- Tải app VietJack. Xem lời giải nhanh hơn!
Soạn bài Bài học đường đời đầu tiên chương trình lớp 6 mới 3 bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống, Chân trời sáng tạo & Cánh diều:
Bài giảng: Bài học đường đời đầu tiên - Cô Trương San [Giáo viên VietJack]
Quảng cáo
- Tô Hoài [1920-2014] tên khai sinh là Nguyễn Sen, quê nội ở huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây [nay thuộc Hà Nội], lớn lên ở quê ngoại - làng Nghĩa Đô, phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Đông, nay thuộc quận Cầu Giấy, Hà Nội
- Tô Hoài viết văn từ trước Cách mạng tháng Tám năm 1945
- Ông có khối lượng tác phẩm phong phú và đa dạng, gồm nhiều thể loại
- Năm 1996, ông được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học, nghệ thuật
1. Xuất xứ
Quảng cáo
- “Bài học đường đời đầu tiên”[tên do người biên soạn đặt] trích từ chương I của “Dế Mèn phiêu lưu kí”
- “Dế Mèn phiêu lưu kí” được in lần đầu năm 1941, là tác phẩm nổi tiếng và đặc sắc nhất của Tô Hoài viết về loài vật, dành cho lứa tuổi thiếu nhi
2. Tóm tắt
Dế Mèn là chàng dế thanh niên cường tráng biết ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực. Tuy nhiên Dế Mèn tính tình kiêu căng, tự phụ luôn nghĩ mình “là tay ghê gớm, có thể sắp đứng đầu thiên hạ”. Bởi thế mà Dế Mèn không chịu giúp đỡ Dế Choắt- người hàng xóm trạc tuổi Dế Mèn với vẻ ngoài ốm yếu, gầy gò như gã nghiện thuốc phiện. Dế Mèn vì thiếu suy nghĩ, lại thêm tính xốc nổi đã bày trò nghịch dại trêu chị Cốc khiến Dế Choắt chết oan. Trước khi chết, Dế Choắt tha lỗi và khuyên Dế Mèn bỏ thói hung hăng, bậy bạ. Dế Mèn sau khi chôn cất Dế Choắt vô cùng ân hận và suy nghĩ về bài học đường đời đầu tiên.
3. Bố cục [2 phần]
- Phần 1 [từ đầu đến “sắp đứng đầu thiên hạ rồi”]: Vẻ ngoài và tính tình của Dế Mèn
- Phần 2 [còn lại]: Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn
4. Giá trị nội dung
Quảng cáo
Bài văn miêu tả Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng của tuổi trẻ nhưng tính nết còn kiêu căng, xốc nổi. Do bày trò trêu chọc chị Cốc nên đã gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt, Dế Mèn hối hận và rút ra được bài học đường đời cho mình
5. Giá trị nghệ thuật
- Cách kể chuyện theo ngôi thứ nhất tự nhiên, hấp dẫn
- Nghệ thuật miêu tả loài vật sinh động, đặc sắc
- Ngôn ngữ chính xác, giàu tính tạo hình
I. Mở bài
- Giới thiệu về tác giả Tô Hoài [tiểu sử, sự nghiệp sáng tác…]
- Giới thiệu về văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” [xuất xứ, tóm tắt, khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật…]
II. Thân bài
1. Hình ảnh Dế Mèn
- Ngoại hình:
+ Càng: mẫm bóng
+ Vuốt:cứng, nhọn hoắt
+ Cánh: áo dài chấm đuôi
+ Đầu: to, nổi từng tảng
+ Răng: đen nhánh, nhai ngoàm ngoạm
+ Râu: dài, cong vút
→ Dế Mèn là một chàng thanh niên có vẻ ngoài tự tin, khỏe mạnh, cường tráng
- Hành động:
+ Đi đứng oai về, làm điệu, nhún chân, rung đùi
+ Quát mấy chị cào cào, đá ghẹo anh gọng vó
+ Co cẳng, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ, dáng điệu tỏ vẻ con nhà võ.
