Sự khác nhau giữa vi khuẩn và virus sinh 10
|
Vi khuẩn và virus là những sinh vật rất nhỏ không thể thấy được bằng mắt thường. Về bản chất, virus và vi khuẩn có một số đặc điểm chung nhưng chúng vẫn khác nhau. Hôm nay, PBN sẽ so sánh sự khác biệt giữa virus và vi khuẩn giúp các bạn học sinh lớp 10 nói riêng và các bạn nói chung hiểu rõ hơn về chúng. Show Khi bạn bị ốm hoặc sốt, vi khuẩn và virus đều có khả năng là sinh vật gây bệnh cho bạn. Bởi bệnh do virus và vi khuẩn xảy rất phổ biến và thường gặp ở mọi lứa tuổi. Bệnh sẽ có biểu hiện ở nhiều mức độ khác nhau. Mặc dù đã nghe nói nhiều về vi khuẩn và virus nhưng do không thể thấy chúng bằng mắt thường nên chúng ta không thể hiểu tường tận về vi khuẩn và virus. Chính vì thế, chúng ta cần nắm vững những đặc điểm khác nhau cơ bản giữa vi khuẩn và virus.  Tìm hiểu chung về vi khuẩn và virusVi khuẩn là gì?Vi khuẩn là nhóm sinh vật đơn bào không có nhân hoặc sinh vật nhân sơ có nhiều hình dạng khác nhau như: hình que, hình cầu, hình xoắn, vi khuẩn có đuôi roi giúp chúng có thể di chuyển được. Vi khuẩn có mặt khắp nơi trong các cơ thể sống, bên ngoài môi trường. Vi khuẩn được xem là sinh vật có số lượng đông đảo nhất trong sinh giới. Hầu hết mọi người nghĩ rằng vi khuẩn là mối nguy hiểm cho con người như chúng gây ra bệnh tật, u nhọt, nhiễm trùng vết thương, vết mổ. Nhưng thực tế, vi khuẩn cũng có lợi cho sức khỏe con người và môi trường sống. Cụ thể như, trong đường ruột của chúng ta có hàng trăm loại vi khuẩn có lợi khác nhau giúp chúng ta tiêu hóa thức ăn và ngăn ngừa các bệnh về đường ruột, hỗ trợ hệ miễn dịch. Vi khuẩn ở đại tràng giúp tổng hợp vitamin K. Đối với môi trường sống, vi khuẩn giúp đất đai màu mỡ hơn, tạo nhiều các loại phân bón vi sinh để cải tạo đất. Virus là gì?Virus là các tiểu phần không có cấu trúc tế bào, gồm các chuỗi đơn hoặc kép của acid nucleic và vỏ protein bao quanh ADN hoặc ARN. Virus phải ký sinh trên cơ thể vật chủ như con người, động vật hay thực vật mới sống và sinh sản được. Virus được các nhà khoa học tin rằng là một dạng sống đơn giản nhất trên trái đất. Bên cạnh đó, vẫn còn nhiều tranh về việc virus có phải là một tổ chức sống hiện hữu hay không. Virus luôn liên quan đến các bệnh tật đặc biệt là các bệnh di truyền như ebola. Cúm, sốt xuất huyết, Mers-CoV, Sar-Covid 19. So sánh sự khác biệt giữa virus và vi khuẩnVề cơ bản, vi khuẩn và virus có sự khác biệt cơ bản về kích thước. Virus nhỏ hơn vi khuẩn từ 10 đến 100 lần. Về cấu trúc, virus có cấu trúc hữu cơ nhờ vào sự tương tác với các cơ thể sống khác để nhân bản, vi khuẩn là tổ chức sống có khả năng sinh sản vô tính bằng cách nhân đôi. Virus có vỏ protein, không có vách tế bào hay riboxom nhưng vi khuẩn có ribosome và vách cứng tạo thành peptidoglycan. Vật thể di truyền của virus (ADN và ARN) được bao trong vỏ của protein còn vật di truyền của vi khuẩn lại trôi nổi trong bào tương. Bào tương của vi khuẩn được tạo thành từ các enzym, các chất dinh dưỡng, chất thải hoặc khí được bọc trong vách tế bào và màng tế bào. Về mặt lợi ích, vi khuẩn đem đến nhiều lợi ích nhưng virus hầu như không có lợi ích nào ( trừ trường hợp được sử dụng trong lĩnh vực công nghệ gen). Một trường hợp ngoại lệ, một loại virus có thể phá hủy khối u trong não. Về mặt tác hại, vi khuẩn và virus đều gây bệnh được