Chữ số kích thước được ghi trên đường kích thước nằm ngang nằm ở đâu với đường kích thước là đúng

Cách ghi kích thước trong bản vẽ kỹ thuật thể hiện một độ lớn của vật thể biểu diễn, cơ sở xác định độ lớn và vị trí tương đối giữa các vật thể được biểu diễn bởi các kích thước vật thể được ghi trên bản vẽ. 

Kích thước trên bản vẽ phải đầy đủ chế tạo và kiểm tra được các vật thể, mỗi bản vẽ chỉ được ghi kích thước một lần, kích thước phải được ghi trên các hình chiếu thể hiện rõ cấu tạo của phần được ghi.

Kích thước không dùng trực tiếp trong quá trình chế tạo, mà chỉ thuận lợi cho việc sử dụng thì coi là kích thước tham khảo.

Độ cao so với mặt phẳng chuẩn thường dùng đơn vị là mét với 3 số lẻ với các kích thước 

Không ghi kích thước ở đường khuất như: Đường trục, đường tâm, mỗi lần ghi kích thước chỉ ghi một lần ở một vị trí dễ đọc nhất.

Thành phần cấu tạo nên kích thước chung trong bản vẽ kỹ thuật:

Đường dóng được vẽ bằng nét liền mảnh, kéo dài vị trí của đường kích thước một đoạn từ 2 đến 3 lần bề rộng của các nét đậm trên bản vẽ.

• Đường kích thước kích thước trong bản vẽ

Có một mũi tên mà hai cạnh của chúng làm với nhau một góc khoảng 300, độ lớn của mũi tên tỉ lệ với chiều rộng của nét vẽ trên bản vẽ với chiều dài là 2,5mm, hai mũi tên vẽ phía trong giới hạn bởi đường kích thước, trường hợp nếu không đủ chỗ thì vẽ ra ngoài, cho phép thay hai mũi tên đối nhau bởi một dấu chấm đậm. 

• Chữ số được ghi trên khổ chữ từ 2,5 trở lên để ghi vào khổ của bản vẽ 
• Đường kích thước thường được đặt ở phía trên và khoảng giữa, sao cho kích thước không bị cắt hoặc chặn bởi bất kỳ đường nào trên bản vẽ 
• Chữ số được xếp theo hàng dọc và nên đặt sole với nhau về hai phía của đường kích thước 
• Chữ số ghi không đủ chỗ thì có thể ghi trên đường kéo dài của kích thước và ở bên phải 
• Chữ số không đúng tỷ lệ biểu diễn thì sẽ gạch dưới, ký hiệu kèm theo chữ số: đường kính ( D ), bán kính ( R).

Xem thêm:  Top những căn hộ Tân Phú dưới 1 tỷ đáng mua nhất hiện nay

Kích thước ở dạng nét liền mảnh, đoạn thẳng ghi kích thước thường dài 10mm thì các đường dóng được kẻ vuông góc với đoạn thẳng cần được ghi 

Một đường thẳng song song với đoạn thẳng cần ghi kích thước và khoảng cách là 7mm, cách đầu mút của đường dóng 3mm, nếu trường hợp mà hai đoạn thẳng song song và cùng ghi kích thước về một phía thì các đường dóng và đường kích thước không được phép cắt nhau.

Kích thước nằm ngang thì chữ số cũng phải nằm giữa và ở phía trên đường ghi, trường hợp thẳng đứng thì chữ số được ghi nằm về bên trái của kích thước.

• Cách ghi kích thước cung tròn và đường tròn 

Kích thước cung tròn thì đường dóng vuông góc với dây cung, đường kích thước giống cung tròn và cách cung tròn một đoạn 7mm.

Kích thước bán kính thì không cần đường dóng mà cần chỉ vẽ xuất phát từ tâm cung tròn hoặc không cần xuất phát từ tâm nhưng hướng của nó phải đi qua tâm và không được dài quá đến tâm đường tròn, vẽ mũi tên về phía đường tròn, chỉ số kích thước có chữ R, kích thước hình cầu, hình vuông, độ dốc, độ côn cũng giống như trên.

Kích thước đường kính thì cũng không cần đường dóng cs thể kéo dài hết đường kính và hai mũi tên, chữ số đường kính có thể đặt trong hoặc ngoài đường tròn.

