Nguyên nhân cơ bản của thực trạng trên là do việc dạy học chưa biết tận dụng và khai thác triệt để thế mạnh của môi trường không gian số. Các trường chủ yếu chỉ là điều chỉnh hoặc bê nguyên cách dạy học trực tiếp áp dụng cho dạy học ở môi trường không gian số.
Chưa tận dụng môi trường không gian số
Vai trò của người thầy dạy học trong môi trường không gian số là người định hướng, dẫn dắt chứ không phải chỉ truyền thụ kiến thức một chiều thông qua các video hay bài dạy điện tử. Tuy nhiên, cách dạy học trực tuyến hiện nay nhiều trường học không biết tận dụng những đặc điểm điển hình của môi trường không gian số để dạy học trực tuyến có hiệu quả cho học sinh. Dạy học trực tuyến vẫn theo cách dạy cũ, phần đông các lớp học trực tuyến vẫn là thầy, cô “độc diễn” theo giáo án sẵn có.
Trong dạy học trực tuyến cần đơn giản hóa nội dung. Thời khóa biểu cần lập mới, không thể vẫn giữ nguyên và cách quản lý học sinh cũng phải khác. Dạy học trực tuyến có hạn chế trong việc đánh giá nhằm xếp hạng và so sánh học sinh theo chuẩn là rất khó khăn, không thể làm được. Tuy nhiên, khi đánh giá nhằm xem xét sự tiến bộ của học sinh lại đơn giản và chính xác hơn trong môi trường không gian số. Phương pháp đánh giá này là rất tiến bộ và là xu hướng hiện đại của nhiều quốc gia. Dạy học trực tuyến của chúng ta lại bỏ qua, hầu như không biết tận dụng. Dạy học trực tiếp và dạy học trực tuyến là hai phương thức dạy học khác nhau và không thể phủ nhận nhau. Tuy nhiên nếu chúng ta biết tận dụng thế mạnh của từng phương thức để cấu trúc chung trong một chiến lược học tập trong môi trường không gian số sẽ đem lại hiệu quả rất tốt cho người học và cho giáo dục.
Phương thức dạy học đảo ngược
Để dạy học trực tuyến hiệu quả có thể áp dụng phương thức dạy học “đảo ngược”. Phương pháp này chính là cụ thể hóa khái niệm “lớp học đảo ngược” được coi là chiến lược học tập mới và được hình thành tại Mỹ từ những năm 1990. Phương thức này đã mở ra cho quá trình dạy học trong môi trường không gian số đạt hiệu quả cao và tối ưu nhất. Tóm tắt cách làm đó như sau:
Vào đầu giờ giáo viên làm các thủ tục chào hỏi, kiểm diện sĩ số, tạo cảm hứng, gây tâm thế hồ hởi, hưng phấn trước khi các em bước vào buổi học [hoặc ngày học] mới. Trên cơ sở thời khóa biểu được quy định, giáo viên giao nhiệm vụ học tập của từng môn học [số môn phải ít hơn khi học trực tiếp] cho học sinh.
Sau đó, học sinh phải tự giác, tự học để hoàn thành những công việc học tập mà thầy, cô giao cho. Việc hoàn thành đầu việc được giao tùy khả năng của mỗi em mà có thời gian kết thúc khác nhau. Cuối buổi học hoặc ngày học, giáo viên quay trở lại gặp học sinh lần nữa để: Giải đáp thắc mắc, củng cố bài học và đánh giá kết quả học tập từng em. Ở phần này, học sinh được tương tác với giáo viên, được rèn luyện khả năng diễn giải, được nói lên những suy nghĩ riêng của mình. Điều này thật sự hữu ích để phát triển nhân cách toàn diện cho học sinh.
Việc đánh giá học tập không nhất thiết đồng loạt bởi vì có những em khó khăn, khả năng còn hạn chế chưa hoàn thành ngay nhiệm vụ học tập, đôi khi cần sự hỗ trợ của gia đình và khi ấy giáo viên cho “nợ” và chưa đánh giá. Đánh giá học sinh là đánh giá sự tiến bộ học tập cá nhân người học mà không phải là so sánh hay xếp hạng như cuộc thi giữa các học sinh với nhau.
