Kết quả điều trị đột quỵ não [tai biến mạch máu não] phụ thuộc rất nhiều vào vấn đề thời gian. Do vậy, mọi người cần ghi nhớ triệu chứng tai biến mạch máu não và cách xử lý khi gặp người bị tai biến mạch máu não để góp phần giảm thiểu tác hại do bệnh mang lại.
Nội dung bài viêt
- 1. Nguyên nhân gây tai biến mạch máu não
- 2. Dấu hiệu tai biến mạch máu não
- 3. Cách xử lý khi gặp người bị tai biến mạch máu não?
- 3.1. Những việc nên làm khi gặp trường hợp bị đột quỵ não
- 3.1.1. Đỡ người bệnh, không được để người bệnh bị ngã
- 3.1.2. Ghi nhớ tất cả các triệu chứng
- 3.1.3. Kiểm tra và ghi nhớ thời gian phát bệnh
- 3.2.4. Gọi xe cứu thương đưa người bệnh đi cấp cứu
- 3.2. Những việc không nên làm
- 3.1. Những việc nên làm khi gặp trường hợp bị đột quỵ não
1. Nguyên nhân gây tai biến mạch máu não
Mạch não bị tắc có thể do mạch máu bị xơ vữa gây hẹp dần và tắc tại chỗ hoặc cục máu đông hay mảng xơ vữa di chuyển từ nơi khác lên động mạch não và gây tắc; mạch máu bị vỡ do tăng huyết áp đột ngột quá mức, vỡ phình động mạch não [mạch máu não bị dị dạng phình ra và gây vỡ].
Các yếu tố nguy cơ dễ gây đột quỵ não là: Tăng huyết áp, đái tháo đường, xơ vữa động mạch, cholesterol máu tăng cao, một số bệnh tim [bệnh van tim, rung nhĩ…], hút thuốc lá, nghiện rượu, rối loạn chức năng đông máu, béo phì, ít vận động…
xem thêm: Nguyên nhân gây tai biến mạch máu não và các yếu tố nguy cơ
2. Dấu hiệu tai biến mạch máu não
Tùy thuộc vào vị trí, kích thước, tính chất tổn thương mà triệu chứng ở các bệnh nhân có thể rất khác nhau. Vì vậy, triệu chứng đột quỵ não rất đa dạng và phức tạp. Tuy nhiên, chúng ta có thể phát hiện nhanh chóng hầu hết trường hợp đột quỵ não ngay tại nhà bằng bộ ba triệu chứng tai biến mạch máu não phổ biến nhất: cần nghĩ tới đột quỵ não nếu một người đột ngột xuất hiện ít nhất 1 trong 3 triệu chứng:
- Liệt mặt
- Liệt chi
- Liệt vận ngôn [nói khó]
xem thêm: Những dấu hiệu cảnh báo sớm tai biến
Việc ghi nhớ các triệu chứng này không quá phức tạp, nhưng lại có ý nghĩa rất quan trọng trong việc phát hiện sớm, cải thiện chất lượng điều trị cho bệnh nhân.
Để dễ nhớ, Tổ chức đột quỵ Thế giới dùng cụm từ viết tắt FAST để giúp mọi người ghi nhớ triệu chứng phát hiện sớm đột quỵ và thái độ xử trí đúng.
3. Cách xử lý khi gặp người bị tai biến mạch máu não?
Với người bệnh đột quỵ não, “thời gian là vàng”, tắc mạch hoặc vỡ mạch máu phải được xử lý thật nhanh để đề phòng các biến chứng, di chứng liệt nửa người, bại não…
xem thêm: Những điều cần biết về đột quỵ não
Hiện nay, các bệnh viện chuyên khoa đã có phương tiện chẩn đoán hiện đại, có thầy thuốc chuyên môn sâu chẩn đoán chính xác tắc mạch hay vỡ mạch để có thuốc điều trị tan cục máu đông hoặc có thể can thiệp làm cầm máu nơi vỡ mạch và bệnh nhân được hồi phục nhanh chóng.
3.1. Những việc nên làm khi gặp trường hợp bị đột quỵ não
3.1.1. Đỡ người bệnh, không được để người bệnh bị ngã
Khi thấy người bị đột quỵ nên đỡ bệnh nhân để họ không bị ngã [vì bệnh nhân tự ngã có thể gây chấn thương sọ não kèm theo sau khi đột quỵ].
