Chỉ số CK là gì

Creatine Kinase được tạo thành từ ba loại enzyme nhỏ hơn, được gọi là isoenzyme, MM, MB và BB, không chỉ nhìn vào tổng mức CK mà còn ở cấp độ của những bộ phận

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Nhận định chung

Xét nghiệm creatine kinase [CK] kiểm tra mức của enzyme creatine kinase, được tìm thấy trong mô tim và cơ xương. Enzyme này cũng có thể được tìm thấy với số lượng nhỏ hơn trong não. Xét nghiệm máu để kiểm tra mức CK có thể cho thấy nếu có tổn thương ở tim, cơ xương, não và đôi khi là các bộ phận khác của cơ thể. Xét nghiệm này còn được gọi là creatine phosphokinase [CPK].

Creatine Kinase được tạo thành từ ba loại enzyme nhỏ hơn, được gọi là isoenzyme: MM, MB và BB. Bác sĩ không chỉ nhìn vào tổng mức CK mà còn ở cấp độ của những bộ phận nhỏ hơn này để tìm ra một vấn đề sức khỏe.

Creatine Kinase có thể được sử dụng để giúp chẩn đoán cơn đau tim. Chủ đề này tập trung vào các xét nghiệm CK vì những lý do khác ngoài đau tim. Để biết thêm thông tin về xét nghiệm CK cho cơn đau tim, xem Enzyme tim.

Chỉ định xét nghiệm

Nhiều thứ có thể gây ra sự gia tăng tổng creatine kinase [CK] và trong các isoenzyme. Xét nghiệm này thường được sử dụng để tìm kiếm thiệt hại cho cơ. Ví dụ, nó có thể được sử dụng để xem nếu ai đó bị đau cơ có tổn thương cơ nghiêm trọng.

Isoenzyme MM tăng trong hầu hết các vấn đề cũng gây ra sự gia tăng tổng số CK.

MB có thể nâng lên trong các vấn đề như chấn thương cơ [bao gồm cả sau phẫu thuật], loạn dưỡng cơ, suy thận mãn tính hoặc nhiễm trùng trong tim.

BB có thể được nêu ra trong các vấn đề như chấn thương não, chảy máu trong não và một số loại ung thư.

Chuẩn bị xét nghiệm

Không cần phải làm gì đặc biệt để chuẩn bị cho xét nghiệm này.

Thực hiện xét nghiệm

Chuyên gia y tế lấy mẫu máu sẽ:

Quấn một dải thun quanh cánh tay trên để ngăn dòng máu chảy. Điều này làm cho các tĩnh mạch bên dưới dải lớn hơn nên dễ dàng đưa kim vào tĩnh mạch.

Làm sạch vị trí kim bằng cồn.

Đặt kim vào tĩnh mạch. Có thể cần nhiều hơn một thanh kim.

Gắn một ống vào kim để làm đầy máu.

Tháo băng ra khỏi cánh tay khi thu thập đủ máu.

Đặt một miếng gạc hoặc bông gòn lên vị trí kim khi kim được lấy ra.

Tạo áp lực lên nơi lấy máu và sau đó băng lại.

Cảm thấy khi xét nghiệm

Mẫu máu được lấy từ tĩnh mạch trên cánh tay. Một dây thun được quấn quanh cánh tay trên. Nó có thể cảm thấy chặt. Có thể không cảm thấy gì cả từ kim, hoặc có thể cảm thấy đau nhói hoặc véo nhanh.

Rủi ro của xét nghiệm

Có rất ít khả năng xảy ra vấn đề khi lấy mẫu máu lấy từ tĩnh mạch.

Có thể co một vết bầm nhỏ tại nơi lấy máu. Có thể hạ thấp nguy cơ bầm tím bằng cách giữ áp lực trên nơi lấy máu trong vài phút.

Trong một số ít trường hợp, tĩnh mạch có thể bị sưng sau khi lấy mẫu máu. Vấn đề này được gọi là viêm tĩnh mạch. Có thể sử dụng nén ấm nhiều lần trong ngày để điều trị.

Ý nghĩa lâm sàng giá trị kết quả

Xét nghiệm creatine kinase [CK] kiểm tra mức của enzyme creatine kinase, được tìm thấy trong mô tim và cơ xương.

Phạm vi "bình thường" thay đổi từ phòng xét nghiệm đến phòng xét nghiệm khác. Phòng xét nghiệm có thể có một phạm vi khác nhau. Kết quả của phòng xét nghiệm sẽ hiển thị phạm vi mà phòng thí nghiệm sử dụng. Ngoài ra, bác sĩ sẽ đánh giá kết quả dựa trên sức khỏe và các yếu tố khác.

