8 trình bày sự khác nhau giữa tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết

Chào bạn Giải SGK Sinh học 8 trang 175

Sinh học 8 Bài 55: Giới thiệu chung hệ nội tiết giúp các em học sinh lớp 8 nắm vững được kiến thức về đặc điểm hệ nội tiết và phân biệt tuyến nội tiết với tuyến ngoại tiết.  Đồng thời giải nhanh được các bài tập Sinh học 8 chương X trang 175.

Việc giải bài tập Sinh 8 bài 55 trước khi đến lớp các em nhanh chóng nắm vững kiến thức hôm sau ở trên lớp sẽ học gì, hiểu sơ qua về nội dung học. Khi giáo viên ở trên lớp giảng tới bài đó, các em sẽ củng cố và nắm vững kiến thức hơn so với những bạn chưa soạn bài.

Sinh 8 Bài 55: Giới thiệu chung hệ nội tiết

- Tuyến nội tiết góp phần quan trọng trong việc:

• Điều hòa các quá trình sinh lí của cơ thể
• Đặc biệt là quá trình trao đổi chất, chuyển hóa vật chất và năng lượng trong tế bào của cơ thể

- Tuyến nội tiết sản xuất ra hoocmôn theo đường máu đến các cơ đích để điều hòa quá trình sinh lý của cơ thể.

- Tác động chậm nhưng kéo dài và trên diện rộng.

II. Phân biệt tuyến ngoại tiết với tuyến nội tiết

- Hệ nội tiết gồm: các tuyến nội tiết và các tuyến ngoại tiết

- Tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết đều gồm các tế bào tuyến và đều tiết ra các sản phẩm tiết tham gia vào điều hòa quá trình sống của cơ thể

- Phân biệt tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết

* Lưu ý: có 1 số tuyến vừa là tuyến nội tiết vừa là tuyến ngoại tiết [tuyến pha], ví dụ: tuyến tụy vừa tiết ra dịch tụy đổ vào ruột, vừa tiết ra hoocmôn ngấm vào máu.

- Lượng chất tiết của tuyến nội tiết ít hơn so với tuyến ngoại tiết:

• Tuyến ngoại tiết: tuyến mồ hôi 1 ngày tiết 1 lít mồ hôi, tuyến nước bọt 1 ngày tiết 1,5 lít nước bọt
• Tuyến nội tiết: tuyến tụy 1 ngày tiết 0.8 lít dịch tiết

III. Hoocmôn

1. Tính chất của hoocmôn

- Tính đặc hiệu: mỗi hoocmôn chỉ ảnh hưởng đến 1 hoặc 1 số cơ quan nhất định

+ Ví dụ: Insulin do tụy tiết ra chỉ có tác dụng hạ đường huyết.

Hoocmôn kích thích nang trứng hoặc tinh hoàn [FSH] chỉ ảnh hưởng đối với quá trình trứng chín hoặc sinh tinh

- Hoocmôn có tính sinh học cao: chỉ với 1 lượng nhỏ cũng gây hiệu quả rõ rệt

+ Ví dụ: chỉ cần vài phần nghìn mg hoocmôn adrenalin đã có thể làm tăng lượng đường huyết và tăng nhịp tim.

- Hoocmôn không mang tính đặc trưng cho loài

+ Ví dụ: người có thể sử dụng insulin của bò thay cho insulin của người để chữa bệnh tiểu đường

2. Vai trò của hoocmôn

- Nhờ sự điều khiển, điều hòa và phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết [thực chất là của các hoocmôn] giúp cho

• Duy trì được tính ổn định của môi trường bên trong cơ thể
• Điều hòa các quá trình sinh lí diễn ra bình thường

-Khi rối loạn trong hoạt động nội tiết thường dẫn đên tình trạng bệnh lí như: bướu cổ, ưu năng tuyến giáp …

Giải bài tập Sinh học 8 Bài 55 trang 175

Bài 1 [trang 175 SGK Sinh học 8]

Trình bày những đặc điểm giống nhau và khác nhau giữa người và động vật lớp Thú.

Gợi ý đáp án:

Những đặc điểm giống và khác nhau giữa người và động vật thuộc lớp Thú là:

- Giống nhau: Có lông mao, đẻ con, có tuyến sữa và nuôi con bằng sữa.

- Khác nhau: Người biết chế tạo và sử dụng công cụ lao động vào những mục đích nhất định: Có tư duy, tiếng nói và chữ viết.

Bài 2 [trang 175 SGK Sinh học 8]

Hãy cho biết những lợi ích của việc học tập môn học "Cơ thể người và vệ sinh".

Gợi ý đáp án:

Môn học giúp ta tìm hiểu đặc điểm cấu tạo và chức năng của cơ thể [từ cấp độ tế bào đến cơ quan, hệ cơ quan và cơ thể] trong mối quan hệ với môi trường và những cơ chế điều hòa các quá trình sống. Từ đó, đề ra các biện pháp rèn luyện thân thể, bảo vệ sức khỏe, giúp ta có hiểu biết khoa học để có ý thức và hành vi bảo vệ môi trường.