+ Nhai ngoàm ngoạm, trịnh trọng vuốt sâu
→ Sử dụng dày đặc các động từ và tính từ
- Ý nghĩ của Dế Mèn: sắp đứng đầu thiên hạ được rồi
⇒ Dế Mèn là một anh chàng khỏe mạnh,cường tráng, hùng dũng nhưng tính tình kiêu căng, hợm hĩnh, xốc nổi…
2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn
- Hình ảnh Dế Choắt:
+ Trạc tuổi Dế Mèn
+ Người gầy gò, cánh ngắn củn, càng bè bè, râu cụt
→ Dế Choắt là người xấu xí, yếu đuối, trái ngược hoàn toàn với Dế Mèn
- Thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt: coi thường, trịch thượng.
+ Lời lẽ, giọng điệu bề trên, xưng hô “chú mày”.
+ Cư xử : ích kỷ, không thông cảm, bận tâm gì về việc giúp đỡ Choắt.
- Dế Mèn trêu chọc chị Cốc
+ Dế Mèn nghĩ kế trêu chọc chị Cốc
+ Kết quả:gây ra cái chết thương tâm cho Dế Choắt
- Tâm trạng của Dế Mèn sau khi trêu chọc chị Cốc:
+ Hả hê vì trò đùa tai quái của mình: chui vào trong hang nằm khểnh, bụng nghĩ thú vị…
+ Sợ hãi khi nghe tiếng chị Cốc mổ Dế Choắt: nằm im thin thít
+ Hốt hoảng, lo sợ, bất ngờ trước cái chết và lời khuyên của Dế Choắt
+ Ân hận, chân thành sám hối: đứng yên lặng trước mộ Dế Choắt
- Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn: ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy.
III. Kết bài
- Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản
+ Nội dung: Bài văn miêu tả Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng của tuổi trẻ nhưng tính nết còn kiêu căng, xốc nổi. Do bày trò trêu chọc chị Cốc nên đã gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt, Dế Mèn hối hận và rút ra được bài học đường đời cho mình
+ Nghệ thuật: cách kể chuyện theo ngôi thứ nhất tự nhiên, miêu tả loài vật sinh động, ngôn ngữ chính xác, giàu tính tạo hình…
- Bài học cho bản thân: không được kiêu căng, hợm hĩnh, phải biết yêu thương và giúp đỡ người khác…
Bài giảng: Bài học đường đời đầu tiên - Cô Nguyễn Ngọc Anh [Giáo viên VietJack]
Xem thêm các bài viết về Tác giả, tác phẩm Ngữ văn lớp 6 hay khác:
Xem thêm các loạt bài Để học tốt Ngữ văn lớp 6 hay khác:
- Hỏi bài tập trên ứng dụng, thầy cô VietJack trả lời miễn phí!
- Hơn 20.000 câu trắc nghiệm Toán,Văn, Anh lớp 6 có đáp án
Đã có app VietJack trên điện thoại, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi online, Bài giảng....miễn phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS.
Nhóm học tập facebook miễn phí cho teen 2k10: fb.com/groups/hoctap2k10/
Theo dõi chúng tôi miễn phí trên mạng xã hội facebook và youtube:Các bài Soạn văn lớp 6 siêu ngắn được biên soạn bám sát câu hỏi sgk Ngữ Văn lớp 6 Tập 1, Tập 2 giúp bạn dễ dàng soạn bài Ngữ Văn 6 hơn.
Nếu thấy hay, hãy động viên và chia sẻ nhé! Các bình luận không phù hợp với nội quy bình luận trang web sẽ bị cấm bình luận vĩnh viễn.
tac-gia-tac-pham-lop-6.jsp
| Bài học đường đời đầu tiên - Tô Hoài bao gồm tóm tắt nội dung chính, lập dàn ý phân tích, bố cục, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật cùng hoàn cảnh sáng tác, ra đời của tác phẩm và tiểu sử, quan điểm cùng sự nghiệp sáng tác phong cách nghệ thuật giúp các em học tốt môn văn 9 Quảng cáo
Lựa chọn câu để xem lời giải nhanh hơn
Bài tiếp theo Quảng cáo Báo lỗi - Góp ý |
1. Tác giả
Tô Hoài [1920 - 2014]
- Tên khai sinh: Nguyễn Sen.
