Khai thác khoáng sản trái phép bị xử phạt như thế nào?

Tội khai thác khoáng sản trái phép bị xử lý hình sự khi nào? Mức phạt đối với tội phạm này ra sao? Cùng HieuLuat tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

Câu hỏi: Xin chào Luật sư, hiện nay tình hình khai thác khoáng sản trái phép như cát, vàng, sỏi…đang ngày càng trở nên phức tạp và khó kiểm soát.

Loại tội phạm này không những ảnh hưởng đến nền kinh tế mà còn trực tiếp ảnh hưởng đến những người được quyền khai thác khoáng sản hợp pháp như chúng tôi.

Tôi muốn Luật sư giải đáp cho tôi được biết:

Một là, việc khai thác khoáng sản khi nào bị truy cứu trách nhiệm hình sự?

Hai là, mức phạt đối với loại tội phạm này ra sao?

Chào bạn, tội phạm khai thác khoáng sản trái phép hiện nay đang ngày càng đa dạng về cách thức phạm tội và ngày một nâng cao mức độ nguy hiểm cho xã hội. Những quy định pháp luật hiện hành về loại tội phạm như sau:

Nhận biết tội khai thác khoáng sản trái phép thế nào?

Trước hết, khoáng sản được hiểu là những khoáng vật, khoáng chất có ích được tích tụ tự nhiên ở thể rắn, thể lỏng, thể khí tồn tại trong lòng đất, trên mặt đất, bao gồm cả khoáng vật, khoáng chất ở bãi thải của mỏ (khoản 1 Điều 2 Luật Khoáng sản 2010).

Một số khoáng sản hiện nay ở nước ta căn cứ Thông tư 23/2021/TT-BCT gồm: Quặng titan, quặng niken, quặng tinh bismut (Bi ≥70%), bột barit, quặng fluorit, đá hoa trắng,…

Việc khai thác khoáng sản (gồm hoạt động xây dựng cơ bản mỏ, khai đào, phân loại, làm giàu và các hoạt động khác có liên quan) phải được thực hiện theo trình tự và được cơ quan có thẩm quyền cho phép thực hiện.

Người có hành vi khai thác khoáng sản trái phép là người có những hành vi thu hồi tài nguyên khoáng sản trái quy định pháp luật, không được cơ quan có thẩm quyền cho phép.

Cụ thể, Điều 227 Bộ luật Hình sự 2015, khoản 54 Điều 1 Bộ luật Hình sự sửa đổi bổ sung 2017 như sau:

Điều 227. Tội vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên

1. Người nào vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên trong đất liền, hải đảo, nội thủy, vùng lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa và vùng trời của Việt Nam mà không có giấy phép hoặc không đúng với nội dung giấy phép thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 300.000.000 đồng đến 1.500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Thu lợi bất chính từ nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên nước, dầu khí hoặc khoáng sản khác từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;

b) Khoáng sản trị giá từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng;

c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

d) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;

đ) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 1.500.000.000 đồng đến 5.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:

a) Thu lợi bất chính từ nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên nước, dầu khí hoặc khoáng sản khác 500.000.000 đồng trở lên;

b) Khoáng sản trị giá 1.000.000.000 đồng trở lên;

c) Có tổ chức;

d) Gây sự cố môi trường;

đ) Làm chết người;

e) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 122% trở lên.

3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng.

4. Pháp nhân thương mại phạm tội quy định tại Điều này, thì bị phạt như sau:

a) Thực hiện một trong các hành vi quy định tại khoản 1 Điều này, thu lợi bất chính từ nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên nước, dầu khí hoặc khoáng sản khác từ 300.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc khoáng sản trị giá từ 700.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%; thu lợi bất chính từ nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên nước, dầu khí hoặc khoáng sản khác từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc khoáng sản trị giá từ 500.000.000 đồng đến dưới 700.000.000 đồng nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 1.500.000.000 đồng đến 3.000.000.000 đồng;

b) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này, thì bị phạt tiền từ 3.000.000.000 đồng đến 7.000.000.000 đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 06 tháng đến 03 năm;

c) Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.

Theo đó, có thể nhận biết tội phạm khai thác khoáng sản trái phép thông qua một số dấu hiệu cấu thành cơ bản như sau:

Dấu hiệu cấu thành tội khai thác khoáng sản trái phép

Mô tả cụ thể

Tên chính thức theo quy định của Bộ luật Hình sự 2015

Tội khai thác khoáng sản trái phép thực chất là tên thường gọi hoặc là một trong dấu hiệu hành vi đặc trưng của tội vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên

Chủ thể của tội phạm

• Pháp nhân thương mại;

• Cá nhân từ đủ 16 tuổi trở lên và có năng lực chịu trách nhiệm hình sự;

Hành vi phạm tội

• Thực hiện công việc nghiên cứu, thăm dò, khai thác khoáng sản tại đất liền, hải đảo, nội thủy, vùng lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa và vùng trời của Việt Nam mà không có giấy phép hoặc không đúng với nội dung giấy phép đã được cấp phép;

• Giá trị thu lợi bất chính từ 100 triệu đồng trở lên;

• Hoặc khoáng sản có trí giá từ 500 triệu đồng trở lên;

• Hoặc hành vi phạm tội gây thương tích, tổn hại sức khỏe của người khác từ 61% trở lên;

• Hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong những hành vi đã nêu trên mà còn vi phạm;

• Hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà vi phạm;

Lưu ý: Hành vi vi phạm pháp luật về nghiên cứu, thăm dò, khai thác khoáng sản phải căn cứ vào quy định tại Luật Khoáng sản 2010 và các văn bản hướng dẫn thi hành, văn bản khác có liên quan.