Yếu tố ảnh hưởng đến xét nghiệm

Có thể không thể làm xét nghiệm hoặc kết quả có thể không hữu ích, nếu:

Lạm dụng rượu hoặc các chất khác.

Tập thể dục nặng.

Đã phẫu thuật gần đây.

Có mũi tiêm vào cơ.

Khối lượng cơ nhiều.

Điều cần biết thêm

Các loại vấn đề sức khỏe khác nhau có thể làm tăng mức creatine kinase [CK]. Bác sĩ sẽ xem xét kết quả xét nghiệm CK cùng với kết quả của các xét nghiệm khác, triệu chứng và tiền sử sức khỏe.

Nồng độ CK trong máu sẽ phản ánh sức khỏe và tình trạng hoạt động của các khối cơ. Do đó, bác sĩ có thể chỉ định cho bệnh nhân thực hiện xét nghiệm CK khi đối mặt với những vấn đề về sức khỏe tim mạch hoặc tổn thương cơ bắp. Vậy xét nghiệm CK là gì? Ý nghĩa của các chỉ số CK ra sao? Hãy cùng Đa khoa Phương Nam tìm hiểu trong bài viết này bạn nhé!

 

Mục Lục Bài Viết

• 1 Ý nghĩa của chỉ số CK
• 2 Xét nghiệm CK là gì?
• 3 Xét nghiệm CK được chỉ định khi nào?
• 4 Xét nghiệm CK như thế nào?
• 5 Ý nghĩa các chỉ số xét nghiệm CK
• 6 Các yếu tố không bệnh lý ảnh hưởng đến nồng độ CK
• 7 Chỉ số xét nghiệm CK toàn phần bình thường là bao nhiêu?
• 8 Các nguyên nhân khiến chỉ số CK trong máu cao
• 9 Giảm nồng độ CK máu toàn phần
• 10 Những điểm cần lưu ý khi làm xét nghiệm CK
• 11 Xét nghiệm CK thực hiện ở đâu?
• 12 Cách phòng ngừa nhồi máu cơ tim CK toàn phần

Ý nghĩa của chỉ số CK

CK là từ viết tắt của Enzyme xúc tác Creatine Kinase, hỗ trợ cho phản ứng sinh hóa chuyển Creatine thành Phosphocreatine có sự tham dự của 11 phân tử ATP. Enzyme CK là phân tử Protein được tạo bởi 2 chuỗi Polypeptide có nguồn gốc khác nhau. Nó là chuỗi B nguồn gốc não và chuỗi M nguồn gốc cơ. Như vậy, CK có 3 iso Enzyme là CK-BB, CK-MB, CK-MM được tìm thấy ở những cơ quan khác nhau trong cơ thể:

• CK-MM: Tìm thấy trong cơ xương và tim.
• CK-MB: Chủ yếu được tìm thấy trong tim.
• CK-BB: Chủ yếu được tìm thấy trong não nhưng hầu hết sẽ bị hàng rào máu não chặn lại nên nó không xuất hiện ở máu tuần hoàn.

Xét nghiệm CK trong lâm sàng chủ yếu là CK tổng số bao gồm cả MB, MM để xét nghiệm CK-MB và đánh giá tổn thương cơ xương.

CK-MM và CK-MB có thể được tìm thấy trong tim

Xét nghiệm CK là gì?

Xét nghiệm CK là một hình thức định lượng nồng độ Enzyme CK có trong máu. Xét nghiệm CK có thể là loại xét nghiệm CK toàn phần hoặc định lượng CK-MB hay kết hợp cả hai. Nồng độ CK trong máu phản ánh khá tốt tình trạng sức khỏe tim mạch và cơ bắp. Cụ thể, nồng độ Enzyme trong máu sẽ gia tăng khi cơ xương, cơ bắp hoặc tim bị tổn thương. 

Xét nghiệm CK được chỉ định khi nào?

Xét nghiệm CK toàn phần thường được bác sĩ chỉ định trước hoặc cùng lúc với xét nghiệm định lượng hoạt độ CK-MB ở người bệnh nghi ngờ bị tổn thương cơ tim như:

• Bệnh nhân có triệu chứng của cơn đau tim.
• Chẩn đoán phân biệt cơn đau thắt ngực.
• Người bệnh nghi ngờ viêm cơ tim.

Bên cạnh đó, xét nghiệm CK-MB còn được chỉ định để:

• Chẩn đoán nhồi máu cơ tim lại.
• Theo dõi hiệu quả của liệu pháp tan cục máu.
• Chẩn đoán sớm bệnh nhồi máu cơ tim ở người bệnh có triệu chứng hoặc kết quả xét nghiệm điện tâm đồ liên quan đến bệnh lý này.

Xét nghiệm CK được chỉ định khi nào?

Xét nghiệm CK như thế nào?