Nếu bài học là loại cung cấp kiến thức mới, giáo viên xây dựng các video hay và hấp dẫn rồi đưa lên môi trường mạng của trường. Học sinh có thể xem nhiều lần và vào bất cứ lúc nào để cùng tìm hiểu và học bài mới. Nếu bài học là loại luyện tập, củng cố kiến thức, học sinh làm bài và xong khi nào sẽ đăng tải ngay lên mạng của trường, giáo viên có trách nhiệm phản hồi, đánh giá ngay và sớm nhất có thể cho học sinh.
Phương thức dạy học đảo ngược là cách dạy học hiện đại và tối ưu trong môi trường dạy học không gian số và số hóa. Nó rèn luyện cho người học kỹ năng tự học và tiến tới tạo dựng phong cách học tập suốt đời cho trẻ. Người học có điều kiện thực hành kỹ năng, thảo luận tình huống, tranh luận, thuyết trình cá nhân và thảo luận nhóm.
Học tập thật sự cá thể hóa cao người học. Việc học diễn ra ở mọi lúc, mọi nơi, theo quy mô lớn, nhiều lớp, nhiều học sinh. Duy trì hoạt động dạy học liên tục, đa dạng. Tận dụng giáo viên giỏi trong trường để chủ trì xây dựng các video và các bài tập mẫu cho toàn trường. Học sinh không bị áp lực bằng cách thả lỏng, thông qua các trò chơi và hoạt động nhóm.
ĐẶNG TỰ ÂN - Nguyên Vụ trưởng Giáo dục tiểu học [Bộ Giáo dục và Đào tạo]
Cùng với những diễn biến phức tạp của đại dịch Covid-19, hầu hết các trường học trên cả nước đang dần chuyển sang hình thức dạy và học trực tuyến. Hàng trăm nghìn giáo viên đang bận rộn chuẩn bị các bài giảng trực tuyến nhằm cung cấp sự hỗ trợ tốt nhất đến các học sinh, sinh viên. Tuy nhiên, việc thiết kế các khóa học trực tuyến cần nhiều thời gian và công sức. Vì vậy, chúng ta cần những phương pháp đơn giản,
hiệu quả hơn để ứng dụng hiệu quả vào việc giảng dạy trực tuyến, giúp các em học tập tốt hơn. Dưới đây là những chia sẻ về cách giúp dạy online hiệu quả, nâng cao chất lượng giảng dạy trực tuyến được chia sẻ từ một chuyên gia hoạt động nhiều năm trong lĩnh vực này.
1. Ghi lại bài giảng trong quá trình dạy Online
Nếu học sinh không khỏe hoặc gặp khó khăn trong việc truy cập internet, họ sẽ bỏ lỡ một bài giảng được phát trực tiếp. Thay vào đó, hãy quay video và gửi chúng cho học sinh, sinh viên vắng mặt trong buổi học đó để họ có thể xem lại trong thời gian rảnh của mình. Ứng dụng Zoom Cloud Meeting có hỗ trợ tính năng ghi lại nội dung bài giảng và lưu trữ trên Cloud tiện lợi. Bạn có thể gửi nội dụng bài giảng đã ghi lại đến bất cứ học sinh nào một cách dễ dàng.
2. Ưu tiên ghi hình cả giáo viên
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng các video bài giảng hiển thị khuôn mặt của người hướng dẫn sẽ hiệu quả hơn các bản trình chiếu được tường thuật đơn giản. Hãy xen kẽ các trang trình bày nội dung bài học với video của giáo viên.
3. Ưu tiên các video ngắn
Các video dài hơn 15 phút có thể gây ra sự cố tải xuống chậm và người học mất tập trung. Nếu nội dung bài giảng khá dài, hãy quay hai hoặc ba video ngắn sẽ dễ thu hút sự chú ý của người xem hơn.
