Ben hur là ai

This browser does not support the video element.

Tác phẩm điện ảnh kinh điển Ben-Hur năm 1959 được biết đến như là huyền thoại điện ảnh thế giới, với thành tựu là 11 tượng vàng Oscar. Năm 2016, Ben-Hur một lần nữa tái xuất màn ảnh rộng với phiên bản mới mang đậm hơi thở hiện đại cùng dàn diễn viên ấn tượng.

Không chỉ chắt lọc thành tựu của bản phim cũ, phiên bản năm 2016 còn mạnh dạn thay đổi một số tình tiết để thức thời hơn. Động thái này vừa chiếm được tình cảm của khán giả trẻ, vừa làm những ai đã tiếp xúc với bản phim 1959 phải tò mò vì vẫn còn nhiều điều đáng theo dõi trong bản phim mới.

Theo đánh giá của các chuyên gia điện ảnh, 3 lý do dưới đây khiến Ben-Hur 2016 xứng danh là bom tấn khép lại mùa hè năm nay:

 Sự hoành tráng và đầu tư nghiêm túc trong bối cảnh

Lấy bối cảnh 33 năm sau Công Nguyên, một Jerusalem cổ kính với những kiến trúc Do Thái mà người xem chỉ có thể tưởng tượng qua thánh kinh được tái hiện. Đấu trường La Mã cũng được xây dựng chân thực tới từng chi tiết. Tất cả khiến khán giả choáng ngợp như lạc vào thế giới của hơn 2.000 năm trước.

Cảnh đắt giá tiếp theo là cảnh đại thủy chiến. Ben-Hur bị nhốt dưới khu hầm bẩn thỉu, nóng bức và chỉ có thể nhìn trận chiến thông qua cửa sập cho mái chèo. Không gian tù túng nhưng sóng lớn dữ tợn, những chiếc tàu chiến thì cứ hung hăng quật nát chiếc tàu anh đang bị xích vào.

Và không thể không nhắc đến trường đoạn đua xe Chariot dài 10 phút và nghẹt thở trên đại hí trường. Ở bản phim 1959, cảnh này được thực hiện thủ công.

Ở bản phim mới, đạo diễn Timur Bekmambetov cũng chọn cách dàn dựng thật để tạo cảm giác nguy hiểm và “ép phê” nhất. 80 – 90 con ngựa đã được huấn luyện suốt vài tháng trời, hàng trăm diễn viên quần chúng xuất hiện trên khán đài cũng như dưới trường đua.

Bộ phim mạnh dạn làm theo kiểu Fast and Furious với những góc quay cận gay gắt. Người bị nghiền dưới cỗ xe, những tai nạn trên trường đua xảy ra nhiều hơn bản phim cũ rất nhiều lần.

Nhân vật được khắc họa đa chiều và sự hóa thân xuất sắc từ dàn diễn viên

Đây là thay đổi sâu sắc nhất và đáng khen nhất trong bản phim mới. Các nhân vật không rơi vào lối tuyến tính, một chiều như các kể chuyện những năm 60 của thế kỷ trước.

Hoàng Tử Judah Ben-Hur [Jack Huston thủ vai] không còn quá quả cảm, trung kiên mà trước hết anh vẫn là một người không muốn gia đình mình gặp rắc rối. 5 năm nô lệ trên tàu địch anh dần khép mình, nhẫn nhịn chịu đựng, thậm chí làm ngơ với chuyện bất công để toàn mạng trở về nhà và tìm người thân. Tâm lý anh cũng trải qua rất nhiều bước trước khi nhận ra cái gì quan trọng hơn cơn giận dữ, sự khát khao trả thù.

Vai phản diện Messala [Toby Kebbell] hay Ilderim [Morgan Freeman] – người dẫn dắt Ben-Hur trong hành trình báo thù cũng thế. Khán giả hoàn toàn có thể hiểu lý do tại sao Messala phản bội người anh nuôi, hiểu cho tâm lý “con buôn” của Ilderim, người phát ngôn ra những câu triết lý nhưng vẫn sặc mùi kim tiền.