Dưới đây là cách xét nghiệm CK:

 Cách lấy bệnh phẩm

Xét nghiệm tiến hành trên mẫu máu của người bệnh được lấy bởi điều dưỡng hoặc y tá. Bệnh nhân không cần nhịn ăn trước khi tiến hành lấy máu làm xét nghiệm CK đơn thuần. Người bệnh có tình trạng đau ngực kéo dài sẽ được bác sĩ chỉ định làm xét nghiệm cấp cứu và thực hiện nhắc lại 3 – 4 lần trong 4 – 24 giờ. 

 Lưu ý

• Tránh gây ra tình trạng tan máu do nồng độ cao của Hemoglobin có thể làm xét nghiệm định lượng CK mất đi tính chính xác.
• Trước khi lấy máu 1 giờ không được tiêm bất kỳ loại thuốc nào.

Ý nghĩa các chỉ số xét nghiệm CK

Giá trị xét nghiệm CK bình thường sẽ phụ thuộc vào giới tính:

• Nữ: 26 – 140 U/L.
• Nam: 38 – 140 U/L.
• Hoạt độ CK-MB: < 25 U/L.
• Tỷ số CK-MB/CK = 2,5 – 3%. 

Giá trị CK gia tăng có thể xuất phát từ những nguyên nhân sau:

• Tổn thương cơ tim do bệnh lý như: Viêm màng ngoài tim, cơn đau thắt ngực không ổn định, viêm màng trong tim, tổn thương cơ tim cấp, viêm cơ tim, nhồi máu cơ tim.
• Tổn thương cơ tim do những nguyên nhân khác như: Phẫu thuật, chấn thương hoặc giảm Oxy trong thiếu máu cục bộ cơ tim.
• Một số bệnh lý ngoài tim: Lạm dụng rượu, suy giáp cấp, suy thận, thể dục quá sức, nhược cơ.

Giá trị xét nghiệm CK bình thường sẽ phụ thuộc vào giới tính

Các yếu tố không bệnh lý ảnh hưởng đến nồng độ CK

Các yếu tố không liên quan đến bệnh lý nhưng cũng có thể tác động đến nồng độ CK gồm:

• Khối lượng cơ của cơ thể: Enzyme CK một phần được sinh ra bởi cơ. Do đó, mức CK của người tập thể hình sẽ cao hơn so với người bình thường vì họ sở hữu khối lượng cơ lớn.
• Người tập thể dục quá nặng: Vận động viên cử tạ hoặc những môn thể thao khác phải tập luyện thường xuyên, liên tục cũng có nồng độ CK trong máu cao hơn bình thường. 
• Vùng sinh sống: Thống kê cho thấy, người Mỹ gốc Phi có mức CK cao hơn so với chủng tộc khác.
• Do tổn thương cơ bắp: Những tai nạn làm tổn thương cơ bắp hay tiêm bắp cũng khiến mức CK gia tăng. 
• Một số loại thuốc làm tổn thương cơ, bao gồm cả thuốc hạ Cholesterol cũng làm gia tăng mức CK trong máu.

Chỉ số xét nghiệm CK toàn phần bình thường là bao nhiêu?

• CK máu toàn phần: Nồng độ CK toàn phần trong huyết tương ở nhiệt độ cơ thể bình thường với nam giới là 38 – 174 U/L hay 0,63 – 2,90 ukat/L. Ở nữ giới, chỉ số này sẽ là 40 – 150 U/L hay 0,67 – 2,60 ukat/L.
• CK-MB: Ở 37 độ C, nồng độ CK-MB trong huyết tương sẽ < 10 U/L và tỷ số CK-MB/CK là 2,5 – 3%. Lúc này, giá trị cắt [cut-off] của CK-MB để chẩn đoán bệnh nhồi máu cơ tim sẽ lớn hơn hoặc bằng 6%.

Chỉ số xét nghiệm CK toàn phần bình thường là bao nhiêu?

Các nguyên nhân khiến chỉ số CK trong máu cao

Dưới đây là một số nguyên nhân làm chỉ số CK trong máu cao:

 Tổn thương cơ tim

Các trường hợp như nhồi máu cơ tim, sau khi phẫu thuật, khử rung tim sẽ làm tổn thương thực thể các thớ cơ. Từ đó làm gia tăng nồng độ CK trong máu. Đặc biệt, để gợi ý chính xác tình trạng bệnh lý, bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm CK-MB trong nhồi máu cơ tim.

 Tình trạng phá hủy cơ vân

Các bệnh lý gây thoái hóa cấp hoặc viêm hoại tử cơ vân sẽ làm gia tăng nồng độ CK trong máu. Cụ thể gồm có một số bệnh dưới đây:

• Tăng hoặc hạ thân nhiệt ác tính.
• Cơn co giật kéo dài.
• Vận động thể lực kéo dài và quá mức.
• Bỏng điện và bỏng nhiệt.
• Viêm đa cơ, viêm cơ và da.
• Xơ cột bên teo cơ.
• Loạn dưỡng tăng trương lực cơ, loạn dưỡng cơ.