4. Kiểm tra các slide bài giảng
Đảm bảo rằng bạn đã kiểm tra đầy đủ các slide bài giảng trên cả máy tính và điện thoại thông minh trước khi tổ chức lớp học trực tuyến, như vậy để đảm bảo rằng tất cả văn bản đều có thể đọc được dù hiển thị trên màn hình nhỏ của điện thoại. Có thể kiểm tra kỹ kích thước phông chữ, màu sắc, thiết kế mẫu và tỷ lệ màn hình trước khi dạy chính thức.
5. Tận dụng các nguồn tài nguyên hiện có
Đôi khi giáo viên không cần phải tự tạo các video chất lượng cao đáng giá cho cả một học kỳ. Thay vào đó, có thể sử dụng các nguồn tài nguyên có sẵn. Chẳng hạn như chọn lựa các video hay có liên quan về chủ đề đang giảng dạy được phát triển trước, có sẵn trên mạng và cung cấp cho sinh viên các liên kết có thể truy cập vào để xem.
6. Đảm bảo rằng các nguồn tài nguyên giảng dạy có quyền truy cập mở
Sử dụng các nguồn tài nguyên mở giúp hạn chế các vấn đề về quyền truy cập cho học sinh. Nếu không thể truy cập bất kỳ tài nguyên nào trong số các tài nguyên được đề xuất của bạn, bạn sẽ nhận được một hộp thư đến chứa đầy email của sinh viên và cuối cùng lãng phí thời gian để khắc phục sự cố. Dành thêm vài phút cẩn thận tìm kiếm các nguồn tài liệu có thể truy cập miễn phí sẽ giúp bạn đỡ đau đầu sau này.
7. Cung cấp những hướng dẫn cụ thể
Khi bạn gửi cho học sinh video chạy lâu hơn 15 phút, hãy gợi ý những phần chính xác mà họ cần xem [ví dụ: đoạn video từ 13:35 đến 16:28] vì điều này thậm chí có thể khiến học sinh tò mò hơn. Khi bạn cung cấp nhiều hơn hai tài nguyên, hãy gắn nhãn chúng theo thứ tự bạn muốn học sinh tiếp cận chúng. Việc đánh số đơn giản, dựa trên mức độ khó hoặc mức độ quan trọng của từng mục tài nguyên, có thể giúp ích rất nhiều cho học sinh của bạn.
8.Tạo ra nhiều hoạt động tương tác
Hầu hết các hệ thống quản lý học tập, chẳng hạn như Zoom Cloud Meeting, Webex Meeting đều bao gồm một loạt các chức năng cho phép tạo ra các hoạt động tương tác trong học tập, chẳng hạn như: bảng câu hỏi Q&A, câu hỏi thăm dò,…… Tận dụng các tính năng này để tạo ra thêm nhiều hoạt động tương tác thú vị cho các học sinh, sinh viên.
9. Đặt kỳ vọng hợp lý
Khi bạn tạo các câu đố, bạn nên đảm bảo rằng tất cả các câu hỏi đều có thể được trả lời bằng cách tham khảo các tài nguyên học tập đã cho. Khi bạn yêu cầu học sinh, sinh viên viết tóm tắt nội dung video bài giảng, nên thông báo rõ rằng đây không phải là một báo cáo nghiêm túc. Đây là một nhiệm vụ bắt buộc nhưng một nhiệm vụ có tỷ lệ thấp sẽ tạo ra kết quả và phản hồi tốt nhất từ học sinh. Một bộ gồm 15 câu hỏi đố vui hoặc giới hạn 300 từ sẽ đủ để thu hút học sinh trong vòng 30 phút.
10. Sử dụng công cụ tự động điểm danh để đánh giá sự chuyên cần
Nếu giáo viên thông báo với học sinh, sinh viên của họ rằng điểm chuyên cần sẽ được cộng thêm vào một bài kiểm tra, điều này sẽ giúp nâng cao tính kỷ luật và đúng giờ của học sinh, sinh viên. Tuy nhiên, bạn sẽ không có thời gian để kiểm tra tất cả, vì vậy hãy sử dụng các công cụ tự động kiểm tra và chấm điểm trên hệ thống quản lý học tập của nền tảng phần mềm bạn đang sử dụng. Phần mềm dạy học trực tuyến Zoom có hỗ trợ tính năng đăng ký và xuất file báo cáo giúp giáo viên có thể dễ dàng quản lý sự chuyên cần của các học sinh, sinh viên.
