Nhân kỷ niệm 89 năm ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, xin điểm lại những sự kiện nổi bật về những “viên gạch” đầu tiên đặt nền móng cho nền Báo chí Cách mạng Việt Nam.
Tờ báo quốc ngữ đầu tiên
Ngày 15/4/1865, Gia Định Báo ra đời tại Sài Gòn. Ban đầu Gia Định Báo phát hành ở 3 tỉnh miền Đông Nam bộ - vùng chiếm đóng của Pháp, phát hành 1 kỳ/ tuần. Tờ báo này có 2 phần: Phần Công vụ chuyên đăng tải các công văn, nghị định, thông tư của Chính phủ Pháp; Phần Tạp vụ, ngoài tin tức trong nước còn đăng tải văn xuôi bằng chữ quốc ngữ, cổ động học chữ quốc ngữ, những bài khảo cứu, nghị luận, thơ ca…
| Ngày 15/4/1865, Gia Định Báo ra đời tại Sài Gòn |
Các nhà nghiên cứu sau này đã nhận định, “khách quan mà xét thì Gia Định Báo đã mở đường cho việc phổ biến chữ Quốc ngữ, để khi các nhà nho yêu nước giành lấy vũ khí này thì nó đã có tác động thật to lớn”. Ngày 1/1/1910, Gia Định Báo đóng cửa.
Tờ báo kinh tế đầu tiên
Nông Cổ Mín Đàm [uống trà bàn chuyện làm ruộng và đi buôn] là tờ báo tiếng Việt do Paul Canavaggio - một chủ đồn điền và thương gia người đảo Corsica, hội viên Hội đồng Thuộc địa Nam Kỳ làm chủ nhiệm. Tờ báo này bàn về nông nghiệp và thương nghiệp, phát hành tuần một kỳ vào thứ năm, sau này tăng lên 3 kỳ/tuần, khổ 20x30cm, 8 trang. Số đầu tiên ra ngày 1/8/1901, số cuối cùng phát hành ngày 4/11/1921.
Nội dung của báo ngoài chuyện nông nghiệp và thương nghiệp còn đăng các tiểu thuyết dài kỳ, truyện ngắn, truyện dịch. Hai trang cuối của tờ báo này dành cho quảng cáo, rao vặt. Nông Cổ Mín Đàm là tờ báo đầu tiên tổ chức cuộc thi truyện ngắn trong lịch sử Văn học Việt Nam hiện đại. Bộ Tam Quốc diễn nghĩa được dịch ra tiếng Việt và đăng tải lần đầu tiên cũng trên tờ báo này.
| Nguyễn Thị Khuê [1864 - 1922] có bút danh là Sương Nguyệt Anh là nhà thơ và là chủ bút nữ đầu tiên của Việt Nam |
Tờ báo cách mạng đầu tiên
Ngày 21/6/1925, tờ báo Thanh Niên do Nguyễn Ái Quốc sáng lập và trực tiếp chỉ đạo trở thành cơ quan ngôn luận trung ương của tổng bộ Hội Thanh niên Cách mạng Việt Nam. Ngày này đã được chọn là Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam.
Mới ra đời, báo Thanh Niên in trên giấy sáp, tên báo viết bằng chữ Việt và chữ Hán, đầu trang 1 bên trái có hình ngôi sao 5 cánh, giữa ngôi sao có chữ số là số kỳ của tờ báo phát hành. Báo phát hành 200 - 300 bản/kỳ trong bí mật, mỗi kỳ 2 trang, có lúc 4 trang, khổ giấy 13 x 19cm. Thời gian đầu phát hành 1 kỳ/tuần, về sau do khó khăn về điều kiện in nên có thời kỳ số trước cách số sau từ 3 - 5 tuần.