Cập nhật: 10/07/2021

Lập bảng so sánh cấu tạo và chức năng của tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết. Chúng giống và khác nhau ở những điểm nào ?

* giống nhau: _ Cấu tạo: tế bào tuyến cùng tiết ra chất tiết. _ Chức năng: tham gia điều hoà các quá trình sinh lí của cơ thể. * khác nhau _ Cấu tạo: + Ngoại tiết: tế bào tuyến lớn, chất tiết nhiều nhưng đặc tính sinh học không cao, chất tiết đổ vào ống dẫn chất tiết đến cơ quan tác động. + Nội tiết: tế bào tuyến nhỏ, chất tiết ít nhưng đặc tính sinh học rất cao, chất tiết ngấm thẳng vào máu đến cơ quan đích. _ Chức năng: + Ngoại tiết: tham gia quá trình biến đổi thức ăn, điều hoà thân nhiệt, - + Nội tiết: SGK :D 2. * Tính chất: _ Tính đặc hiệu: chỉ tác động đến cơ quan nhất định gọi là cơ quan đích. _ Không mang tính đặc trưng cho loài.

_ Hoạt tính sinh học rất cao: chỉ với liều lượng nhỏ nhưng có hiệu quả rất lớn.

Tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết có vai trò vô cùng quan trọng đối với các hoạt động trao đổi chất của cơ thể con người. Khi những tuyến này gặp vấn đề thì sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ tới sức khỏe và các hoạt động sinh hoạt hàng ngày. Vậy đâu là điểm giống và khác nhau giữa hai loại tuyến nêu trên? Câu trả lời có trong bài viết dưới đây!

1. Tuyến nội tiết là gì và gồm bao nhiêu loại?

1.1. Khái niệm hệ nội tiết

Hệ thống nội tiết bao gồm một mạng lưới những tuyến có nhiệm vụ tiết ra các hormone để tạo mối liên kết giữa các tế bào với nhau. Các tuyến nội tiết đóng vai trò rất quan trọng với mọi tế bào và cơ quan trong cơ thể.

Các hormone do tuyến nội tiết tạo ra có tác dụng kiểm soát tâm trạng, thúc đẩy quá trình tăng trường, phát triển trao đổi chất giữa các cơ quan cũng như chức năng sinh sản. Chúng là những bộ máy điều chỉnh cách thức giải phóng và vận chuyển hormone vào máu, từ đó các hormone này sẽ theo hệ tuần hoàn máu tới từng tế bào trên khắp cơ thể.

Tuyến nội tiết có vai trò quan trọng đối với cơ thể con người

1.2. Phân loại các tuyến nội tiết

Hệ nội tiết bao gồm rất nhiều tuyến đảm nhận những trọng trách khác nhau, cụ thể:

• Tuyến yên: được coi là “nhân viên đưa thư" của cơ thể, nó có chức năng nhận thông tin do não bộ truyền ra để thông báo phân chia nhiệm vụ cho các tuyến khác. Tuyến này tạo ra hormone tăng trưởng, prolactin kích thích cơ thể người mẹ sản sinh sữa cho con bú, hormone luteinizing giúp điều tiết nồng độ testosterone ở nam giới và estrogen ở nữ giới. Ngoài ra nó còn giúp điều hòa hoạt động của tuyến giáp, tuyến thượng thận,...;

• Tuyến tùng: tiết ra chất melatonin giúp dễ dàng đưa cơ thể đi vào giấc ngủ;

• Tuyến giáp: hormone tuyến giáp giúp kiểm soát và điều chỉnh quá trình trao đổi chất. Nếu hormone được tiết ra quá ít sẽ dẫn tới hiện tượng suy giáp, mọi hoạt động sống trong cơ thể bị chậm lại, ví dụ như nhịp tim chậm, tiêu hóa kém gây táo bón và người bệnh dễ tăng cân. Ngược lại cường giáp là khi cơ thể dư thừa hormone tuyến giáp và mọi thứ sẽ làm việc với tốc độ nhanh hơn với các biểu hiện như tim đập nhanh, giảm cân, tiêu chảy,...;

• Tuyến cận giáp: là tập hợp 4 loại tuyến nhỏ nằm phía sau tuyến giáp. Tuyến cận giáp tham gia vào việc củng cố sức khỏe cho xương, giúp hệ xương trở nên vững chắc nhờ kiểm soát hàm lượng canxi và phốt pho;

• Tuyến thượng thận: loại tuyến này đóng vai trò tiết ra các loại hormone như corticosteroid và epinephrine. Những hormone này tác động tới khả năng sinh lý, chức năng tình dục và sự trao đổi chất của cơ thể;

• Tuyến ức: tế bào lympho T hay còn được gọi là tế bào bạch cầu chính là sản phẩm do tuyến ức sản xuất ra. Tế bào bạch cầu giữ vị trí quan trọng trong hàng ngũ hệ miễn dịch của trẻ, giúp chống lại tình trạng nhiễm trùng. Từ sau giai đoạn dậy thì, tuyến ức sẽ dần dần co lại;