nhưng virus thường gây lây nhiễm toàn thân hoặc từ vật chủ này sang vật chủ khác, trong khi đó, nhiễm trùng do vi khuẩn gây ra chỉ tại một chỗ hoặc một vài vị trí trên cơ thể. Các bệnh do vi khuẩn gây ra đều có thể trị bằng kháng sinh. Các bệnh do virus gây ra chỉ có thể dùng vắc xin để ngừa, kháng sinh chỉ giúp làm giảm quá trình nhân lên của virus. Kết luậnHy vọng qua so sánh sự khác biệt giữa virus và vi khuẩn như trên, các bạn có thể nắm rõ kiến thức căn bản về chúng. Đồng thời, có những cách thức bảo vệ chính mình và người thân khỏi những bệnh do vi khuẩn và virus gây ra. Virus và vi khuẩn vô cùng đa dạng, phong phú, chúng tồn tại ở hầu hết các môi trường sống. - Vi khuẩn sống ở hầu hết các nơi, kể cả là ở trong và trên các sinh vật khác, trên bề mặt vô cơ. Chúng lây lan nhờ động vật, thực vật và nấm. Một số vi khuẩn có thể tồn tại trong môi trường cực kỳ khắc nghiệt như trong dạ dày của động vật và con người, ở lỗ thông thủy nhiệt,.... - Giống như vi khuẩn, virus có thể được tìm thấy ở mọi nơi, trong hầu hết các môi trường. Chúng lây lan nhờ động vật, thực vật, vi khuẩn và vi khuẩn cổ. Nhiều loại virus có khả năng thích nghi di truyền cho phép chúng sống sót trong điều kiện môi trường khắc nghiệt như lỗ thông thủy nhiệt, trong nước lưu huỳnh,... Virus có thể tồn tại trên bề mặt các vật thể chúng ta sử dụng hàng ngày, trong khoảng thời gian khác nhau, có thể là từ vài giây đến vài năm. Bảng tóm tắt sự khác nhau giữa virus và vi khuẩn
Cấu trúc của virus và vi khuẩn rất khác nhau. - Vi khuẩn là các tế bào không nhân, có tất cả các đặc điểm của sinh vật sống. Các tế bào vi khuẩn chứa các bào quan và DNA nằm trong tế bào chất và được bao quanh bởi thành tế bào. Các bào quan này có tác dụng cho phép vi khuẩn sinh sản và lấy năng lượng từ môi trường. - Virus không được coi là tế bào mà tồn tại dưới dạng các hạt axit nucleic (DNA hoặc RNA) được bọc trong vỏ protein. Một số virus có một màng bổ sung gọi là vỏ. Vỏ bao gồm phospholipid và protein thu được từ màng tế bào của tế bào chủ bị nhiễm trước đó. Lớp vỏ này giúp virus xâm nhập vào một tế bào mới bằng cách hợp nhất với màng tế bào và giúp nó thoát ra bằng cách nảy chồi. Virus không có vỏ bao bọc thường xâm nhập vào tế bào bằng cách nhập bào và thoát ra bằng cách xuất bào hoặc ly giải tế bào. Một virus hoàn chỉnh được gọi là virion, chúng có thể tồn tại ở đâu đó giữa các sinh vật sống và không sống. Virus chứa vật liệu di truyền, nhưng chúng không có thành tế bào hoặc bào quan cần thiết cho sản xuất và tái tạo năng lượng. Virus chỉ dựa vào một vật chủ để sao chép. 3. Kích thước và hình dạngChúng ta có thể dựa vào kích thước để dễ dàng phân biệt virus và vi khuẩn. Virus nhỏ hơn vi khuẩn khoảng 1.000 lần và có thể nhìn thấy dưới kính hiển vi điện tử. - Vi khuẩn có thể được tìm thấy ở nhiều hình dạng và kích cỡ. Hình dạng vi khuẩn phổ biến là hình cầu, hình que và hình xoắn ốc. Vi khuẩn thường có kích thước từ 200-1000 nanomet. Các tế bào vi khuẩn lớn nhất có thể nhìn thấy bằng mắt thường. Thiomargarita namibiensis được coi là vi khuẩn lớn nhất thế giới, có thể đạt tới 750.000 nanomet (0,75 mm) đường kính. - Kích thước và hình dạng của virus thường phụ thuộc vào lượng axit nucleic và protein mà chứng chứa. Virus thường có hình cầu (đa diện), hình que hoặc hình nón. Một số loại virus có hình dạng phức tạp, do chứng bổ sung các sợi đuôi protein kéo dài gắn vào vỏ bọc. Chúng thường có kích thước từ 20-400 nanomet đường kính. Các pandoravirus được coi là các virus lớn nhất được biết đến, có kích thước khoảng 1000 nanomet. 