Kích thước tâm cung tròn cần nằm ngoài giới hạn ta cần vẽ kích thước của đường kính, bán kính bằng đường gãy khúc hoặc ngắt đoạn mà không cần xác.

Là cung tròn có tâm ở đỉnh góc 

Kích thước góc thì đường dóng chính là đường kéo dài của hai cạnh góc giới hạn góc, đường kính kích thước là cung tròn với hai mũi tên chỉ vào hai đường dóng, chữ số có thể được ghi trong giới hạn góc hoặc ngoài nhưng nó phải có chỉ số ( ví dụ như: 334o26;50’’ ) 

• Nét cơ bản (nét liền đậm): Dùng để biểu diễn đường bao thấy của vật thể, ta nên dùng cơ bản. Bề rộng của nét bằng 0.5 đến 1.4mm tùy theo độ lớn và mức độ phức tạp của hình biểu diễn. 

• Nét đứt: Được dùng để thể hiện đường bao khuất của vật thể, nét đứt gồm những nét gạch ngắn cùng một độ dài từ 2 đến 8mm. độ dài nét đứt phụ thuộc vào bề rộng của nét cơ bản và có giá trị bằng ½ đến ⅓ bề rộng cơ bản 
• Đường trục và đường tâm: Được vẽ qua đường bao của hình biểu diễn từ 2 đến 5mm và kết thúc bằng nét gạch. Vị trí tâm cung tròn được định bằng giao điểm của hai gạch cắt nhau, đường kính của đường tròn bé hơn 12mm thì nét chấm gạch thể hiện đường tâm đực thay thế bằng nét mảnh

 

• Nét chấm gạch mảnh: để vẽ các đường trục cũng như tất cả đường tâm cần dùng nét chấm gạch mảnh, độ dài gạch từ 5 đến 30mm và bề rộng của nét chấm gạch có giá trị bằng ½ đến ⅓ bề rộng của nét cơ bản 
• Nét cắt: Được vẽ với bề rộng của nét cắt giá trị từ 1 đến 1.5mm bề rộng nét cơ bản và độ dài của nét từ 8 đến 20mm, phải được biểu diễn theo một tỷ lệ và phục thuộc vào bề rộng của nét cơ bản
• Nét mảnh ziczac: được giới hạn bằng các hình chiếu hoặc hình cắt bề rộng cơ bản từ 0.18 đến 0.35mm

Trên đây là cách ghi kích thước trong bản vẽ kỹ thuật mà bất cứ một người kỹ sư nào cũng nên biết, và sử dụng một cách thành thạo để hoàn thành tốt công việc của mình.

Đề bài

Khi ghi kích thước cần thể hiện chữ số, đường gióng và đường kích thước như thế nào?

Lời giải chi tiết

- Đường kích thước được vẽ bằng nét liền mảnh, song song với phần tử được ghi kích thước, ở đầu mút đường kích thước có vẽ mũi tên.

- Đường gióng kích thước được vẽ bằng nét liền mảnh, thường kẻ vuông góc với đường kích thước và vượt quá đường kích thước khoảng 2 + 4mm.

- Kích thước độ dài dùng đơn vị là milimét, trên bản vẽ không ghi đơn vị đo 

Loigiaihay.com

1/ Cách trình bày Chữ và số

Chữ viết, số và các kí hiệu ghi trong bản vẽ phải rõ ràng, thống nhất, dễ đọc và không gây nhầm lẫn. Chữ viết và số được quy định cụ thể trong TCVN 6-85

1.1/ Khổ chữ và số

Định nghĩa: Là chiều cao của chữ, số được đo vuông góc với dòng kẻ và tính bằng mm. ( theo tiêu chuẩn TCVN6 -85 quy định khổ chữ như sau: 2,5; 3,5; 5; 7; 10; 14; 20; 28; 40 ) và chiều rộng chữ được xác định tuỳ thuộc vào kiểu chữ và chiều cao của chữ. Cụ thể xem hình dưới đây:

1.2/ Các kiểu chữ và số

• Kiểu A không nghiêng (đứng) và kiểu A nghiêng 75o với d = 1/14 h
• Kiểu B không nghiêng (đứng) và kiểu B nghiêng 75o với d = 1/10 h