• Tuyến tụy: không những là một phần của hệ nội tiết, tuyến tụy còn góp mặt trong các hoạt động diễn ra tại hệ tiêu hóa. Nó sản sinh ra các enzyme giúp phân rã thức ăn một cách hiệu quả, ngoài ra còn có nhiệm vụ kiểm soát hormone glucagon và insulin luôn ở mức bình ổn trong máu và các tế bào. Sự thiếu hụt insulin do các bất thường xảy ra tại tuyến tụy chính là nguyên nhân dẫn đến tiểu đường type 1 và type 2;

• Tinh hoàn ở nam giới: đây là bộ phận tiết ra hormone testosterone tham gia vào quá trình hình thành lông trên cơ thể khi bước vào độ tuổi dậy thì, đồng thời testosterone còn kích thích dương vật phát triển lớn hơn và tạo ra tinh trùng giúp nam giới duy trì nòi giống;

• Buồng trứng ở nữ giới: là nơi sản xuất ra hormone progesterone và estrogen giúp ngực phát triển trong giai đoạn dậy thì, điều hòa kinh nguyệt và khả năng thụ thai.

1.3. Tuyến nội tiết và các vấn đề về sức khỏe

Khi cơ thể chúng ta bắt đầu đến giai đoạn lão hóa, việc hệ thống nội tiết xuất hiện các vấn đề bệnh lý là một quy luật tự nhiên tất yếu. Nguyên nhân là vì các hoạt động trao đổi chất trong cơ thể đã dần chậm lại vì sự già đi của các tế bào. Đó là lý do tại sao chúng ta sẽ dễ bị tăng cân mặc dù không bất kỳ thay đổi lớn nào trong chế độ dinh dưỡng cũng như tập luyện hàng ngày.

Nội tiết tố thay đổi không chỉ làm ảnh hưởng tới cân nặng mà còn gây ra nhiều hệ lụy khác, điển hình là sự ghé thăm của các bệnh tim mạch, suy giáp, tiểu đường type 2 và loãng xương khi về già. Ngoài ra, một số yếu tố như căng thẳng, tuổi tác, nhiễm trùng, di truyền, sinh sống hoặc làm việc trong môi trường chứa nhiều hóa chất độc hại cũng làm rối loạn hệ nội tiết.

2. Tổng quan về tuyến ngoại tiết

Không giống như các tuyến nội tiết tiết ra các chất mà chúng sản xuất được trực tiếp vào máu, tuyến ngoại tiết là những tuyến có chức năng dẫn xuất và tiết ra các sản phẩm lên bề mặt biểu mô. Hoạt động này được thực hiện thông qua các ống dẫn. Các tuyến ngoại tiết thường gặp bao gồm tuyến nước bọt, mồ hôi, tuyến lông mi, tuyến nước mắt, tuyến vú, tuyến bã nhờn và chất nhầy.

Dựa trên cách thức bài tiết, tuyến ngoại tiết được chia làm 3 nhóm chính:

• Các tuyến toàn hủy [Holocrine gland]: chất tiết là các cấu trúc của tế bào chế tiết. Ví dụ như tuyến bã;

• Các tuyến bán hủy [Apocrine gland]: chất tiết là thành phần bào tương thuộc nhân tế bào chế tiết [tức là nhân tế bào chế tiết không chứa trong chất tiết];

• Các tuyến toàn vẹn [merocrine gland]: hạt tiết xuất khỏi tế bào chế tiết và tế bào chế tiết vẫn còn nguyên vẹn. Ví dụ như tuyến tụy.

Tuyến mồ hôi giúp cơ thể tiết mồ hôi trên bề mặt da

Dựa trên các sản phẩm do tuyến ngoại tiết tiết ra, ta có 3 nhóm chính như sau:

• Tuyến tiết nhày: chất tiết có đặc tính nhớt và giàu carbohydrate;

• Tuyến tiết dịch: chất tiết là các dung dịch giống như nước, giàu protein

• Tuyến tiết bã nhờn hay còn gọi là tuyến tiết dầu: chất tiết có đặc điểm là chứa nhiều lipid.

3. Tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết giống và khác nhau như thế nào?

Giống nhau:

• 2 loại tuyến này đều có cùng một cơ chế là sản sinh ra các chất tiết;

• Các sản phẩm chất tiết đều đóng vai trò quan trọng khi tham gia vào những hoạt động sinh lý của cơ thể: chuyển hóa vật chất và năng lượng, trao đổi chất,...

Khác nhau:

Bảng dưới đây biểu thị sự khác nhau giữa tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết:

Phân biệt tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết

Như vậy những thông tin trên đã giúp chúng ta hiểu rõ hơn về tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết - những loại tuyến giữ vai trò quan trọng đối với sự phát triển của cơ thể. Nếu bạn đang gặp phải các vấn đề về rối loạn nội tiết hoặc ngoại tiết, hãy liên hệ ngay với tổng đài của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC theo hotline 1900 56 56 56 để được hỗ trợ nhé!