4. Cách thức sinh sản của virus và vi khuẩnNguyên tắc sinh sản của virus và vi khuẩn là hoàn toàn khác biệt. Vi khuẩn là những sinh vật đơn bào sinh sản vô tính, độc lập với các sinh vật khác. Virus đòi hỏi sự trợ giúp của một tế bào sống để sinh sản. - Vi khuẩn thường sinh sản vô tính bằng một quá trình được gọi là phân hạch nhị phân. Trong quá trình này, một tế bào duy nhất sao chép và phân chia thành hai tế bào con giống hệt nhau . Trong điều kiện thích hợp, vi khuẩn có thể trải qua sự tăng trưởng theo cấp số nhân. - Không giống như vi khuẩn, virus chỉ có thể sao chép với sự trợ giúp của tế bào chủ. Vì virus không có các bào quan cần thiết cho sự sinh sản nên chúng phải sử dụng bào quan của tế bào chủ để sao chép. Trong quá trình sao chép, virus tiêm vật liệu di truyền (DNA hoặc RNA) vào tế bào. Các gen virus được sao chép sẽ "hướng dẫn" cho việc hình thành các thành phần của virus. Sau khi các thành phần được lắp ráp, virus mới được hình thành, chúng sẽ phá vỡ tế bào và chuyển sang lây nhiễm các tế bào khác. 5. Virus và vi khuẩn gây bệnh gì?Cấu trúc của các loại vi khuẩn và virus. (Ảnh: Internet) Virus và vi khuẩn là những tác nhân gây bệnh chính cho con người. - Hầu hết vi khuẩn đều vô hại, một số thì có lợi cho con người, số khác có khả năng gây bệnh. Vi khuẩn gây bệnh gây bệnh tạo ra độc tố phá hủy tế bào. Chúng có thể gây ngộ độc thực phẩm và các bệnh nghiêm trọng khác bao gồm viêm màng não , viêm phổi và lao. Nhiễm vi khuẩn có thể được điều trị bằng kháng sinh , rất hiệu quả trong việc tiêu diệt vi khuẩn. Nhưng nếu lạm dụng kháng sinh, các vi khuẩn có thể tăng đề kháng với thuốc. Một số loại vi khuẩn còn được biết đến như là siêu vi khuẩn vì chúng đã kháng được nhiều loại kháng sinh. - Virus là nguyên nhân gây ra một loạt các bệnh nguy hiểm, bao gồm thủy đậu, cúm, bệnh dại, bệnh do virus Ebola, bệnh Zika và HIV/AIDS. Virus có thể gây nhiễm trùng dai dẳng. Nó có thể tồn tại ở dạng bất hoạt trong cơ thể con người, thuận lợi sẽ được kích hoạt lại. Một số virus có thể gây ra những thay đổi bên trong tế bào chủ dẫn đến sự phát triển của ung thư. Những loại virus ung thư này được biết là gây ra các bệnh ung thư như ung thư gan, ung thư cổ tử cung và ung thư hạch Burkitt. Hiện nay vẫn có nhiều người không phân biệt rõ bệnh do virus và vi khuẩn, dẫn đến dùng chung thuốc kháng sinh để chống lại cả virus và vi khuẩn, Nhưng thuốc kháng sinh không có tác dụng chống lại virus. Điều trị nhiễm virus thường liên quan đến các loại thuốc điều trị triệu chứng nhiễm trùng chứ không phải tấn công bản thân virus. Thuốc kháng virus được sử dụng để điều trị một số loại nhiễm virus. Cách tốt nhất là tăng cường hệ thống miễn dịch của vật chủ để chống lại virus. Cách tốt nhất để bảo vệ bạn khỏi virus và vi khuẩn là rửa và lau tay khô thường xuyên, giữ gìn vệ sinh thân thể và môi trường sống, hạn chế đến chỗ đông người,... Có một số loại vacxin có thể ngăn ngừa được nhiễm virus và vi khuẩn. Nguồn dịch: https://www.thoughtco.com/differences-between-bacteria-and-viruses-4070311 |
