mác [1818 – 1883] và Ph. Ăng Ghen [1820 – 1895], khi hai ông công bố “Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản” vào ngày 21-2-1848. Trong đó, hai ông đã khảo sát, phân tích một cách khoa học bản chất xã hội các hình thái kinh tế - xã hội của chế độ tư hữu, đặc biệt là chế độ tư bản chủ nghĩa, để từ đó rút ra nguyên lý: Lịch sử phát triển của xã hội có giai cấp là lịch sử đấu tranh giai cấp. Đồng thời, “Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản” cũng chỉ rõ cuộc đấu tranh giai cấp giải quyết mâu thuẫn trong xã hội tư bản nhất định sẽ đưa chế độ tư bản đến chỗ diệt vong và một hình thái kinh tế - xã hội mới sẽ được thay thế bằng hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa. Trong xã hội cộng sản chủ nghĩa, người lao động sẽ là chủ nhân của xã hội, tự quyết định vận mệnh của mình và ở đó, con người sẽ có điều kiện để phát triển toàn diện, hài hòa.

Tiếp thu một cách sáng tạo chủ nghĩa Mác, V.I. Lênin và Đảng Bôn-sê-vích Nga căn cứ vào thực tiễn đời sống xã hội, đã lãnh đạo, tổ chức thành công cuộc Cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười vĩ đại [7-11-1917] và những tiên đoán của các nhà sáng lập chủ nghĩa xã hội khoa học đã trở thành hiện thực trên một phần sáu địa cầu, mở ra một thời đại mới cho toàn nhân loại, như V.I. Lênin từng khẳng định.

Việt Nam có mối quan hệ thắm thiết từ rất sớm với Cách mạng Tháng Mười Nga, với đất nước Xô viết. Vào năm 1920, khi ở Pháp, Hồ Chí Minh đọc bản “Sơ thảo lần thứ nhất luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa” của V.I. Lênin, Người đã khóc và nói to: “Hỡi đồng bào bị đọa đày đau khổ! Đây là cái cần thiết cho chúng ta, đây là con đường giải phóng chúng ta!”.

Suốt 90 năm qua [1930 – 2020], Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam đã chọn con đường cách mạng theo lý tưởng xã hội chủ nghĩa đã dẫn dắt dân tộc ta, một dân tộc nghèo đói và lạc hậu đã anh dũng, ngoan cường đấu tranh để có tiền đồ đất nước hôm nay. Việt Nam hôm nay tự hào có một nền chính trị xã hội ổn định, kinh tế phát triển, quốc phòng vững mạnh, vị thế chính trị trên thế giới ngày một nâng cao. Chính con đường đi lên chủ nghĩa xã hội đã đưa đất nước ta bước vào thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Các lực lượng thù địch và phản động từ rất lâu đã luôn âm mưu và tìm mọi cách chống phá chủ nghĩa xã hội, nhất là sau khi Liên Xô [cũ] và các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu sụp đổ năm 1991. Điều đó hoàn toàn không có gì là lạ trong quá trình diễn ra cuộc đấu tranh giai cấp quyết liệt. Việc Liên Xô [cũ] sụp đổ là do những sai lầm có tính nguyên tắc trong công tác xây dựng Đảng của Đảng Cộng sản Liên Xô [cũ], là do sự chống phá quyết liệt của các thế lực phản động phương Tây, là do sự chuyển hóa và tự diễn biến của những người đứng đầu Đảng Cộng sản Liên Xô [cũ]. Đó là sự sụp đổ của một mô hình xã hội chủ nghĩa cụ thể, chứ không phải là sự “cáo chung” của lý tưởng cộng sản chủ nghĩa và các giá trị tốt đẹp bất biến của nó vẫn luôn là ước mơ của các dân tộc.

90 năm qua, từ ngày có Đảng, dưới sự dìu dắt của Chủ tịch Hồ Chí Minh, của Đảng Cộng sản Việt Nam, dân tộc Việt Nam đã ngoan cường đấu tranh theo lý tưởng Chủ nghĩa xã hội, để có tiền đồ giang sơn rạng rỡ như ngày hôm nay. Càng suy ngẫm về lịch sử tiến hóa của xã hội loài người, càng kiên định con đường đi lên Chủ nghĩa xã hội.

Nguyễn Trúc

Xã hội loài người đã trải qua 5 giai đoạn phát triển. Bao gồm thời kỳ tiền sử, thời kì cổ đại, thời kì trung đại, thời kì cận đại và thời kỳ hiện đại. Hãy cùng tìm hiểu các giai đoạn phát triển này nhé!

Xã hội loài người trong thời kỳ tiền sử

Ở thời kỳ tiền sử, hình thái kinh tế xã hội của nhân loại là cộng sản nguyên thủy. Thời kỳ này là thời kỳ dài nhất trong lịch sử xã hội loài người, kéo dài hàng triệu năm. Tất cả các dân tộc trên trái đất đều phải trải qua giai đoạn này. Đây là thời kỳ đặt nền tảng cho đặc trưng và truyền thống của từng dân tộc. Là thời “thơ ấu” của từng dân tộc, tộc người. 