Có thể giảm khoảng cách a giữa các chữ và chữ số có nét kề nhau không song song, khoảng cách giữa các dấu chính tả và từ tiếp theo là khoảng cách nhỏ nhất giữa các từ.

a. Chữ cái la tinh

Kiểu chữ B nghiêng và không nghiêng lần lượt hình vẽ số : 1.9 và 1.10

b. Chữ cái Hy lạp

Tên gọi của chữ cái hy lạp được ghi trong bảng sau được thể hiện trong hình sau:

c. Chữ số ả rập và Lam

Chú thích:

1. Chữ số La mã L, C, D, M viết theo quy cách chữ cái la tinh
2. Cho phép giới hạn chữ số La mã bằng các gạch ngang, được thể trong hình vẽ dưới đây:

2/ Ghi kích thước

2.1/ Cách ghi kích thước

Kích thước ghi trong bản vẽ thể hiện độ lớn của vật thể biểu diễn. Ghi kích thước là một công đoạn rất quan trọng trong khi lập bản vẽ. Các quy tắc ghi kích thước được quy định trong TCVN 5705-1993, Tiêu chuẩn này phù hợp với tiêu chuẩn ISO 129-1985

a/ Nguyên tắc chung

Cơ sở xác định độ lớn và vị trí tương đối giữa các phần tử của vật thể được biểu diễn bằng các kích thước ghi trên bản vẽ, các kích thước này không phụ thuộc vào tỷ lệ của các hình biểu diễn. Ví dụ kích thước thực của vật là 100 mm  thì ta ghi trên bản vẽ là 100 .

Số lượng kích thước trên bản vẽ phải đủ để chế tạo và kiểm tra được vật thể, mỗi kích thước chỉ được ghi một lần trên bản vẽ, trừ trường hợp cần thiết khác,  kích thước phải được ghi trên các hình chiếu thể hiện đúng và rõ nhất cấu tạo của phần được ghi.

Kích thước không trực tiếp dùng trong quá trình chế tạo, mà chỉ thuận lợi cho việc sử dụng thì coi là kích thước tham khảo. Các kích thước này được ghi trong ngoặc đơn.

Đơn vị đo trên bản vẽ làm m (cho cả kích thước dài và sai lệch), trên bản vẽ không cần ghi đơn vị đo.

Trường hợp dùng các đơn vị khác trên bản vẽ thì phải có ghi chú rõ ràng ( ví dụ : ta ghi đơn vị trong bản vẽ làm m, cao trình đọc làm…). Dùng độ, phút, giây là đơn vị đo góc và giới hạn sai lệch của nó.

b/ Các thành phần kích thước

a/ Đường dóng, đường kích thước và chữ số kích thước

Đường dóng và đường kích thước được vẽ bằng nét liền mảnh. Đường dóng được kéo dài quá vị trí của đường kích thước một đoạn bằng 2 đến 3 lần bề rộng của nét đậm trên bản vẽ. Đường dóng và đường kích thước không nên cắt đường khác, trừ trường hợp cần thiết.

Trên mỗi đầu mút của đường kích thước có một mũi tên mà hai cạnh của chúng làm với nhau một góc 300 . độ lớn  của mũi tên tỷ lệ với chiều rộng nét vẽ trên bản vẽ (thông thường trong bản vẽ cơ khí lấy chiều  dài mũi tên = 2,5mm), hai mũi tên vẽ phía trong giới hạn  bởi đường kích thước,  nếu không đủ chỗ ta có thể vẽ ra ngoài. Cho phép thay hai mũi tên đối nhau bằng một dấu chấm đậm. Chỉ vẽ một mũi tên ở đầu mút của đường kích thước bán kính.

