“Bài toán làm chung làm riêng” gồm có 3 phần: Phần I – Các bước giải bài toán làm chung làm riêng, Phần II – Các ví dụ, Phần III – Bài tập củng cố.
PHỤ HUYNH VÀ HỌC SINH CÓ THỂ TÌM HIỂU THÊM
Bài toán năng suất
Bài toán tăng giảm phần trăm
Bài toán chuyển động ngược chiều
I. Các bước giải bài toán làm chung làm riêng:
* Bước 1: Lập phương trình [gồm các công việc sau]:
– Chọn ẩn số [ ghi rõ đơn vị ] và đặt điều kiện cho ẩn;
– Biểu diễn các đại lượng chưa biết theo ẩn và các đại lượng đã biết;
– Lập phương trình biểu thị mối quan hệ giữa các đại lượng.
* Bước 2: Giải phương trình:Tuỳ từng phương trình mà chọn cách giải cho ngắn gọn và phù hợp.
* Bước 3: Trả lời [Kiểm tra xem trong các nghiệm của phương trình, nghiệm nào thỏa mãn điều kiện của ẩn, nghiệm nào không rồi kết luận].
II. Ví dụ các bài toán làm chung làm riêng:
- Xem toàn bộ công việc [hoặc toàn bộ bể nước] là 1.
- Nếu công việc được hoàn thành trong vòng x giờ thì trong 1 giờ làm được 1/x công việc.
VD2: Nếu hai vòi nước cùng chảy vào một bể cạn thì sau 1h30 phút bể sẽ đầy. Nếu vòi thứ nhất chảy trong 20 phút rồi khóa lại và mở tiếp vòi thứ hai trong 15 phút thì sẽ đầy một phần năm bể. Hỏi nếu chảy riêng thì sau bao lâu sẽ đầy bể.
III. Bài tập củng cố:
Câu 1:
Cho hai vòi nước cùng chảy vào một bể không có nước thì sau 5 giờ đầy bể. Nếu lúc đầu chỉ mở vòi thứ nhất chảy trong 2 giờ rồi đóng lại, sau đó mở vòi thứ hai chảy trong 1 giờ thì ta được 1/4 bể nước. Hỏi nếu mở riêng mỗi vòi thì thời gian chảy đầy bể là bao nhiêu?
Câu 2: Hai đội công nhân đào đất để đắp đê ngăn triều cường. Nếu hai đội cùng làm thì sau 6 ngày là xong công việc. Nếu làm riêng thì đội I hoàn thành công việc chậm hơn đội II là 9 ngày. Hỏi nếu làm riêng thì mỗi đội đắp xong đê trong bao nhiêu ngày?
Câu 3: Hai đội xây dựng cùng làm chung một công việc và dự định hoàn thành sau 12 ngày. Họ cùng làm chung với nhau được 8 ngày thì đội 1 được điều động đi làm việc khác, đội 2 tiếp tục làm. Do cải tiến kĩ thuật, năng suất tăng gấp đôi nên đội 2 đã hoàn thành công việc sau 3,5 ngày. Hỏi mỗi đội làm một mình thì sau bao nhiêu ngày sẽ xong công việc?
Câu 4: Hai vòi nước chảy chung vào một bể thì sau 24/5 giờ thì đầy bể. Mỗi giờ lượng nước vòi I chảy được bằng 3/2 lượng nước chảy được của vòi 2. Hỏi nếu mỗi vòi chảy riêng thì sau bao lâu sẽ đầy bể?
Câu 5: Hai người thợ cùng làm một công việc thì sau 16 giờ thì xong. Nếu người thứ nhất làm trong 3 giờ và người thứ hai làm trong 6 giờ thì họ làm được 1/4 công việc. Hỏi mỗi người làm riêng thì sau bao lâu sẽ xong công việc?
Câu 6: Hai đội công nhân làm một đoạn đường. Đội 1 làm xong một nửa đoạn đường thì đội 2 đến làm tiếp nửa còn lại với thời gian nhiều hơn thời gian đội 1 làm là 28 ngày. Nếu hai đội cùng làm thì sau 45 ngày sẽ xong đoạn đường. Hỏi mỗi đội đã làm bao nhiêu ngày trên đoạn đường này?