Thời kỳ ở Quảng Châu, Nguyễn Ái Quốc kiêm Tổng biên tập, viết những bài quan trọng, vẽ tranh, sửa hoặc viết những bài khác và tin tức. Báo được chuyển phần lớn bằng đường bí mật về các cơ sở trong nước; số còn lại được gửi đi các cơ sở của Hội ở nước ngoài như: Trung Quốc, Thái Lan, Pháp. Báo Thanh niên đã giữ một vai trò đặc biệt quan trọng, mở đầu cho việc tuyên truyền chủ nghĩa yêu nước theo quan điểm Mác - Lênin; góp phần tích cực chuẩn bị tư tưởng, lý luận, chính trị và tổ chức cho việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam.
Tờ báo đầu tiên bị cấm vì yêu nước
Tuần báo Phan Yên Báo phát hành số đầu tháng 12/1898 nhưng chỉ được 8 số, đến tháng 2/1899 thì bị Toàn quyền Đông Dương P. Doumer cấm bởi đã cho đăng loạt bài viết cổ súy tinh thần yêu nước, những bài viết biểu hiện tinh thần dân tộc chống thực dân Pháp. Đây là tờ báo quốc ngữ đầu tiên bị cấm ở Nam Kỳ do Diệp Văn Cương lập ra, tên báo lấy theo cổ danh của thành Gia Định là Phan Yên Trấn.
Nhà báo Việt Nam đầu tiên
Nhà bác học Trương Vĩnh Ký [1837 - 1898] người Vĩnh Thanh, Tân Minh, Vĩnh Long [nay thuộc Bến Tre] là người sáng lập, Tổng biên tập đầu tiên của tờ Gia Định Báo. Ông được người đương thời xếp vào danh sách 18 nhà bác học hàng đầu thế giới, thông thạo 26 thứ tiếng; được coi là người đặt nền móng cho báo chí quốc ngữ Việt Nam.
Nhà báo nữ đầu tiên
Con gái thứ tư của cụ Nguyễn Đình Chiểu - Nguyễn Thị Khuê [1864 - 1922] có bút danh là Sương Nguyệt Anh là nhà thơ và là chủ bút nữ đầu tiên của Việt Nam. Năm 1917, Sương Nguyệt Anh được một nhóm chí sĩ ái quốc mời làm chủ bút tờ Nữ Giới Chung [tiếng chuông của nữ giới].
Tờ báo ra số đầu tiên ngày 1/2/1918 với chủ trương nâng cao dân trí, khuyến khích công nông thương và nhất là đề cao vai trò phụ nữ trong xã hội. Nhưng dù ngòi bút của Sương Nguyệt Anh có khéo léo đến đâu, tầm ảnh hưởng của tờ báo này vẫn khiến mật thám Pháp e ngại, đến tháng 7/1918 tờ Nữ Giới Chung bị đình bản.
Theo GTVT
Nhà báo Việt Nam đầu tiên là một trong 18 người uyên bác nhất thế giới thế kỷ 19 khi thông thạo đến 26 thứ tiếng, nữ nhà báo đầu tiên của Việt Nam là con gái cụ Nguyễn Đình Chiểu, báo chí Việt Nam thực sự thoát thai từ cái nôi của chế độ thuộc địa, sự ra đời của báo chí trùng khít với bước chân xâm lược của người Pháp vào Việt Nam và sau đây Hình ảnh Việt Nam.com xin trích ra một số những cái nhứt mà Admin sưu tầm được trong những ngày qua cũng như lịch sử báo chí Việt Nam phát triển qua nhiều giai đoạn khác nhau với khá nhiều thăng trầm từ giai đoạn 1850 cho tới 1924 , bây giờ chúng ta cùng bắt đầu với tờ báo chữ quốc ngữ đầu tiên nha.