- Quê quán: Hà Nội.
- Giải thưởng: 1996 Được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
2. Tác phẩm
- Xuất xứ: trích chương I truyện "Dế Mèn phiêu lưu kí" [1941].
- Thể loại: Truyện dài.
- Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm.
- Bố cục: 2 phần.
+ Phần 1 [Từ đầu đến "đứng đầu thiên hạ rồi"]: Giới thiệu vẻ đẹp và tính cách của Dế Mèn.
+ Phần 2 [Còn lại]: Câu chuyện về bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn.
- Tóm tắt:
@297713@
1. Bức chân dung Dế Mèn
- Ngoại hình: cường tráng, khỏe khoắn.
+ đôi càng mẫm bóng.
+ những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt.
+ đôi cánh thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi.
+ đầu to ra và nổi từng tảng, rất bướng.
+ hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc.
+ sợi râu dài và uống cong một vẻ rất đỗi hùng dũng.
- Tính cách: xốc nổi, kiêu căng, hung hăng, hống hách.
+ Hành động:
- co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ khiến nõ gãy rạp.
- vũ cánh lên phành phạch giòn giã.
- đi đứng oai vệ, cho ra kiểu cách con nhà võ.
- Tôi tợn lắm. Dám cà khịa với tất cả bà con trong xóm.
- quát mấy chị Cào Cào, đá một cái ghẹo anh Gọng Vó.
+ Suy nghĩ:
- Những gã xốc nổi thường lầm cử chỉ ngông cuồng là tài ba.
- Tôi càng tưởng tôi là tay ghê gớm, có thể sắp đứng đầu thiên hạ rồi.
→ Nghệ thuật: sử dụng các tình từ, động từ mạnh; từ láy; nhân hóa.
2. Bài học đầu tiên của Dế Mèn
* Cuộc gặp gỡ với Dế Choắt
- Hình ảnh Dế Choắt:
+ Ngoại hình: xấu xí, ốm yếu.
- người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện.
- cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn.
- đôi cánh bè bè, nặng nề, trông đến xấu.
- ria cụt chỉ có một mẩu.
- mặt mũi lúc nào cũng ngẩn ngẩn ngơ ngơ.
+ Tính cách: tuềnh toàng, nhút nhát, yếu ớt nhưng vị tha.
@297811@
- Tính nết lại ăn xổi ở thì, có một cái hang ở cũng chỉ bới nông sát mặt đất.
- Sợ và không dám trêu chị Cốc.
- Khi chết do trò đùa của Dế Mèn vẫn tha thứ và khuyên nhủ Dế Mèn.
→ Nghệ thuật: sử dụng các tình từ, động từ mạnh; từ láy; nhân hóa.
- Cách Dế Mèn đối xử với Dế Choắt: trịch thượng, khinh thường, nhẫn tâm.
+ Đặt tên cho Dế Choắt một cách chế giễu và trịch thượng.
+ Vì Choắt bẩm sinh yếu đuối nên coi thường.
+ Chê Dế Choắt đủ điều từ ngoại hình đến cách sinh sống mà không nghe than thở.
+ Khi được Dế Choắt xin đào giúp một cái ngách sang nhà thì: hếch răng lên, xì một hơi rõ dài rồi khinh khỉnh mắng "Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sụt sùi ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!"
* Dế Mèn trêu chị Cốc
- Hành động: cất giọng véo von "Cái Cò, cái Vạc, cái Nông....Tao nấu, tao nướng, tao xào, tao ăn.".
- Mục đích: Nghịch ranh + Ra oai với Dế Choắt.
- Diễn biến tâm lí:
+ Trước khi trêu: hào hứng, rủ Dế Choắt cùng trêu, hống hách "Sợ gì? Mày bảo tao sợ cái gì? Mày bảo tao còn biết sợ ai hơn tao nữa!".
+ Khi trêu xong: tự tin, thách thức, tự đắc chui tọt vào hang, nằm lên giường bắt chân chữ ngũ. Bụng nghĩ thú vị "Mày tức thì mày cứ tức, mày ghè vỡ đầu mày ra cho nhỏ đi, nhỏ đến đâu thì mày cũng không chui nổi vào tổ tao đâu!"