Câu 7: Hai đội công nhân trồng rừng phải hoàn thành kế hoạch trong cùng một khoảng thời gian. Đội 1 phải trồng 40 ha, đội 2 phải trồng 90 ha. Đội 1 hoàn thành công việc sớm hơn 2 ngày, đội 2 làm hoàn thành muộn hơn 2 ngày so với kế hoạch. Nếu đội 1 làm khoảng thời gian bằng khoảng thời gian đội 2 đã làm và đội 2 làm bằng khoảng thời gian đội 1 đã làm thì diện tích trồng được của hai đội bằng nhau. Tính thời gian mỗi đội phải làm theo kế hoạch.
Chuyên đề Toán lớp 5: Dạng toán làm chung được VnDoc.com sưu tầm và đăng tải, giúp các em học sinh củng cố kiến thức và thực hành các bài tập toán về công việc chung - một trong những dạng toán khó đối với các em, đồng thời giúp các thầy cô có thêm tài liệu bồi dưỡng học sinh khá giỏi. Mời quý thầy cô và các em cùng tham khảo.
CHUYÊN ĐỀ: LÀM CHUNG CÔNG VIỆC
KIẾN THỨC CẦN NHỚ:
- Loại toán này cũng thể hiện rõ mối quan hệ đại lượng tỉ lệ thuận và tỉ lệ nghịch trong các tình huống phức tạp hơn bài toán về quy tắc tam suất.
- Chú ý:
- Ta có thể hiểu 1 công việc như là 1 đơn vị. Do đó có thể biểu thị 1 công việc thành nhiều phần bằng nhau [phù hợp với các điều kiện của bài toán] để thuận tiện cho việc tính toán.
- Sử dụng phân số được coi là thương của phép chia hai số tự nhiên.
- Bài toán này thường có đại lượng thời gian. Cần phải biết chuyển đổi và sử dụng các đơn vị đo thời gian thích hợp cho việc tính toán.
BÀI TẬP VẬN DỤNG:
Bài 1: An và Bình nhận làm chung một công việc. Nếu một mình An làm thì sau 3 giờ sẽ xong việc, còn nếu Bình làm một mình thì sau 6 giờ sẽ xong việc đó. Hỏi cả 2 người cùng làm thì sau mấy giờ sẽ xong việc đó?
Giải:
Cách 1:
Biểu thị công việc thành 6 phần bằng nhau thì sau 1 giờ An làm được 2 phần và Bình làm được 1 phần đó. Do đó, sau 1 giờ cả 2 người cùng làm được
2 + 1 = 3 [phần]
Thời gian để 2 người cùng làm xong việc đó là:
6 : 3 = 2 [giờ]
Đáp số 2 giờ
Cách 2:
Nếu An làm một mình thì sau 1 giờ làm được 1/3 công việc, nếu Bình làm 1 mình thì sau 1 giờ làm được 1/6 công việc. Do đó, Nếu cả 2 người cùng làm thì sau 1 giờ sẽ làm được số phần công việc là:
1/3 + 1/6 = 1/2 [công việc]
Thời gian để 2 người cùng làm xong việc đó là:
1 : 1/2 = 2 [giờ]
Đáp số 2 giờ.
Bài 2: Ba người cùng làm một công việc. Người thứ nhất có thể hoàn thành trong 3 tuần; người thứ hai có thể hoàn thành một công việc nhiều gấp ba lần công việc đó trong 8 tuần; người thứ ba có thể hoàn thành một công việc nhiều gấp 5 công việc đó trong 12 tuần. Hỏi nếu cả ba người cùng làm công việc ban đầu thì sẽ hoàn thành trong bao nhiêu giờ? Nếu mỗi tuần làm 45 giờ?
Giải:
Theo bài ra ta có:
Người thứ hai làm xong công việc ban đầu trong:
8 : 3 = 8/3 [tuần]
Người thứ ba làm xong công việc ban đầu trong:
12 : 5 = 12/5 [tuần]
Trong một tuần người thứ nhất làm được 1/3 công việc, người thứ hai làm được 3/8 công việc, người thứ ba làm dược 5/12 công việc. Vậy cả ba người trong một tuần sẽ làm được:
Thời gian để cả ba người làm xong công việc là:
Số giờ cả ba người làm xong công việc là:
Đáp số: 40 giờ
Bài 3: Hai vòi nước cùng chảy vào bể thì sau 1 giờ 12 phút sẽ đầy bể. Nếu một mình vòi thứ nhất chảy thì sau 2 giờ sẽ đầy bể. Hỏi một mình vòi thứ hai chảy thì mấy giờ sẽ đầy bể?