Không còn giấu kín gương mặt, việc Chúa xuất hiện [nam tài tử Rodrigo Santoro thủ vai] khiến hình ảnh của Chúa trở nên gần gũi hơn.

Ngài có máu thịt như người thường, Người hòa mình vào nhân dân và cảm hóa họ bằng những câu giảng gần gũi, không đao to búa lớn.

Nhấn mạnh hơn về tình cảm gia đình, lòng vị tha và đức tin

Nếu sự trả thù được đề cao trong bản phim năm 1959 thì bản phim năm 2016 lại mềm mại khi nhấn mạnh vào tình cảm gia đình, lòng vị tha. Thêm vào đó, cảnh gây xúc động nữa là ngay chính giây phút Ben-Hur chiến thắng cuộc đua, anh đã biết thù được trả cũng không thay đổi được hiện tại là anh đã mất đi đứa em trai mà anh hết lòng yêu quý sau bao nhiêu năm trời.

Không chỉ có nội dung hấp dẫn cùng sự đầu tư mạnh tay từ Hollywood, Ben-Hur 2016 còn có câu chuyện được kể thuyết phục hơn, những giá trị gần gũi và dễ tiếp nhận hơn bản phim cũ.

Những thước phim đầy hấp dẫn và “máu lửa”, những pha chuyển cảnh đẹp mắt và dàn diễn viên có thể chạm đến trái tim khán giả chỉ bằng một ánh mắt, chắc chắn phim là sự lựa chọn không thể bỏ qua với các fan điện ảnh trong dịp cuối tuần này.

BEN-HUR được chiếu tại Việt Nam từ 19/8 ở tất cả định dạng 2D, 3D, 4DX và IMAX 3D, đem lại đầy đủ trải nghiệm cho khán giả.

Dù giữ được phần nào sự hoành tráng và hấp dẫn về mặt giải trí nhờ kỹ xảo CGI hiện đại, tiếc thay đã không giữ được linh hồn của phiên bản 1959.

Với những người hâm mộ điện ảnh, Ben-Hur phiên bản năm 1959 là một trong những thiên sử thi hay nhất của điện ảnh thế giới, một trong những tác phẩm điện ảnh vĩ đại nhất. Bộ phim này đã thu về tới 11 giải Oscar và giữ kỷ lục này suốt gần 40 năm cho đến khi Titanic [1998] và sau đó là The lord of the rings: the return of the king [2004] đuổi kịp.

Tác phẩm của những bậc thầy thủ công

Ben-Hur năm 1959 là phiên bản điện ảnh thứ ba chuyển thể từ cuốn tiểu thuyết nổi tiếng viết năm 1880: Ben-Hur: a tale of the Christ của nhà văn Lew Wallace, sau hai phiên bản phim câm năm 1907 và 1925.

Được dàn dựng bởi một trong những đạo diễn tài danh nhất thời đó là William Wyler [15 đề cử Oscar và 3 lần đoạt giải đạo diễn xuất sắc nhất] và là một trong những bộ phim đầy tham vọng của Hãng MGM, bộ phim này riêng phần quay đã mất đến tám tháng, trong đó có ba tháng chỉ cho cảnh đua xe ngựa chariot dài chín phút trong phim.

Do đầu tư dàn dựng quá lớn nên bộ phim đội kinh phí lên đến 15 triệu đôla [khoảng hơn 200 triệu đôla thời điểm hiện tại], cao nhất trong lịch sử điện ảnh tính đến thời điểm đó.

Ở thời điểm kỹ xảo điện ảnh chưa phát triển, một tác phẩm kỳ vĩ như Ben-Hur được dàn dựng gần như hoàn toàn trên trường quay, thứ đang dần mất đi trong điện ảnh hiện đại bởi sự hỗ trợ tối đa của kỹ xảo CGI và phông xanh.

Bộ phim dài tới 3 giờ 42 phút, như một vở opera bằng điện ảnh và khiến người xem dính chặt vào ghế để xem, đặc biệt là sự “phấn khích đến sởn tóc gáy” khi xem cảnh đua xe ngựa có một không hai trong lịch sử điện ảnh mà đến bây giờ vẫn không có tác phẩm nào vượt qua được.