+ Khi thấy chị Cốc xử lí Dế Choắt: bắt đầu sợ hãi, hết vẻ kiêu căng "Núp tận đáy đất mà tôi cũng khiếp, nằm im thin thít.".
+ Khi thấy Dế Choắt thoi thóp: hoảng loạn, than thở, ân hận "Tôi hối lắm! Tôi hối hận lắm!", "Tôi thương lắm. Vừa thương vừa ăn năn tội mình".
* Dế Mèn nhận được bài học đầu tiên
@297885@
- Hậu quả nghiêm trọng của hành động: Dế Choắt chết vì trò nghịch ranh của Dế Mèn.
- Dế Mèn được Dế Choắt tha thứ: "Thôi, tôi ốm yếu quá rồi, chết cũng được. Những trước khi nhắm mắt, tôi khuyên anh: ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy.".
→ Bài học: Dế Mèn học được bài học về sự khiêm tốn, biết điều và sự vi tha từ lời nói của Dế Choắt "ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình".
III. Tổng kết
1. Nội dung
Bài văn miêu tả Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng của tuổi trẻ nhưng tính nết còn kiêu căng, xốc nổi. Do bày trò trêu chọc Cốc nên đã gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt, Dế Mèn hối hận và rút ra được bài học đường đời cho mình.
2. Nghệ thuật
Nghệ thuật miêu tả loài vật của Tô Hoài rất sinh động, cách kể chuyện theo ngôi thứ nhất tự nhiên, hấp dẫn, ngôn ngữ chính xác, giàu tính tạo hình.
IV. Hướng dẫn trả lời câu hỏi cuối bài
1. Thời điểm Dế Mèn kể lại cho chúng ta nghe bài học đường đời đầu tiên là trước hay sau cái chết của Dế Choắt? Dựa vào chi tiết nào mà em cho là như vậy?
Thời điểm Dế Mèn kể lại cho chúng ta nghe bài học đường đời đầu tiên là sau cái chết của Dế Choắt thể hiện qua chi tiết “Tôi đem xác Dế Choắt đến chôn vào một vùng cỏ bùm tum. Tôi đắp thành nấm mộ to. Tôi đứng lặng giờ lâu, nghĩ về bài học đường đời đầu tiên”.
2. Dựa vào gợi ý trong bảng dưới đây, em hãy tìm một vài câu thể hiện lời kể của Dế Mèn [lời kể xưng “tôi”] và lời đối thoại của Dế Mèn với nhân vật khác.
Lời kể của Dế Mèn | Lời đối thoại của Dế Mèn |
- Tôi tợn lắm. Dám cà khịa với tất cả mọi bà con trong xóm. - Ngẫm ra thì tôi chỉ nói lấy sướng miệng thôi. Còn Dế Choắt than thở thế nào, tôi không để tai. Hồi ấy, tôi có tính tự đắc, cứ miệng mình nói tai mình nghe chứ không biết ai nghe, thậm chí cũng chẳng để ý có ai nghe mình không. | - Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào. - Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ, chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. - Chú mình có muốn cùng tớ đùa vui không? [Lời của Dế Mèn với Dế Choắt] |
3. Tìm những chi tiết thể hiện ngoại hình, hành động, ngôn ngữ và tâm trạng của nhân vật Dế Mèn. Trên cơ sở đó, nhận xét về tính cách của Dế Mèn.
Những chi tiết thể hiện ngoại hình, hành động, ngôn ngữ và tâm trạng của nhân vật Dế Mèn:
- Thể hiện ngoại hình Dế Mèn: Đôi càng mẫm bóng, vuốt cứng, nhọn hoắt, cánh dài, răng đen nhánh, râu dài uốn cong, hùng dũng.
- Thể hiện hành động của Dế Mèn: Tôi co cẳng lên, đạm phanh phách vào các ngọn cỏ; Tôi đi đứng oai vệ; Tôi đã quát mấy chị Cào Cào ngụ ngoài đầu bờ; thỉnh thoảng, tôi ngứa chân đá một cái, ghẹo anh Gọng Vó lấm láp vừa ngơ ngác dưới đầm lên.
