Chọc dịch màng bụng trong xơ gan

Chọc hút màng bụng là một thủ thuật để lấy chất dịch đã thu thập trong bụng [dịch màng bụng]. Sự tích tụ chất dịch này được gọi là cổ trướng. Cổ trướng có thể được gây ra bởi nhiễm trùng, viêm, chấn thương hoặc các tình trạng khác, chẳng hạn như xơ gan hoặc ung thư. Chất dịch được lấy ra bằng cách sử dụng một cây kim dài và nhỏ xuyên qua thành bụng. Chất dịch được gửi đến phòng xét nghiệm và nghiên cứu để tìm ra nguyên nhân của sự tích tụ chất dịch. Chọc hút màng bụng cũng có thể được thực hiện để lấy chất dịch ra để giảm áp lực bụng hoặc đau ở những người bị ung thư hoặc xơ gan.

Chỉ định chọc hút màng bụng

Chọc hút màng bụng có thể được thực hiện để:

Tìm nguyên nhân tích tụ chất dịch trong bụng.

Chẩn đoán nhiễm trùng dịch màng bụng.

Kiểm tra một số loại ung thư, chẳng hạn như ung thư gan.

Loại bỏ một lượng lớn chất dịch gây đau hoặc khó thở hoặc ảnh hưởng đến việc hoạt động của thận hoặc ruột.

Kiểm tra tổn thương sau chấn thương bụng.

Chuẩn bị chọc hút màng bụng

Trước khi thực hiện chọc hút màng bụng, hãy nói với bác sĩ nếu:

Đang dùng thuốc gì.

Bị dị ứng với bất kỳ loại thuốc nào, kể cả thuốc gây tê [thuốc gây mê].

Dùng chất làm loãng máu, hoặc nếu có vấn đề chảy máu.

Đang hoặc có thể mang thai.

Các xét nghiệm máu khác có thể được thực hiện trước khi chọc hút để đảm bảo rằng không có bất kỳ vấn đề chảy máu hoặc đông máu nào. Sẽ làm trống bàng quang trước khi làm thủ thuật.

Có thể được yêu cầu ký vào một mẫu đơn đồng ý cho biết hiểu các rủi ro của chọc hút màng bụng và đồng ý thực hiện.

Nói chuyện với bác sĩ về bất kỳ mối quan tâm nào về nhu cầu chọc hút màng bụng, rủi ro của nó, cách thực hiện hoặc kết quả sẽ có ý nghĩa gì.

Thực hiện chọc hút màng bụng

Thủ thuật này có thể được thực hiện tại văn phòng bác sĩ, phòng cấp cứu hoặc khoa X-quang của bệnh viện hoặc tại giường bệnh trong bệnh viện.

Nếu một lượng lớn chất dịch sẽ được lấy ra trong suốt quá trình, có thể nằm ngửa với đầu ngẩng cao. Những người có ít chất dịch lấy ra có thể ngồi dậy. Vị trí mà bác sĩ sẽ đặt kim được làm sạch bằng cồn đặc biệt và lau khô bằng khăn vô trùng.

Bác sĩ tiêm một loại thuốc gây tê vào bụng. Khi khu vực bị tê, bác sĩ sẽ nhẹ nhàng và từ từ đưa kim tiêm vào vị trí có thể có dịch. Bác sĩ sẽ cẩn thận để không chọc bất kỳ mạch máu hoặc ruột. Nếu xét nghiệm được thực hiện trong khoa X-quang, siêu âm có thể được sử dụng để cho biết vị trí của chất dịch trong bụng.

Nếu có một lượng lớn dịch, kim tiêm có thể được nối bằng một ống nhỏ vào chai chân không để chất dịch chảy vào nó.

Nói chung, tối đa 4 L [1 gal] chất dịch được lấy ra. Nếu bác sĩ cần loại bỏ một lượng chất dịch lớn hơn, có thể được truyền dịch qua đường truyền tĩnh mạch [IV] ở cánh tay. Chất dịch này là cần thiết để ngăn ngừa huyết áp thấp hoặc sốc. Điều quan trọng là nằm yên hoàn toàn trong suốt quá trình, trừ khi được yêu cầu thay đổi tư thế để giúp thoát dịch.

Khi chất dịch đã chảy ra, kim được lấy ra và băng được đặt trên nơi chọc hút. Sau khi kiểm tra, mạch, huyết áp và nhiệt độ được theo dõi trong khoảng một giờ. Có thể được cân và khoảng cách xung quanh bụng có thể được đo trước và sau khi kiểm tra.

