Lễ cúng Phật cần được đặt ở nơi cao nhất trên bàn thờ. Nếu dùng hoa tươi nên chọn hoa sen, hoa huệ, hoa mẫu đơn, hoa ngâu, hoa hồng, hoa cúc... Đồ cúng thường là cỗ chay hoặc ngũ quả, nước lọc.
Gia chủ có thể làm mâm cỗ chay gồm: Giò, chả chay, nem chay hoặc nem nấm, canh nấm hoặc rau củ quả, đậu hũ...
Lễ cúng thần linh và gia tiên
Nếu cúng Phật là cỗ chay, mâm cúng gia tiên thường là cỗ mặn. Đối với mâm lễ cúng tổ tiên chúng ta thường sắp xếp "trên chay dưới mặn" tức là trên hoa quả, dưới là cỗ mâm mặn. Các món ăn nấu tùy theo điều kiện gia đình hoặc là các món mà ngày xưa ông bà tổ tiên thích ăn.
Gợi ý mâm cúng thần linh và gia tiên.
Mâm cúng cơ bản cho ngày Rằm tháng Bảy thường có gà luộc, canh miến mọc, xôi đỗ xanh, thịt bò xào, chả nem, tôm hấp sả...
Các gia đình có thể chọn thực phẩm theo mùa, chế biến món ăn phù hợp với khẩu vị gia đình mình.
Lưu ý: Bạn nên cúng Phật và cúng gia tiên vào buổi sáng.
Lễ cúng chúng sinh [cúng cô hồn]
Lễ cúng cô hồn được thực hiện vào buổi chiều tối ngày 14/7 hoặc 15/7. Bởi vì, người ta quan niệm, đây là thời gian những vong linh trên đường trở về địa ngục nên cũng là lúc cúng cô hồn chuẩn nhất.
Lễ cúng cô hồn không nên làm lễ mặn vì có thể khơi dậy tham, sân si. Lễ cúng chúng sinh phải được bày ngoài trời hoặc trước cửa chính của ngôi nhà, gia chủ đọc văn khấn hoặc bài cúng nôm theo tâm nguyện và rải lòng thương của mình đối với các cô hồn, mong linh hồn giải thoát khỏi trần thế đau khổ.
Khi lễ cúng xá tội vong nhân xong thì gạo, muối được vãi ra sân, đường còn vàng mã thì đem đốt.
Một mâm cúng chúng sinh đầy đủ gồm:
Muối gạo: [1 đĩa].
- Cháo trắng nấu loãng [12 chén nhỏ] hay là cơm vắt: 3 vắt.
- 12 cục đường thẻ.
- Giấy áo, giấy tiền vàng bạc. Trong đó, tiền vàng từ 15 lễ trở lên, quần áo chúng sinh từ 20 đến 50 bộ.
- Bắp rang, khoai lang, ngô, sắn luộc...
- Mía [để nguyên vỏ và chặt tùng khúc nhỏ độ 15cm].
- Bánh, kẹo, tiền mặt [tiền thật, các loại mệnh giá].
- Nước: 3 ly nhỏ, 3 cây nhang, 2 ngọn nến nhỏ.
Tuy nhiên, nhiều năm trở lại đây Giáo hội Phật giáo Việt Nam khuyến cáo không nên sử dụng vàng mã, tránh lãng phí. Đồng thời, Giáo hội cũng cấm đốt vàng mã trong các cơ sở thờ tự. Bởi vậy, các gia đình có thể cân nhắc hình thức này.
Rằm tháng 7 còn là ngày Tết Trung Nguyên, cũng là ngày xá tội vong nhân theo phong tục của các nước Á Đông. Theo phong tục tín ngưỡng dân gian thì tháng 7 Âm lịch [tức Tháng cô hồn] là thời điểm Diêm Vương mở quỷ môn quan để ma quỷ được trở về dương thế. Bên cạnh đó, tháng 7 còn là ngày lễ Vu Lan, đây là ngày con cái báo hiểu cha mẹ. Ngày này đã đi vào văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam như một ngày lễ cổ truyền. Vì vậy, theo phong tục vào ngày Rằm tháng 7 các gia đình Việt thường làm mâm cơm cúng, mời các cụ về với con cháu, đây cũng là dịp để gia đình sum vầy. Cúng rằm tháng 7 là nét đẹp, phong tục tập quán có từ lâu đời, các gia đình đều chuẩn bị mâm cơm cúng rằm tháng 7 vào ngày 15/07 âm lịch hàng năm.