- Nếu bệnh nhân còn tỉnh: cần để bệnh nhân nằm yên tĩnh và gọi cấp cứu đến để đưa bệnh nhân đến bệnh viện chuyên khoa gần nhất.
- Nếu bệnh nhân hôn mê: Cần xem bệnh nhân còn thở bình thường, thở nhanh, thở chậm hay ngừng thở vì cấp cứu hô hấp là việc đầu tiên phải làm để đảm bảo đủ ôxy cho tim và não. Do đó cần hô hấp nhân tạo bằng cách dùng miệng thổi vào miệng bệnh nhân nếu bệnh nhân ngừng thở, lưu ý là để bệnh nhân nằm ngửa ra sau – 1 tay bịt mũi bệnh nhân, 1 tay ấn cằm mở miệng bệnh nhân và lấy miệng mình thổi vào miệng bệnh nhân nếu thổi đúng thì ngực bệnh nhân nở ra theo nhịp thổi vào.
3.1.2. Ghi nhớ tất cả các triệu chứng
Không phải tất cả các dấu hiệu cảnh báo trên đều cùng lúc xảy ra trong cơn đột quỵ. Đừng bỏ qua bất cứ một dấu hiệu cảnh báo nào có khả năng do đột quỵ, thậm chí cả khi chúng đã biến mất.
Tại phòng cấp cứu, bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm và thăm dò để khẳng định xem liệu đó có phải là cơn thiếu máu não thoảng qua, đột quỵ hay nguyên nhân nào khác. Ngay cả khi đã chắc chắn rằng người bệnh bị đột quỵ, các bác sỹ cũng cần làm thêm các thăm dò hình ảnh như chụp CT scanner sọ não, chụp cộng hưởng từ để kết luận người bệnh bị nhồi máu não hay xuất huyết não bởi chiến lược điều trị trong hai tình huống này không giống nhau.
3.1.3. Kiểm tra và ghi nhớ thời gian phát bệnh
Kiểm tra thời gian, triệu chứng đầu tiên bắt đầu từ khi nào. Điều này sẽ giúp ích cho quá trình điều trị tai biến mạch máu não.
3.2.4. Gọi xe cứu thương đưa người bệnh đi cấp cứu
- Nếu bạn hoặc một người nào đó xuất hiện một hay nhiều triệu chứng của đột quỵ, đừng chần chừ gì nữa, hãy lập tức gọi cho đội cấp cứu để được vận chuyển ngay đến bệnh viện.
- Nếu bạn không gọi được đội cấp cứu, hãy nhờ một ai đó đưa bạn đến phòng cấp cứu gần nhất.
3.2. Những việc không nên làm
- Không tự ý điều trị cho bệnh nhân dù chỉ là bấm huyệt nhân trung, châm cứu, đánh gió, bởi những động tác này có thể vô tình làm trầm trọng hơn tình trạng bệnh.
- Không được cố di chuyển đầu cổ bệnh nhân [trong trường hợp bị ngã hoặc tai nạn] có thể gây tổn thương cột sống thứ phát. Để bệnh nhân nằm tư thế thoải mái, nới lỏng quần áo.
- Không được cho bệnh nhân ăn, uống và đề phòng nôn gây trào ngược bệnh nhân hít chất nôn hoặc thức ăn vào đường thở sẽ rất nguy hiểm.
- Không được dùng thuốc Aspirin.
- Không tự ý dùng thuốc hạ huyết áp…
Mỗi người đều biết cách phát hiện và cách xử lý khi gặp người bị tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, ngừng tuần hoàn hay đột quỵ là mong muốn của chúng tôi. Nếu bạn bị rơi vào tình huống đó hoặc nếu chứng kiến một ai đó có các dấu hiệu kể trên, bạn cần biết người đó đang gặp nguy hiểm và bạn cần hành động thật nhanh. Bạn có thể giúp giảm mức độ trầm trọng và biến chứng của bệnh, thậm chí có thể cứu sống tính mạng bạn hay người bệnh nếu bạn biết cách xử trí kịp thời.
Thầy thuốc Việt Nam