Fb/Sài Gòn Xưa
Lịch sử báo chí Việt Nam bắt đầu với sự ra đời của Gia Định báo vào ngày 15/4/1865 tại Sài Gòn. Gia Định báo phát hành trong phạm vi vùng chiếm đóng của thực dân Pháp lúc đó là 3 tỉnh miền Đông Nam Bộ, ban đầu, Gia Định báo có mục đích chủ yếu là công cụ thông tin của người Pháp ở Đông Dương với tư cách là một tờ công báo chuyên đăng các công văn, nghị định, thông tư của chính quyền thực dân. Sau này, khi Trương Vĩnh Ký chính thức làm giám đốc, tờ báo mới được phát triển mục biên khảo, thơ văn, lịch sử… Gia Định báo cũng có góp phần cổ động việc học chữ Quốc ngữ và lối học mới, mở đường cho các thể loại văn xuôi Việt Nam in bằng chữ quốc ngữ, đặt nền móng cho sự hình thành báo chí Việt Nam … Gia Định báo có khổ 25x32cm, giá 0,97 đồng/tờ, phát hành vào thứ 3 hàng tuần, đường D’Adran [Hồ Tùng Mậu ngày nay], một trong những địa chỉ từng in tờ Gia Định báo, những mẩu quảng cáo đầu tiên trên tờ Gia Định báo [và cũng là của báo chí Việt Nam] xuất hiện vào năm 1882, tờ báo kinh tế đầu tiên trong lịch sử báo chí Việt Nam là tờ Nông Cổ Mín Đàm nghĩa là “uống trà bàn chuyện làm ruộng và đi buôn”. Đây là tờ báo tiếng Việt do Paul Canavaggio – một chủ đồn điền và thương gia người đảo Corsica, hội viên Hội đồng Thuộc địa Nam Kỳ làm chủ nhiệm. Chủ bút lần lượt là các ký giả Dũ Thúc Lương Khắc Ninh, Gilbert Trần Chánh Chiếu, Nguyễn Chánh Sắt … Nông Cổ Mín Đàm bàn về nông nghiệp và thương nghiệp, phát hành thứ năm hằng tuần tại Sài Gòn bằng chữ quốc ngữ. Số 1 ra ngày 1 tháng 8 năm 1901. Một thời gian sau báo được xuất bản một tuần 3 kì. Sau khi phát hành số ra ngày 4 tháng 11 năm 1921 thì báo bị đình bản, tờ báo này ra đời theo một nghị định của Quan Tổng thống Đông Dương Paul Doumer ban hành tại Sài Gòn ngày 14/2/1901. Ban đầu, trụ sở của tòa soạn đặt ở số 84 đường La Grandière, Sài Gòn. Một thời gian sau, trụ sở thay đổi liên tục, cuối cùng tọa lạc tại số 12 đường Cap St–Jacques, Sài Gòn.
2.Những quảng cáo sách đầu tiên trên tờ Nông Cổ Mín Đàm.
Báo có khổ 20×30 cm, với tổng cộng 8 trang, trong đó các trang giữa đăng các truyện dịch [như Tam quốc chí tục dịch hay một số truyện ngắn khác của Anh, Pháp hoặc Trung Quốc], thơ ca do các cộng tác viên sáng tác, điểm báo châu Âu, hướng dẫn cách thức vệ sinh phòng bệnh hoặc trồng trọt chăn nuôi, thông tin số lượng và giá lúa gạo bán đi các nước, 2 trang cuối dành cho quảng cáo và rao vặt, nhà báo Việt Nam đầu tiên của chúng ta chính là doanh nhân thời đó nhà bác học Trương Vĩnh Ký [1837 – 1898], được coi là “ông tổ nghề báo Việt Nam”. Tên thường gọi của ông là Pétrus Ký, quê ở Vĩnh Thanh, Tân Minh, Vĩnh Long [nay thuộc Bến Tre]…Trương Vĩnh Ký được người đương thời xếp vào danh sách 18 nhà bác học hàng