Chọc hút màng bụng mất khoảng 20 đến 30 phút. Sẽ mất nhiều thời gian hơn nếu một lượng lớn chất dịch được lấy ra. Có thể thực hiện các hoạt động bình thường sau khi chọc hút trừ khi bác sĩ bảo không làm.

Cảm thấy thế khi chọc hút màng bụng

Có thể cảm thấy một vết chích ngắn, sắc nét khi dùng thuốc gây tê. Khi kim tiêm được đặt vào bụng, có thể cảm thấy đau nhói hoặc áp lực tạm thời.

Có thể cảm thấy chóng mặt hoặc choáng váng nếu một lượng lớn chất dịch được lấy ra. Hãy cho bác sĩ nếu cảm thấy không khỏe trong khi chọc hút.

Sau thủ thuật, có thể có một số chất dịch trong chảy ra từ nói chọc, đặc biệt là nếu một lượng lớn chất dịch được lấy ra. Việc thoát dịch sẽ ít hơn trong 1 đến 2 ngày. Một miếng gạc nhỏ và băng có thể cần thiết.

Rủi ro của chọc hút màng bụng

Có một khả năng rất nhỏ là kim tiêm có thể chọc vào bàng quang, ruột hoặc mạch máu trong bụng.

Nếu các tế bào ung thư có trong dịch màng bụng, có khả năng nhỏ là các tế bào ung thư có thể lây lan trong bụng.

Nếu một lượng lớn chất dịch được loại bỏ, có khả năng nhỏ là huyết áp có thể giảm xuống mức thấp. Điều này có thể dẫn đến sốc. Nếu bị sốc, chất dich truyền IV hoặc thuốc, hoặc cả hai, có thể được cung cấp để giúp đưa huyết áp trở lại bình thường. Cũng có một nguy cơ nhỏ rằng việc loại bỏ dịch màng bụng có thể ảnh hưởng đến cách hoạt động của thận. Nếu đây là một mối quan tâm, chất dịch IV có thể được cung cấp trong quá trình chọc hút.

Gọi cho bác sĩ ngay lập tức nếu sau chọc hút có:

Sốt cao hơn 38°C [100 ° F] .

Đau bụng dữ dội.

Sưng đỏ hoặc đau ở bụng.

Máu trong nước tiểu.

Chảy máu hoặc rất nhiều dịch thoát ra từ nơi chọc hút.

Ý nghĩa lâm sàng kết quả chọc hút

Chọc hút màng bụng là một thủ tục để lấy chất dịch đã thu thập trong bụng [dịch màng bụng]. Sự tích tụ chất dịch này được gọi là cổ trướng. Chất dịch lấy từ bụng sẽ được gửi đến phòng xét nghiệm để được nghiên cứu và xem xét dưới kính hiển vi. Kết quả sẽ sẵn sàng trong một vài giờ.

Bình thường

Không có nhiễm trùng, ung thư, hoặc các giá trị bất thường được tìm thấy.

Bất thường

Một số xét nghiệm có thể được thực hiện trên chất dịch.

Số lượng tế bào. Một số lượng lớn các tế bào bạch cầu [WBC] trong chất dịch có thể có nghĩa là viêm, nhiễm trùng [viêm phúc mạc] hoặc ung thư. Số lượng WBC cao và số lượng bạch cầu đa nhân [PMNs] cao có thể có nghĩa là có nhiễm trùng bên trong bụng gọi là viêm phúc mạc do vi khuẩn tự phát [SBP].

Serum-ascites gradient albumin [SAAG]. SAAG so sánh mức độ protein trong chất dịch với mức độ protein trong máu. Nồng độ protein cao trong chất dịch có thể có nghĩa là ung thư, bệnh lao, hội chứng thận hư hoặc viêm tụy. Nồng độ protein thấp trong chất dịch có thể có nghĩa là xơ gan hoặc cục máu đông trong tĩnh mạch gan.

Nuôi cấy. Nuôi cấy có thể được thực hiện trên chất dịch để xem liệu vi khuẩn hoặc các sinh vật truyền nhiễm khác có mặt hay không.

Lactate dehydrogenase [LDH]. Nồng độ enzyme LDH cao có thể có nghĩa là nhiễm trùng hoặc ung thư.

Tế bào học. Các tế bào bất thường trong chất dịch có thể có nghĩa là ung thư.

Amylase. Nồng độ amylase cao có thể có nghĩa là viêm tụy hoặc có một lỗ trên ruột.

Glucose. Nồng độ glucose thấp có thể có nghĩa là nhiễm trùng.

Yếu tố ảnh hưởng đến chọc hút màng bụng

Những lý do có thể không thể chọc hút hoặc tại sao kết quả có thể không hữu ích bao gồm:

Sử dụng chất làm loãng máu [thuốc chống đông máu] hoặc aspirin, có thể làm tăng khả năng chảy máu.