Lỗi của tội phạm

Người thực hiện hành vi phạm tội về khai thác trái phép khoáng sản với lỗi cố ý

Khách thể của tội phạm

Tội phạm này xâm phạm đến chế độ quản lý Nhà nước trong hoạt động nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên thiên nhiên

Như vậy, nhận biết tội khai thác khoáng sản trái phép thông qua một số những dấu hiệu cấu thành như chúng tôi đã nêu ở trên.

Đối với tội danh này, cả cá nhân và pháp nhân thương mại đều có thể là chủ thể phạm tội.

Trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án cần phải căn cứ vào quy định của Luật Khoáng sản 2010 và các văn bản hướng dẫn thi hành, văn bản có liên quan.

Mức phạt cao nhất của tội khai thác khoáng sản trái phép là gì?

Tùy thuộc chủ thể phạm tội là cá nhân hoặc pháp nhân thương mại mà hình phạt chính, hình phạt bổ sung có sự khác biệt.

Cá nhân phạm tội khai thác khoáng sản trái phép phải có thể bị áp dụng 2 khung hình phạt chính và có thể bị áp dụng hình phạt bổ sung.

Tương tự, cũng có 2 khung hình phạt được áp dụng đối với trường hợp pháp nhân thương mại phạm tội.

Mức phạt cụ thể như sau:

Khung hình phạt

Cá nhân phạm tội

Pháp nhân thương mại phạm tội

Mức phạt cụ thể

Trường hợp áp dụng hình phạt

Mức phạt cụ thể

Trường hợp áp dụng hình phạt

Khung hình phạt thứ 1

Phạt tiền từ 300 triệu đến 1,5 tỷ đồng;

Hoặc phạt tù có thời hạn từ 6 tháng đến 3 năm;

Người phạm tội thỏa mãn cấu thành tội phạm cơ bản theo quy định tại khoản 1 Điều 227 Bộ luật Hình sự 2015, khoản 54 Điều 1 Bộ luật Hình sự sửa đổi bổ sung 2017.

Cụ thể, có hành vi nghiên cứu, thăm dò, khai thác khoáng sản tại các khu vực đất liền, hải đảo nội thủy, vùng lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa và vùng trời của Việt Nam mà không có giấy phép hoặc không đúng với nội dung giấy phép đã được cấp thuộc một trong những trường hợp sau:

a) Thu lợi bất chính từ nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên nước, dầu khí hoặc khoáng sản khác từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;

b) Khoáng sản trị giá từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng;

c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

d) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;

đ) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.

Phạt tiền từ 1,5 tỷ đồng đến 3 tỷ đồng

Điểm a khoản 4 Điều 227 Bộ luật Hình sự 2015, khoản 54 Điều 1 Bộ luật Hình sự sửa đổi bổ sung 2017, cụ thể, thực hiện một trong những hành vi quy định tại khoản 1 Điều 227 Bộ luật Hình sự 2015 mà:

• Thu lợi bất chính từ hoạt động nghiên cứ, thăm dò, khai thác tài nguyên nước, dầu khí, khoáng sản khác từ 300 triệu đồng đến dưới 500 triệu đồng;

• Hoặc gây thương tích/gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

• Hoặc gây thương tích/hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 2 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;

• Hoặc thu lợi bất chính từ nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên nước, dầu khí, khoáng sản khác từ 100 triệu đồng đến dưới 300 triệu nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong những hành vi quy định tại Điều 227 Bộ luật Hình sự 2015 hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;

• Hoặc khoáng sản trị giá từ 500 triệu đồng đến dưới 700 triệu nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong những hành vi quy định tại Điều 227 Bộ luật Hình sự 2015 hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;

Khung hình phạt thứ 2

Phạt tiền từ 1,5 tỷ đồng đến 5 tỷ đồng;

Hoặc phạt từ từ 2 đến 7 năm;

Hành vi phạm tội thuộc một trong những trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 227 Bộ luật Hình sự 2015, khoản 54 Điều 1 Bộ luật Hình sự sửa đổi bổ sung 2017:

• Thu lợi bất chính từ 500 triệu đồng trở lên từ hoạt động nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên nước, dầu khí hoặc khoáng sản khác;

• Trị giá của khoáng sản là từ 1 tỷ đồng trở lên;

• Phạm tội có tổ chức;

• Hành vi phạm tội gây sự cố môi trường;

• Hành vi phạm tội làm chết người;

• Hành vi phạm tội gây thương tích/hoặc gây tổn hại sức khỏe của 2 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của họ là từ 122% trở lên;

• Phạt tiền từ 3 tỷ đồng đến 7 tỷ đồng;

• Hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 6 tháng đến 3 năm;

Nếu hành vi phạm tội thuộc một trong những trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 227 Bộ luật Hình sự 2015, khoản 54 Điều 1 Bộ luật Hình sự sửa đổi bổ sung 2017

Hình phạt bổ sung

Phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 500 triệu đồng

Có thể được áp dụng đối với mọi tội phạm có chủ thể là cá nhân

• Phạt tiền từ 100 triệu đồng đến 500 triệu đồng;

• Hoặc cấm kinh doanh từ 1 đến 3 năm;

• Hoặc cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định trong thời hạn từ 1 đến 3 năm;

• Hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm;

Có thể được áp dụng đối với mọi tội phạm có chủ thể là pháp nhân thương mại

Kết luận: Cá nhân, hoặc pháp nhân phạm tội khai thác khoáng sản trái phép thì có thể phải chịu mức án phạt cao nhất là 7 năm tù (đối với cá nhân) hoặc đình chỉ hoạt động với thời hạn lên đến 3 năm (đối với pháp nhân thương mại).