Theo lịch Vạn niên, Rằm tháng 7 năm 2022 là thứ 6 ngày 12/08/2022 dương lịch tức là ngày 15/07 âm lịch năm Nhâm Dần. Mọi người nên tổ chức lễ cúng gia tiên, lễ cầu siêu Vu Lan vào ban ngày trong khoảng từ 11 - 12 giờ là hợp lý. Đây là giờ hoàng đạo và là giờ ma quỷ ít hoạt động hơn. Khi đó thì vong linh người nhà sẽ được Thổ thần cho phép vào để thụ lộc mà không có sự quấy phá của cô hồn dã quỷ được thả về trong ngày Rằm tháng 7. Đối với lễ cũng cô hồn, chúng sinh thì nên cúng vàochieeuf tối diễn ra vào giờ Dậu [khoảng từ 17 giờ đến 19 giờ] là tốt nhất. Đây là khoảng thời gian nhập nhoạng tối nên các cô hồn có thể ăn uống được. Nếu cúng ban ngày thì các cô hồn sợ ánh sáng sẽ không thể nhận được vật phẩm mà gia chủ bày cúng. Mặc dù chọn giờ nào thì việc cúng cô hồn đều phải diễn ra trước 12h trưa ngày 15/07 âm lịch.
Ngoài cúng trong ngày 15 thì cúng Rằm tháng 7 từ ngày 2 đến ngày 14/07 âm lịch sẽ không cần xem tốt hay xấu bởi vì người xưa quan niệm thời gian đó là thời gian Diêm Vương mở cửa địa phủ để các vong hồn trở về dương giới và họ hưởng những lễ vật mà người dân cúng tế. Còn ngày 15/07 là ngày giới hạn của kỳ mở cửa địa phủ nên người âm sẽ khó trở về để nhận đồ thờ cúng.
2. Mâm cúng rằm tháng 7 cần những gì?
Ngày nay, mọi gia đình đều chuẩn bị mâm cúng rằm tháng 7. Đây không chỉ là dịp lễ lớn theo đạo Phật mà còn là ngày lễ Vu Lan để con cái báo ân, tạ ơn cha mẹ, tạ ơn thần linh hoặc để tưởng nhớ đến các vông hồn luôn đi lang thang nơi dương thế. Mâm cỗ cúng rằm tháng 7 thường bao gồm 3 lễ sau: Lễ cũng phật, cúng trong nhà và cúng ngoài trời.
2.1. Mâm cúng bàn Phật trong ngày rằm tháng 7
Bàn Phật là bàn thờ Quan Thế Âm Bồ Tát thường được gia chủ thờ. Rằm tháng 7 là ngày lễ lớn đối với mọi người dân và đặc biệt là với những người theo Đạo Phật. Cũng là ngày lễ Vu Lan xuất phát từ tích đức Mục Kiền Liên xả thân cứu mẹ.
Đối với bàn thờ cúng Phật các gia đình cần chuẩn bị một mâm cơm chay để cúng Phật và nên cúng vào ban ngày. Mâm cơm cúng phật có thể có các món đơn giản như: xôi, giò chả chay; canh rau củ quả; nem chay; và hương hoa;... Nếu như gia chủ không có điều kiện để chuẩn bị những món ăn chay thì gia đình chỉ cần bày mâm hoa quả cùng tấm lòng thành của mình.
2.2. Mâm cúng rằm tháng 7 trong nhà
Mâm cúng trong nhà hay chính là cúng gia tiên, thần linh Rằm tháng 7 thường các gia đình sẽ làm cỗ mặn hoặc có thể làm cỗ chay. Không có quy tắc hay quy định cụ thể về các món ăn cũng gia tiền mà tùy vào điều kiện, hoàn cảnh của gia đình hay tập tục của từng vùng miền. Gia chủ có thể chuẩn bị các món ăn theo sở thích của gia tiên khi còn sống.
Mâm cúng trong nhà thì thêm hương hoa, nến, vàng mã, trà quả,... Ngoài ra còn cần cấc đồ vật dành riêng cho người cõi âm được làm từ giấy như giày dép, quần áo. Mâm cơm cúng gia tiên, thần linh sẽ đặt thấp hơn mâm cơm cúng Phật.