đầu thế giới. Ông thiết tha với nền văn học quốc ngữ và được coi là người đặt nền móng cho báo chí quốc ngữ Việt Nam, ông sáng lập, là tổng biên tập tờ báo quốc ngữ đầu tiên [Gia Định báo], cũng là cây bút chủ chốt của rất nhiều báo khác, tượng Trương Vĩnh Ký được đặt gần Nhà thờ Đức Bà, Sài Gòn, trước năm 1975 từ Đông Dương cho tới ngày thành lập nước Việt Nam Cộng Hòa ,và sau ngày giải phóng tượng đã được dời đi vào viện bảo tàng
Tờ nhật báo đầu tiên ,gần 4 năm sau khi thành lập, báo Trung Bắc Tân Văn ở miền Bắc tăng tần số phát hành và trở thành tờ nhật báo đầu tiên của Việt Nam, tính từ tháng 1/1919. Trung Bắc Tân Văn do Nguyễn Văn Vĩnh làm chủ bút..Tờ báo tồn tại đến tháng 4/1941 mới đình bản, ra tổng cộng 7.265 số ,tờ báo trung Bắc Tân Văn là tờ báo ra hàng ngày duy nhất phát hành rộng ở Bắc và Trung Kỳ, tờ báo phụ nữ đầu tiên chính là báo Nữ Giới Chung [tiếng chuông của nữ giới] xuất bản vào thứ Sáu hàng tuần tại Sài Gòn trong năm 1918. Đây là tờ báo đầu tiên chuyên về phụ nữ, với chủ trương nâng cao dân trí, khuyến khích công nông thương và nhất là đề cao vai trò phụ nữ trong xã hội. Tầm ảnh hưởng của tờ báo này khiến mật thám Pháp e ngại. Tháng 7/1918, tờ Nữ Giới Chung bị đình bản… Nhà thơ, nhà báo Sương Nguyệt Anh [1864 – 1922] là chủ bút tờ báo này. Bà là con gái thứ tư của nhà văn Nguyễn Đình Chiểu, tờ báo Tết đặc biệt đầu tiên ,đầu năm 1918, tờ Nam Phong tạp chí với ấn phẩm đặc biệt “Số Tết 1918” trở thành tờ báo Tết đầu tiên, mở màn cho truyền thống làm báo xuân trong làng báo Việt Nam. Đây là ý tưởng của chủ bút trẻ Phạm Quỳnh, khi tờ Nam Phong vừa ra mắt được 6 tháng.
Phóng sự trên báo đầu tiên ,năm 1932, tờ Hà Thành Ngọ Báo đã khởi đăng phóng sự nổi tiếng nhan đề “Tôi kéo xe” của nhà báo Tam Lang [Vũ Đình Chí], mở đầu cho thể loại phóng sự trong làng báo Việt Nam. Viết về thân phận những người phu xe những năm đầu thế kỉ 20, “Tôi kéo xe” đã làm thức tỉnh những người có lương tâm trong xã hội, phóng sự điều tra “Tôi kéo xe” được đăng tải trên “Hà thành ngọ báo” năm 1932. Năm 1935 được in thành sách, để viết phóng sự đầu tiên, nhà báo Tam Lang đã nhiều lần nhập vai người phu xe để hiểu được sự nhọc nhằn, khó khăn của họ, và tờ báo có thời gian tồn tại lâu nhất trong lịch sử báo chí Việt Nam là báo Lao Động, cơ quan thông tin của Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam, ra đời ngày 14/8/1929, báo Lao Động ban đầu in bằng bản đất sét, trên giấy Đáp Cầu một mặt ráp một mặt nhẵn, khổ 22x30cm, tại ngõ Thông Phong, phố Hàng Bột [Hà Nội]. Báo do ông Nguyễn Đức Cảnh làm Tổng biên tập đầu tiên. Đến nay, báo Lao Động vẫn phát triển với 83 năm tồn tại.
Quảng Cáo: Đúc tượng đồng, làm tượng chân dung.... từ hình ảnh chụp/ tranh vẽ