Dùng khổ chữ từ 2,5 trở lên để ghi chữ số kích thước tuỳ thuộc vào khổ bản vẽ (thông thường ta chọn chữ trên bản vẽ là 2,5mm) vị trí đặt chữ số này như sau:

• Đặt ở khoảng giữa và phía trên đường kích thước, sao cho chúng không bị cắt hoặc chặn bởi bất kỳ đường nào của bản vẽ.
• Để tránh các chữ số kích thước sắp xếp theo hàng dọc ta lên đặt các chữ số sole nhau về hai phía của đường kích thước
• Trong trường hợp không đủ chỗ thì chữ số kích thước có thể được ghi trên đường kéo dài của đường kích thước và ở bên phải.
• Cho phép gạch dưới chữ số kích thước khi hình vẽ không đúng tỷ lệ biểu diễn.
• Kí hiệu kèm theo các chữ số kích thước như sau:

• Đường kính hay bán kính của hình cầu được ghi thêm chữ “cầu”

2.2/ Các loại kích thước

a/ Cách ghi các loại kích thước

Kích thước đoạn thẳng

Trong cách ghi kích thước của đoạn thẳng ta cần chú ý các cách ghi sau:

• Các đường dóng được kẻ vuông góc với đoạn thẳng được ghi kích thước ở dạng nét liền mảnh, đoạn thẳng ghi kích thước thường dài 10mm kể từ đoạn thẳng cần ghi kích thước.
• Đường ghi kích thước là một đường thẳng song song với đoạn thẳng cần ghi kích thước và cách nhau một khoảng là 7 mm. (cách đầu mút của đường dóng là 3 mm)
• Trong trường hợp có hai đoạn thẳng song song và cùng ghi kích thước về một phía thì các đường dóng và đường kích thước không được cắt nhau, đường kích thước bên trong song song với kích thước bên ngoài và cách nhau một đoạn là 7 mm
• Hướng của chữ số ghi kích thước phải theo hướng của đường kích thước.
• Đối với đường ghi kích thước nằm ngang thì chữ số ghi kích thước phải nằm giữa và ở phía trên của đường ghi kích thước.
• Đối với đường ghi kích thước thẳng đứng thì chữ số ghi kích thước nằm về bên trái của nó.

Cụ thể ta có thể xem các ví dụ sau:

Kích thước cung tròn và đường tròn

Kích thước chỉ dây cung, cung tròn, đường kính, bán kính được ghi như sau:

• Đối với dây cung thi ghi như là đối với đoạn thẳng trong hình 1.18
• Đối với cung tròn thì đường dóng vuông góc với day cung, đường kích thước giống cung tròn và cách cung tròn một đoạn 7 mm ( trường hợp phía ngoài còn có các hình chi tiết khác thì cách nét gần nhất một đoạn 7mm) trong hình 1.18
• Đối với bán kính ta không cần đường dóng mà chỉ vẽ đường kích thước có thể xuất phát từ tâm hoặc không cần xuất phát từ tâm nhưng hướng của nó phải đi qua tâm và không được dài quá tâm đến đường tròn, vẽ một mũi tên chỉ về phía đường tròn, chữ số kích thước phải có chữ R có thể đặt ở trong hoặc ngoài đường tròn xem ví dụ trong hình 1.19
• Đối với đường kính ta cũng không cần đường dóng có thể kéo dài hết đường kính với hai mũi tên, hoặc không hết đường kính với một mũi tên, chữ số kích thước có thể đặt trong hoặc ngoài đường tròn tuỳ ý xem ví dụ trong hình 1.20

• Khi tâm cung tròn nằm ngoài giới hạn cần vẽ thì ta có thể vẽ đường kích thước của bán kính hoặc đường kính bằng đường gãy khúc hoặc ngắt đoạn mà không cần xác
  định tâm xem ví dụ hình 1.21
• Cho phép ghi kích thước của đường kính của vật thể hình trụ có dạng phức tạp trên đường kính rút ngắn xem ví dụ 1.22

Kích thước góc

Trong cách ghi kích thước góc thì đường dóng chính là đường kéo dài của hai cạnh giới hạn góc, đường kích thước là cung tròn với hai mũi tên chỉ vào hai đường dóng, chữ số có thể được ghi ở trong giới hạn góc hoặc ngoài nhưng nó phải có chỉ số ( o, ‘ , “) để thể hiện ( độ, phút, giây) cụ thể ví dụ trên hình 1.23 sau:

Kích thước hình cầu, hình vuông, độ dốc, côn

Trước các kích thước của bán kính đường kính hình cầu ta chỉ việc ghi giống như hình tròn nhưng thêm vào phía trước một chữ “cầu” . Các kích thước còn lại ta có thể như ở các ví dụ xem trên hình 1.24