Có máu, mật, nước tiểu hoặc phân trong mẫu chất dịch.

Không thể yên trong khi thủ thuật.

Bị béo phì.

Có vết sẹo bên trong bụng [dính] từ bất kỳ phẫu thuật bụng trong quá khứ.

Điều cần biết thêm

Đôi khi các bác sĩ sử dụng chất dịch đưa vào bụng để kiểm tra chấn thương. Điều này được gọi là rửa màng bụng. Trong thủ tục này, một bác sĩ sử dụng kim tiêm để đưa chất lỏng [nước muối] vào bụng. Chất dịch sau đó được lấy ra thông qua cùng một kim. Nếu chất dịch chảy ra có máu, chảy máu có thể là do chấn thương bên trong bụng.

Gan là một cỗ máy quan trọng, là nơi tiếp nhận các yếu tố bên ngoài tác động xấu đến cơ thể. Do đó, gan là bộ phận rất dễ gặp phải các tác nhân gây nên bệnh lý. Xơ gan cổ trướng bệnh học là một biến chứng nghiêm trọng của xơ gan, đây cũng là giai đoạn cuối của bệnh, khi mà nhu mô gan và các tế bào gan bị phá huỷ trầm trọng, chức năng gan suy giảm nghiêm trọng.

1. Thế nào là xơ gan cổ trướng bệnh học?

Gan có chức năng giải độc cho cơ thể, là trung tâm của quá trình chuyển hoá, đồng thời nó cũng tham gia vào sự hình thành hệ miễn dịch của cơ thể. Một khi gan bị tổn thương bởi bất kì tác nhân nào, chức năng gan bị ảnh hưởng dẫn đến cơ thể mất cân bằng, sinh ra các bệnh lí nguy hiểm cho toàn cơ thể.

Xơ gan cổ trướng bệnh học là tình trạng suy giảm chức năng gan trầm trọng do các yếu tố gây hại cho gan. Ở giai đoạn này, chức năng gan hầu như không phục hồi được. Biểu hiện điển hình của xơ gan cổ trướng bệnh học là phần bụng phình to do hiện tượng tích nước xoang bụng.

Nguyên nhân dẫn đến xơ gan cổ trướng:

Bất kỳ tác nhân nào có hại cho gan sẽ tác động lên tế bào Kupffer, kích thích tế bào này sản sinh ra nhiều các yếu tố gây viêm TGF-β. Các yếu tố này kích hoạt tế bào hình sao sản sinh mô sợi một cách bất thường khiến gan bị xơ hoá, không thực hiện được vai trò của mình. Chức năng gan suy giảm dẫn đến một loạt các hậu quả, trong đó là hiện tượng tích nước ở xoang bụng.

Các tác nhân gây hại cho gan bao gồm:

Nhiễm trùng: nhiễm các virus gây viêm gan lâu ngày sẽ dẫn đến xơ gan.
Các chất độc hại: bia, rượu, các chất kích thích, hoá chất,… bắt gan hoạt động nhiều dẫn đến suy giảm chức năng gan trầm trọng cũng dẫn đến xơ gan.
Xơ gan do tắc mật.
Hệ miễn dịch hoạt động không bình thường cũng ảnh hưởng đến hoạt động của gan.
Các yếu tố di truyền cũng có thể dẫn đến bệnh xơ gan.

Các yếu tố độc hại dẫn đến xơ gan cổ trướng

2. Cơ chế hình thành xơ gan cổ trướng bệnh học

Ở người khoẻ mạnh, áp suất thẩm thấu và áp suất keo của máu luôn được ổn định giúp cân bằng nước trong lòng mạch và trong tế bào.

Tuy nhiên, khi chức năng gan thay đổi sẽ dẫn đến sự tạo thành các protein huyết tương bị cản trở dẫn đến thay đổi áp lực keo của máu. Sự thay đổi này khiến áp suất giữa nước trong lòng mạch và nước trong tế bào thay đổi. Kéo theo đó thì nước và các chất trong huyết thanh sẽ đi từ lòng mạch vào các xoang trong cơ thể, gần nhất là xoang bụng, gây nên hiện tượng tích nước và dịch trong xoang bụng khiến bụng phình to.