Khoảng ba đến bốn triệu năm trước, một loài vượn đặc biệt đã tiến hóa thành con người đầu tiên. Quá trình này đã trải qua nhiều giai đoạn:

• Loài Vượn đặc biệt chuyển biến thành Vượn – Người, lúc này  yếu tố vượn vẫn còn nhiều. 
• Từ Vượn – Người tiến hóa thành Người – Vượn [Người tối cổ], yếu tố người đã chiếm phần nhiều hơn.
• Người vượn tiến thành Người tinh khôn [Homo de Neandertal].
• Người tinh khôn tiến lên thành Người hiện đại [Homo sapiens]. 

Xã hội loài người trong thời kỳ cổ đại

Xã hội chiếm hữu nô lệ ở thời kì cổ đại xuất hiện ở phương Đông sớm nhất. Từ khoảng 3000 năm TCN, tại các nước Trung Quốc, Ai Cập, Ấn Độ và nhiều quốc gia khác. Tại các nước châu Âu xã hội này xuất hiện muộn hơn.

Xã hội chiếm hữu nô lệ được chia thành ba giai cấp chính: 

• Giai cấp chủ nô – quý tộc là giai cấp chiếm giữ được tư liệu sản xuất. Nên nó trở thành giai cấp thống trị áp bức bóc lột.
• Giai cấp nông dân công xã nông thôn và tầng lớp thị dân thành thị [bình dân ở Hy Lạp, La Mã]. Nông dân và thị dân có gia đình, có tài sản riêng nhưng vẫn bị nhà nước do chủ nô quản lý bóc lột. Nếu giai cấp này phá sản, họ có thể rơi xuống địa vị nô lệ. 
• Giai cấp nô lệ là giai cấp thấp nhất trong xã hội này. Họ có nguồn gốc từ các bộ lạc bại trận trong chiến tranh. Họ bị kẻ chiến thắng tước đoạt tất cả tài sản và bản thân bị biến thành nô lệ. Họ bị bóc lột sức lao động, làm việc bất kể giờ giấc nhưng lại không được hưởng thành quả. Chủ nô có thể đem nô lệ ra chợ mua bán, đổi trác hoặc đánh đập thậm chí là giết họ. 

Xã hội loài người trong thời kỳ trung đại

Chế độ phong kiến [476-1640] là một chế độ được hình thành nên bởi sự phân phong ruộng đất. Xuất hiện trong thời kì trung đại, quá trình phong kiến hóa diễn ra và được xác lập sớm nhất ở Trung Quốc. Khi nhà Tần thống trị Trung Quốc, chế độ phong kiến Trung Quốc bắt đầu. Tần Thủy Hoàng chính là vị “vua phong kiến” đầu tiên. 

Trước và sau đầu công nguyên các nước châu Á đều lần lượt bước sang xã hội phong kiến. Ở Tây Âu, xã hội loài người với hình thái phong kiến được xác lập vào năm 476 – sau khi đế quốc Tây La Mã sụp đổ. 

Xã hội loài người trong thời kỳ cận đại

Khi chế độ phong kiến trên thế giới suy tàn vào thế kỷ thứ XV-XVI. Xã hội tư bản chủ nghĩa [1640-1917] được thiết lập. 

Cuộc cách mạng tư sản Hà Lan thắng lợi năm 1609 đã lật đổ ách thống trị của Tây Ban Nha. Hà Lan sau đó đã thành lập nhà nước tư sản đầu tiên trên thế giới. Điều này đã báo hiệu một thời đại mới – thời đại của cách mạng tư sản. Vào năm 1640, cách mạng tư sản Anh thắng lợi đã mở đầu lịch sử cho thời kỳ cận đại trên toàn thế giới. 

Một thời đại mới đã được mở ra, các cuộc đấu tranh giai cấp trên toàn thế giới giữa phong kiến và tư sản như được nhấn nút khởi động. Tư sản thắng lợi đã thiết lập nhà nước tư sản mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển. 

Cuối cùng vào những năm 80 của thế kỷ XIX chủ nghĩa tư bản được xác lập trên phạm vi rộng lớn. Xã hội tư bản chủ nghĩa trở thành một hệ thống chính trị kinh tế trên thế giới. Cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX, toàn thế giới bị lôi cuốn vào quỹ đạo của xã hội loài người với hình thái kinh tế – xã hội này.

Xã hội loài người trong thời kỳ hiện đại 

Từ năm 1917 đến nay, xã hội loài người lúc này hầu như tồn tại dưới chế độ xã hội chủ nghĩa. 

Năm 1917, Cách mạng Tháng Mười Nga bùng nổ và thắng lợi đã mở ra thời kỳ hiện đại. Năm 1922, nhà nước Xô-viết thành lập Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô-viết [Liên Xô] đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội. 

Trong quá khứ và hiện tại, vẫn có nhiều nước tự nhận là nước xã hội chủ nghĩa. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có tiêu chuẩn nào cho việc một quốc gia đi theo chế độ chủ nghĩa xã hội. 

Trải qua nhiều năm, hiện nay có 4 quốc gia được công nhận là xã hội cộng sản chủ nghĩa. Bao gồm Trung Quốc, Việt Nam, Cuba và Lào. Ở hình thái kinh tế – xã hội này, không có giai cấp, con người tự do, bình đẳng. Sự bình đẳng dựa trên cơ sở sở hữu chung và điều khiển chung với các phương tiện chung. 

Trên đây là giai đoạn của xã hội loài người với nhiều thông tin thú vị. Nếu thấy thích bài viết hãy cho mình xin một lượt like và chia sẻ nhé. Cảm ơn các bạn!