2.3. Mâm cúng rằm tháng 7 ngoài trời
Mâm cơm cũng ngoài trời là mâm cúng chúng sinh, cô hồn với mục đích bố thí cho những cô hồn thất thế, sa cơ lỡ vận không nhà cửa hay nơi nương tựa. Mâm cúng chúng sinh thường có các lễ vật như: Muối gạo, Cháo trắng nấu loãng, hoa quả, các loại bánh kẹo bỏng ngô, tiền trần [thường sẽ là tiền lẻ], 3 ly nước nhỏ, nhang và nến.
Mâm cơm cúng chúng sinh không nên có đồ mặn mà chỉ có các món chay và bánh kẹo. Vì theo quan niệm dân gian, nếu gia chủ cúng đồ mặn sẽ khơi dậy tham, sân, si của các vong hồn. Sau khi cúng ngoài trời xong, gia chủ cần rải gạo muối hai bên cống, đường để vong nhân ăn, tránh đi theo vào nhà. Vàng mã thì mang đốt cháy để cho âm linh nhận được đồ cúng. Lễ cúng sẽ được thực hiện vào buổi chiều hoặc buổi tối.
3. Ý nghĩa của mâm cúng rằm tháng 7
Mâm cúng rằm tháng 7 chính là mâm lễ mà gia chủ chuẩn bị để cúng những người đã khuất, cô hồn, chúng sinh với mong muốn sẽ không bị quấy rầy, làm ảnh hưởng đến cuộc sống cùng với đó thể hiện được lòng thương, sự từ bi của gia chủ.
Đồng thời, việc chuẩn bị mâm cúng răm tháng 7 còn là lúc con cái báo hiểu, tưởng nhớ về gia tiên. Là khoảng thời gian gia đình sum họp, gia chủ nhân dịp này để cầu bình an mạnh khỏe, may mắn cho gia đình.
4. Một số lưu ý khi thực hiện nghi thức cúng rằm tháng 7
Khi thực hiện nghi thức cúng rằm tháng 7 thì gia chủ phải giữ cho cơ thể sạch sẽ trước ngày cúng khoảng 2 ngày, kkhốnguwr dụng các thực phẩm có mùi tránh làm ô uế bản thân.
Cần thực hiện lễ cúng phật, thần linh, gia tiên trước; lễ cúng chúng sinh cô hồn làm cuối cùng. Lễ cũng cô hồn tuyệt đối không được thực hiện ở trong nhà mà làm ở ngoài sân, ngõ, trước cửa nhà, có thể thực hiện ở chùa. Khi hoàn tất cúng rằm tháng 7 thì cần rải muối gạo ra bên ngoài tránh đứng theo hướng ngược lại vì điều này có thể rước vong vào trong nhà. Mâm cúng phật cần được đặt ở vị trí cao nhất, sau đó đến mâm cúng thần linh và cuối cùng là mâm cúng gia tiên. Do trong rằm tháng 7 có rất nhiều vong hồn vất vưởng nên gia chủ cần ghi rõ họ tên người nhận lên vật dụng đốt cho người thân, khi cúng văn khấn thổ địa, thần linh phải đọc rõ họ tên hương hồn người thân.
Ngày nay, nhiều người hay có thói quen gộp mâm cỗ cúng rằm tháng 7 bao gồm cả việc cúng gia tiên và cúng chúng sinh là một nhưng đây là điều không nên. Bởi khi cúng gia tiên làm lễ trong nhà trước bàn thờ tổ tiên để thể hiện sự biết ơn với ông bà, người quá cố và sẽ cúng vào ban ngày. Còn mâm cơm cúng chúng sinh, cô hồn trong ngày ằm tháng 7 thì sẽ được thực hiện ở ngoài trời hay có thể sẽ được thực hiện ở chùa và sẽ cúng vào buổi tối. Mâm cớm cúng cô hồn thì không cần cầu ký, đơn giản cũng được tùy vào hoàn cảnh điều kiện của gia chủ nhưng quan trọng vẫn là thành tâm.
Và khi làm lễ cúng Rằm tháng 7 thì không thể thiếu là nhang, hương, đèn, giấy tiền vàng và muối gạo. Vàng mã cúng ằm tháng 7 trong mâm cơm cúng gia tiên sẽ gồm: Giấy vàng mã, quần áo, tiền âm phủ,... hoặc những đồ mà người đã khuất lúc còn sống thích để gửi cho họ. Theo quan niệm dân gian thì sau khi đốt vàng mã thì người âm sẽ nhận được. Và đặc biệt khi gửi quần áo cho người âm, bạn cần ghi họ tên đầy đủ của người đã mất, giới tính và ngày giờ mất.