Bụng phình to trong xơ gan cổ trướng bệnh học

3. Chẩn đoán xơ gan cổ trướng bệnh học

Chẩn đoán dựa vào các triệu chứng lâm sàng:

Xơ gan giai đoạn đầu rất khó phát hiện do không có triệu chứng lâm sàng rõ rệt. Cho đến khi bước qua giai đoạn cổ trướng thì bệnh tình đã diễn biến phức tạp. Giai đoạn này thường có các triệu chứng sau:

Mệt mỏi, buồn nôn, xanh xao, thiếu máu.
Không muốn vận động.
Vàng da, vàng mắt, vàng niêm mạc.
Suy giảm thị lực.
Bụng phình to do tích nước xoang bụng, các mạch máu ở bụng nổi rõ.
Cơ thể dễ bị mắc các bệnh thông thường do hệ miễn dịch suy giảm.
Tiêu hoá kém do ảnh hưởng đến chức năng tiết mật của gan,...

Chẩn đoán bằng phương pháp sinh thiết gan

Bác sĩ sẽ sử dụng thiết bị y tế để lấy một mẫu tế bào gan từ cơ thể bệnh nhân, sau đó đem các tế bào đi xét nghiệm để cho ra kết quả.

Ngoài ra, cần kết hợp với khám lâm sàng, xét nghiệm máu, chọc dịch ổ bụng, chụp CT,… để phối hợp chẩn đoán.

4. Các biện pháp can thiệp cho bệnh nhân bị xơ gan cổ trướng

Với sự tiến bộ của y học và khoa học kĩ thuật, ngày nay bệnh xơ gan cổ trướng có thể được can thiệp bởi các phương pháp sau:

Chọc hút dịch xoang bụng:

Bệnh nhân bị xơ gan cổ trướng thường được điều trị kết hợp phương pháp chọc hút dịch xoang bụng để hạn chế biến chứng xấu có thể xảy ra. Theo chỉ định của bác sĩ thì bệnh nhân sẽ được chọc hút dịch xoang bụng theo định kỳ. Phương pháp này khá dễ thực hiện, tuy nhiên sẽ để lại nhiều rủi ro cho bệnh nhân như: nhiễm trùng ổ bụng, đe doạ tính mạng bệnh nhân,…

Kỹ thuật chọc hút dịch màng bụng được áp dụng trong điều trị xơ gan cổ trướng

Kỹ thuật ứng dụng tế bào gốc:

Kỹ thuật này là quy trình tách chiết các tế bào gốc của tuỷ xương đem đi nuôi cấy. Sau đó các tế bào này sẽ được chuyển lại vào động mạch gan để vào cơ thể bệnh nhân. Các tế bào này có chức năng làm chậm quá trình xơ hoá, tăng sinh mạnh giúp phục hồi các tế bào gan đã bị tổn thương. Thậm chí, các tế bào gốc tủy này còn có thể biệt hoá thành tế bào gan lành.

Kỹ thuật ghép gan:

Trong trường hợp bệnh nhân bị xơ gan nặng, chức năng gan suy giảm trầm trọng, thậm chí gan không còn giữ được chức năng của mình thì ghép gan là phương pháp được bác sĩ chỉ định. Bệnh nhân sẽ được chỉ định cắt bỏ gan và thay thế bởi gan của người hiến tặng tương thích. Tuy nhiên phương pháp này khá đắt và không phải lúc nào cũng tìm được người hiến tạng tương thích.

Điều trị xơ gan cổ trướng bệnh học bằng thuốc kết hợp với chế độ sinh hoạt phù hợp:

Hiện nay có nhiều loại thuốc hỗ trợ điều trị xơ gan và phục hồi chức năng gan.
Bên cạnh đó bệnh nhân phải tuân thủ theo lời dặn của bác sĩ về chế độ ăn uống và sinh hoạt như: không được sử dụng bia, rượu, thuốc lá, các chất gây hại cho gan; chế độ ăn uống lành mạnh, ăn nhiều rau củ quả, ít dầu mỡ, tinh bột; thường xuyên vận động, tập thể dục nhẹ nhàng,…
Biện pháp này chỉ hỗ trợ trong việc điều trị xơ gan, giúp quá bệnh không tiến triển theo chiều hướng xấu. Còn nếu muốn điều trị có kết quả tốt phải tiến hành ghép gan hoặc cấy tế bào gốc.

Chế độ ăn uống hợp lý sẽ hỗ trợ điều trị xơ gan có kết quả tốt hơn

Trên đây là những thông tin cung cấp về xơ gan cổ trướng bệnh học. Qua bài viết này, mong bạn đã hiểu rõ về mức độ nghiêm trọng của căn bệnh và nhận thức được việc quan trọng phải bảo vệ sức khoẻ của mình. Nếu có điều gì thắc mắc xin vui lòng liên hệ với MEDLATEC chúng tôi thông qua hotline 1900 56 56 56 để được giải đáp thắc mắc và tư vấn miễn phí.