 Do hóa chất và thuốc

Độc tính của hóa chất là chế phẩm có vòng Benzen. Nó làm thẩm thấu không chọn lọc các Enzyme vào máu và khử cực màng tế bào cơ. 

 Tai biến mạch máu não cấp

Gặp ở 50% người bệnh bị nhồi máu não lan rộng. Vào ngày thứ ba, nồng độ CK đạt đến mức cao nhất.

 Những nguyên nhân ít gặp

• Tiêm bắp nhiều lần.
• Phù niêm mạc và suy chức năng tuyến giáp.
• Chấn thương hộp sọ, não.
• Nghiện rượu.
• Loạn tâm thần cấp tính.

Giảm nồng độ CK máu toàn phần

Bệnh lý nội tiết nặng và các trường hợp làm giảm khối lượng cơ vân bất thường có thể làm giảm CK máu toàn phần cũng như gia tăng phân hủy Creatine Phosphokinase.

• Bệnh lý ung thư ở cơ quan nào đó di căn đến gan.
• Suy nhiều hệ thống cơ quan.
• Bệnh của các mô liên kết.
• Bệnh nội tiết: Cushing, cường giáp, Addison.
• Viêm khớp dạng thấp.

Viêm khớp dạng thấp có thể làm giảm nồng độ CK máu toàn phần

Những điểm cần lưu ý khi làm xét nghiệm CK

Dưới đây là một số điều cần lưu ý khi làm xét nghiệm CK:

• Nếu hoạt độ CK toàn phần dưới 80 U/L thì không cần làm xét nghiệm CK-MB.
• Khi hoạt độ CK lớn hơn 80 U/L bác sĩ sẽ chỉ định cho bệnh nhân làm xét nghiệm CK-MB. Tỷ số CK-MB toàn phần sẽ được sử dụng để chẩn đoán tổn thương cơ tim.
• Xét nghiệm CK và CK-MB cần được tiến hành lại mỗi 3, 6, 9 giờ sau khi làm xét nghiệm lần đầu nếu nghi ngờ người bệnh bị nhồi máu cơ tim lặp lại hoặc cơ tim vẫn đang tổn thương. 

Xét nghiệm CK thực hiện ở đâu?

Hiện có nhiều cơ sở y tế cung cấp dịch vụ xét nghiệm CK. Tuy nhiên, để nhận được kết quả chính xác, nhanh chóng, bạn nên thực hiện tại bệnh viện, phòng khám uy tín như Đa khoa Phương Nam, sở hữu những ưu điểm nổi bật:

• Cung cấp dịch vụ xét nghiệm CK chất lượng, mang đến kết quả chính xác và nhanh chóng. Quy trình thực hiện chuyên nghiệp, an toàn.
• Quy tụ đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên, điều dưỡng giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm, tận tình, chu đáo.
• Máy móc, trang thiết bị hiện đại được nhập khẩu từ các quốc gia tiên tiến trên thế giới.
• Chi phí phải chăng, niêm yết, công khai, minh bạch, không phát sinh thêm. Hỗ trợ đặt lịch xét nghiệm online.

Đa khoa Phương Nam là cơ sở y tế uy tín cung cấp dịch vụ xét nghiệm CK

Cách phòng ngừa nhồi máu cơ tim CK toàn phần

Các tai biến nguy hiểm sẽ xảy ra nếu không kịp thời điều trị bệnh nhồi máu cơ tim. Do đó, tất cả chúng ta đều cần biết cách phòng ngừa bệnh lý này, cụ thể như sau:

• Có chế độ sinh hoạt, ăn uống, ngủ nghỉ khoa học: Hạn chế ăn món chứa nhiều chất béo, bổ sung Vitamin C để nâng cao sức đề kháng.
• Không dùng rượu bia, chất kích thích, hút thuốc vì nó ảnh hưởng đến hệ thống tim mạch.
• Nên luyện tập thể thao mỗi ngày để nâng cao sức khỏe.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc khi cảm thấy cơ thể có biểu hiện bất thường.

Tóm lại, xét nghiệm CK rất có giá trị trong việc chẩn đoán bệnh nhồi máu cơ tim và tổn thương cơ bắp. Nếu bạn đang đối mặt với triệu chứng của bệnh, hãy đến cơ sở y tế uy tín như Phòng khám Đa khoa Phương Nam làm xét nghiệm nhé. Để được tư vấn thêm, bạn vui lòng liên hệ Hotline 0868 666 968 hoặc 1900 633 698!