11. Tận dụng phần mềm họp nhóm hiệu quả
Bên cạnh các giờ dạy học online chính thức, có thể thiết lập ” văn phòng họp ảo ” trên phần mềm hội nghị truyền hình như Zoom. Đơn giản chỉ cần đăng nhập vào phòng họp đã thiết lập với thời gian đã hẹn và đợi học viên tham gia. Đối với các phòng họp nhóm ngoài giờ này, tập trung vào việc cung cấp sự hỗ trợ về học tập và kiểm tra nếu có bất kỳ vấn đề nào cần được giải quyết ngay lập tức. Đây cũng có thể là một cách tuyệt vời để thu thập phản hồi của sinh viên về việc giảng dạy trực tuyến của bạn. Làm cho các cuộc họp trở nên tự do và thoải mái. Không cần phải bực bội khi không có ai xuất hiện: học sinh vẫn rất vui khi biết rằng có tùy chọn này.
12. Tạo phòng họp nhóm riêng cho các học sinh, sinh viên
Giáo viên có thể thiết lập không gian họp nhóm trực tuyến riêng trên Zoom cho các sinh viên, học sinh cấp 3,… Tại không gian riêng này, các học viên có thể hỗ trợ nhau học tập, giải quyết các vấn đề khó khăn và tham khảo ý kiến của nhau trước khi gửi tin nhắn yêu cầu hỗ trợ cho giáo viên. Giáo viên cũng có thể đăng một vài câu hỏi vào nhóm để giúp học sinh vận dụng kiến thức đã được học và hiểu bài tốt hơn. Khuyến khích học sinh sử dụng các công cụ giao tiếp mà họ thích. Mẹo nhỏ này có thể khiến sinh viên cảm thấy được giáo viên quan tâm và hỗ trợ, đồng thời khuyến khích tinh thần tự học và xây dựng đội nhóm của họ.
13. Đừng che giấu cảm xúc của bạn
Sự cởi mở về cảm xúc của giáo viên khi day học trực tuyến là một chiến lược giảng dạy tuyệt vời. Chia sẻ với các sinh viên của bạn rằng đây là lần đầu tiên bạn giảng dạy trực tuyến và bạn đang học trong khi giảng dạy. Yêu cầu họ giúp đỡ bạn một cách rõ ràng, trấn an họ rằng bạn sẽ cố gắng hết sức để hỗ trợ việc học tập của họ. Họ sẽ thông cảm vì họ có cùng cảm xúc và bạn sẽ đạt được thành công.
14. Lặp lại phong cách giảng dạy phù hợp
Thực ra sinh viên, học sinh học trực tuyến không thích những thay đổi thường xuyên trong cách học của họ. Họ rất vui khi lặp lại cấu trúc và các hoạt động giống nhau. Một khi giáo viên đã tìm thấy một phong cách giảng dạy phù hợp với mình, hãy lặp lại nó mỗi tuần cho đến khi bạn quay lại lớp học mới của mình.
Việc dạy học trực tuyến không còn là vấn đề trở ngại của giáo viên hay là trải nghiệm nhàm chán của học sinh nếu bạn biết cách tận dụng và phát huy nó với một số cách thức vô cùng đơn giản nhưng hữu ích. Hy vọng những chia sẻ về cách dạy online tuy đơn giản mà hiệu quả trên sẽ giúp ích cho bạn trong quá trình giản dạy.
Xem thêm:
Combo thiết bị dạy học online cần thiết cho giáo viên
Tải phần mềm Zoom tiếng Việt cho máy tính miễn phí
Thông tin liên hệ
CÔNG TY TNHH CUNG ỨNG NGỌC THIÊN
Điện thoại: 028 777 98 999
Hotline/Zalo: 0939 039 028 [Mr.Thoại]
Email: [email protected]