Giải:
Đổi: 1 giờ 12 phút = 72 phút
2 giờ = 120 phút
Cách 1:
Biểu thị lượng nước đầy bể là 360 phần bằng nhau thì sau một phút cả hai vòi cùng chảy được số phần là:
360: 72 = 5 [phần]
Mỗi phút vòi thứ nhất chảy được số phần là:
360: 120 = 3 [phần]
Do đó mỗi phút vòi thứ hai chảy được số phần là:
5 – 3 = 2 [phần]
Thời gian để vòi thứ hai chảy được đầy bể là:
360: 2 = 180 [phút] = 3 giờ
Cách 2:
Một phút cả hai vòi chảy được 1/72 [bể nước]
Một phút một mình vòi thứ nhất chảy được 1/120 bể nước.
Do đó một phút vòi thứ hai chảy một mình được:
Thời gian để vòi thứ hai chảy một mình đầy bể là:
1 : 1/180 = 180 [phút] = 3 giờ
Đáp số: 3 giờ
Bài 4: Kiên và Hiền cùng làm một công việc có thể hoàn thành trong 10 ngày. Sau 7 ngày cùng làm thì Kiên nghỉ việc. Hiền phải làm nốt phần việc còn lại trong 9 ngày. Hỏi nếu làm riêng thì mỗi người làm trong bao lâu?
Giải:
---
* BÀI TẬP VỀ NHÀ:
Bài 1: Ba vòi nước cùng chảy vào bể thì sau 1 giờ 20 phút sẽ đầy bể. Nếu riêng vòi thứ nhất chảy thì sau 6 giờ sẽ đầy bể, riêng vòi thứ hai chảy thì sau 4 giờ sẽ đầy bể. Hỏi riêng vòi thứ ba chảy thì sau mấy giờ sẽ đầy bể?
Bài 2: Máy cày thứ nhất cần 9 giờ để cày xong diện tích cánh đồng, máy cày thứ hai cần 15 giờ để cày xong diện tích cánh đồng ấy. Người ta cho máy cày thứ nhất làm việc trong 6 giờ rồi nghỉ để máy cày thứ hai làm tiếp cho đến khi cày xong diện tích cánh đồng này. Hỏi máy cày thứ 2 đã làm trong bao lâu?
Bài 3: Hai vòi nước cùng chảy vào bể bơi sau 48 phút sẽ đầy bể. Một mình vòi thứ nhất chảy 2 giờ sẽ đầy bể. Hãy tính xem bể bơi này chứa được bao nhiêu mét khối nước, biết rằng mỗi phút vòi thứ hai chảy nhiều hơn vòi thứ nhất 50 m3 nước.
Bài 4: Ba người thợ cùng làm một công việc. Nếu người thứ nhất làm một mình thì sau 8 giờ sẽ xong công việc; nếu người thứ ba làm một mình thì sau 6 giờ sẽ xong việc đó; nếu người thứ hai làm một mình thì sau 3 giờ sẽ xong việc. Hỏi cả ba người cùng làm thì sau bao lâu sẽ xong công việc này?
Bài 5: Có một công việc mà Hoàng làm một mình thì sau 10 ngày sẽ xong việc, Minh làm một mình thì sau 15 giờ sẽ xong việc đó. Anh làm một mình phải cần số ngày gấp 5 lần số ngày của Hoàng và Minh cùng làm để xong việc đó. Hỏi nếu cả ba người cùng làm thì sau bao lâu sẽ xong việc này?
Bài 6: Có ba vòi nước chảy vào một cái bể cạn nước. Nếu một vòi thứ nhất và vòi thứ hai cùng chảy trong 9 giờ thì được 3/4 bể. Nếu mở vòi thứ hai và vòi thứ ba cùng chảy trong 5 giờ thì được 7/12 bể. Nếu vòi thứ nhất và vòi thứ ba chảy trong 6 giờ thì được 3/5 bể. Nếu mở cả ba vòi cùng chảy thì sau bao lâu bể sẽ đầy?