- Thể hiện ngôn ngữ của Dế Mèn: Gọi Dế Choắt là “chú mày” với giọng điệu khinh khỉnh...
- Thể hiện tâm trạng của Dế Mèn: Tôi lấy làm hãnh hiện với bà con về cặp râu ấy lắm, Tôi tợn lắm, tôi cho là tôi giỏi; thoát nạn rồi mà còn ân hận quá, ân hận mãi.
Qua những chi tiết trên cho ta thấy Dế Mèn là một chàng thanh niên trẻ trung, yêu đời, tự tin nhưng vì tự ý thức được vẻ bề ngoài và sức mạnh của mình, Dế Mèn đã kieu căng, tự phụ, hống hách, cậy sức bắt nạt kẻ yếu.
4. Bài học đường đời đầu tiên mà Dế Mèn rút ra sau sự việc xảy ra với Dế Choắt là gì? Theo em, việc tác giả để cho Dế Mèn tự kể lại câu chuyện của mình bằng ngôi thứ nhất có tác dụng thế nào trong việc thể hiện bài học ấy?
Bài học đường đời đầu tiên mà Dế Mèn rút ra sau cái chết của Dế Choắt đó là thói ngông cuồng của mình, trêu đùa, khinh thường người khác, thoả mãn niềm vui cho mình đã gây ra hậu quả khôn lường, phải ân hận suốt đời.
Việc tác giả sử dụng ngôi kể thứ nhất, cho Dế Mèn tự kể lại câu chuyện của mình đã khiến câu chuyện trở nên chân thực, khách quan, nhân vật có thể bộc lộ rõ nhất tâm trạng, cảm xúc của mình khi trải qua.
5. Có thể xem cái chết của Dế Choắt là một bước ngoặt khiến Dế Mèn thay đổi cách nhìn về bản thân và về người khác không? Vì sao?
Có thể xem cái chết của Dế Choắt là một bước ngoặt với Dế Mèn vì qua đó chú đã nhận thức được những sai lầm của bản thân đó là tính kiêu căng, tự phụ. Với mọi người, Dế Mèn đã nhận thức được sự ích kỉ, coi thường người khác.
6. Những dấu hiệu nào giúp em nhận biết Bài học đường đời đầu tiên là truyện đồng thoại?
Đặc điểm truyện đồng thoại:
- Nhân vật là các loài vật đã được nhân hoá: trong văn bản Bài học đường đời đầu tiên có các nhân vật là Dế Mèn, Dế Choắt, Chị Cốc, chị Cào Cào.
- Thể hiện đặc điểm sinh hoạt của loài vật như ngoại hình của Dế Mèn được miêu tả bằng những chi tiết đặc trưng cho loài dế [râu, đôi càng, đôi cánh, đầu, cái răng đen], hành động của Dế Mèn như đạp phanh phách lên ngọn cỏ, đào hang… Qua những đặc điểm đó cũng thể hiện đặc điểm của con người được thể hiện ở tính cách của Dế Mèn như tự tin, trẻ trung, yêu đời nhưng cũng vô cùng xốc nổi, kiêu căng, coi thường người khác.
7. Từ trải nghiệm và bài học của Dế Mèn, em hiểu thêm điều gì về lỗi lầm của những người ở tuổi mới lớn và về thái độ cần có trước những lỗi lầm có thể mắc phải trong cuộc sống?
Qua truyện của Dế Mèn khiến em hiểu vì Dế Mèn mới lớn, sống trong một thế giới nhỏ bé, quanh quẩn gồm những người hiền lành nên đã lầm tưởng sự ngông cuồng là tài ba của mình, có thái độ kiêu căng, tự phụ, xốc nổi. Đây cũng là những lỗi lầm dễ mắc phải ở những người tuổi mới lớn.
Tuy nhiên, trước những lỗi lầm, chúng ta phải biết nhận ra và sửa chữa những sai lầm mà mình mắc phải, phải tự trọng, biết nghiêm khắc trước những thiếu xót của mình.