Ben-Hur 1959 là một tác phẩm điện ảnh của những bậc thầy thủ công, của thứ điện ảnh “thủ công” được “đúc” bằng ý chí, sự đam mê và sức mạnh vượt tầm thời đại. Và tất nhiên, nó tồn tại độc lập và vĩnh viễn trong kho tàng điện ảnh thế giới.

Phiên bản làm lại năm 2016 vừa trình chiếu tuần qua [Việt Nam khởi chiếu từ ngày 19-8] do đạo diễn người Nga Timur Bekmambetov dàn dựng, người cũng đã có một vài tác phẩm thành công như Night Watch [2004], Day Watch [2008] tại Nga và được Hollywood chiêu mộ với bộ phim bom tấn Wanted [2008] với diễn xuất của Angelina Jolie.

Timur là một đạo diễn có tư duy hình ảnh khá tốt, trong thời buổi điện ảnh lạm dụng về kỹ xảo và phông xanh như hiện nay.

Nhưng để đạo diễn một tác phẩm điện ảnh tầm vóc như Ben-Hur, kỹ xảo là điều không bao giờ đủ. Bởi điều mà Ben-Hur năm 1959 làm được là một thiên sử thi về sự phản bội, sức mạnh của ý chí, của sự phục hận và cuối cùng là lòng tin, đã được phiên bản làm lại mới nhất này minh họa một cách hời hợt, bóp méo câu chuyện với một cái kết “dĩ hòa vi quý”, một thứ đức tin “hòa cả làng”.

Đó là điều khiến bộ phim mới ra gặp phải sự chỉ trích nặng nề của giới phê bình và được dự báo thất bại về doanh thu, dù nếu xét là một bộ phim giải trí đơn thuần, nó không hề tệ.

Và vẻ đẹp hào nhoáng của công nghệ

Phiên bản 2016 dù có một vài thay đổi vẫn cố bám sát và trung thành với cấu trúc kể chuyện của phiên bản kinh điển năm 1959. Nhưng càng cố trung thành, nó càng lộ ra điểm yếu về nghệ thuật kể chuyện.

Nếu bộ phim năm 1959 lay động cảm xúc của người xem với câu chuyện bi thảm của một gia đình quý tộc phút chốc bị ly tán do chính người bạn thiếu thời, người anh em thân thiết chỉ vì khác biệt lý tưởng, đúng như câu nói của Messala nói với Judah: “La Mã sẵn sàng nghiền nát những kẻ chống đối”, thì phiên bản mới minh họa phần quan trọng này với cách kể chớp nhoáng, thiếu cảm xúc và cũng thiếu cả độ sâu của diễn xuất.

Điều quan trọng hơn mà Ben-Hur phiên bản mới không thể chạm tới là việc dẫn dắt cảm xúc người xem vào sức mạnh của đức tin, điều khiến bộ phim năm 1959 trở thành một thiên sử thi và là bộ phim ăn khách thứ hai trong lịch sử, chỉ sau Gone with the wind [1939] tính ở thời điểm đó.

Độ dài 2 giờ của phiên bản mới cũng khó lòng tải được một thiên sử thi như Ben-Hur [cuốn tiểu thuyết dài gần 600 trang] với rất nhiều chất liệu, điều mà phiên bản năm 1959 chuyển tải gần như trọn vẹn.

Cảnh đua xe ngựa chariot [xe hai bánh không mui do bốn con ngựa kéo và một người điều khiển] trong phiên bản mới cố gắng bám sát bản cũ và khá hấp dẫn, được ví von như một phiên bản Fast and Furious trên trường thi đấu Jerusalem xưa, nhưng tất nhiên nó được xử lý phần lớn nhờ kỹ xảo CGI hiện đại.

Nó như một thứ được tạo ra bằng xảo thuật máy móc so với một thứ thủ công được tạo ra bằng sự tài hoa và ý chí của sức người. Nó là vẻ đẹp hào nhoáng của công nghệ điện ảnh hiện đại so với vẻ đẹp kỳ vĩ của điện ảnh thuần khiết của phiên bản xưa.

LÂM LÊ